واکاوی علل نزولی شدن ابتلا به کرونا در سیستان و بلوچستان

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، مجتبی جهانتیغ: با پایان فصل تابستان و مسافرت‌های رایج شهریور ماه (بیش از دو میلیون سفر) و بازگشایی پرحرف و حدیث مدارس علی رغم مخالفت‌های جامعه پزشکی و نهادهای متولی سلامت از جمله کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی هم اکنون شاهد رکوردشکنی ابتلاء از آغاز بحران کرونا در کشور و نیز افزایش نگران کننده آمار مرگ و میر کرونایی هستیم اما این نگرانی برای سیستان و بلوچستان همراه با پرسش‌ها و ابهاماتی است که روند مواجهه کرونا در پاییز را نگران کننده کرده است.

اصلی ترین پرسش در رابطه با موضوع مهار کرونا در سیستان و بلوچستان چرایی جدا شدن روند ابتلای این استان از روند کشوری و ثابت شدن آن با نرخ پایین است.

طبق آمار اعلام شده تا تیر و مرداد با اوج گیری ابتلاء و مرگ و میرها در کشور در استان سیستان و بلوچستان نیز شاهد افزایش ابتلاء روزانه به صدها تن در روز و افزایش مرگ و میر بودیم اما بعد این موج همه گیری در کشور و استان شاهد کاهش موارد ابتلاء و مرگ بودیم این در حالی است که پس از شهریور و پایان سفرهای تابستانی و بازگشایی مدارس روند ابتلاء در کشور دوباره صعودی شد اما این روند افزایشی در سیستان و بلوچستان ایجاد نشد و روند اعلام آمار ابتلاء دچار ثبات عددی با نرخ پایین موارد شناسایی است.

سوال این است علت اعلام این نرخ پایین مستمر موارد شناسایی ابتلاء کرونا در سیستان و بلوچستان چیست، چراکه شواهد میدانی نشان می‌دهد که رعایت پروتکل‌های بهداشتی جهت پیشگیری از سوی مردم این استان روند کاهشی و حتی حداقلی دارد. البته متأسفانه برخلاف مرکز کشور در استان سیستان و بلوچستان نرخ رعایت مردم بر اساس پیمایش و مطالعه میدانی اعلام نمی‌شود.

هم اکنون به گفته ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت میزان رعایت دستورالعمل‌ها در کشور ۶۲ درصد است. هم چنین استفاده از ماسک نیز ۵۰ درصد است و متأسفانه میزان نگرانی مردم درباره کرونا به شدت کاهش پیدا کرده است و طبق مشاهدات میدانی همه موارد فوق در استان سیستان و بلوچستان با شدت بیشتری محسوس است.

همچنین به دلیل محرومیت و فقر عمومی و جمعیت بالای خانوارها بسیاری از مردم سیستان و بلوچستان توانایی خرید روزانه اقلام محافظتی به ویژه ماسک را ندارند. مسأله‌ای که در مهار کرونا کلیدی و محوری است. همچنین استان دارای کمترین سرانه آموزشی و بالاترین نرخ جمعیتی در کلاس به ویژه در مدارس حاشیه شهر زاهدان است است، لذا بازگشایی مدارس ریسک ابتلاء و سرایت بیشتری ایجاد کرده است. با توجه به همه این موارد هنوز از طرف دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و سایر دانشگاه‌های استان نسبت به چرایی آمار پایین ابتلاء به کرونا پاسخ روشنی داده نشده است.

پاسخ به این پرسش از این رو مهم است که استمرار اعلام نرخ پایین ابتلاء باعث ایجاد ذهنیت فروکش کردن بیماری و تشدید کاهش رعایت مسائل حفاظتی و بهداشتی از طرف مردم می‌شود. مسأله‌ای که تا حدودی رخ داده و میزان رعایت به وضوح نسبت به دوران اوج گیری ابتلاء کاهش یافته است و این مساله با توجه به آغاز فصل سرما و موج‌های جدید بیماری‌های تنفسی از جمله آنفلوآنزا احتمالاً باعث غافلگیری مردم و ابتلاء یکباره و گسترده می‌شود.

با توجه به شواهد در پاسخ به چرایی این آمار کم شناسایی ابتلاء به کرونا در سیستان و بلوچستان چند نکته را می‌توان به عنوان علت لحاظ کرد. مساله اول آنکه طی موج‌های همه گیری اواخر بهار و اوایل تابستان سنین بالا مبتلا شدند و در موج‌های بعدی یعنی اواخر تابستان و ابتدای پاییز که با بازگشایی مدارس همزمان شده است سنین جوان‌تر مبتلا می‌شوند، یعنی اکنون کرونا در حال ورود به جمعیت کودک، نوجوان و جوان استان است.

با توجه به اینکه شکل غالب بیماری کووید ۱۹ در این سنین برخلاف سنین بالاتر و سالمندی معمولاً به صورت خفیف و بی علامت است (البته با افزایش شیوع در این جمعیت موارد شدید نیز بیشتر می‌شود) این دسته از مبتلایان معمولاً جهت بررسی و تشخیص مراجعه نمی‌کنند و به درمان‌های سرپایی و یا خانگی با ظن سرماخوردگی فصلی یا مسمومیت غذایی یا ویروسی (چراکه یکی از علائم بالینی شایع کرونا در کودکان علائم گوارشی مانند تهوع استفراغ و اسهال است) اکتفا می‌کنند.

این در حالی است که موارد بی علامت در جوانان و کودکان به صورت منبع انتقال و فرم ناقل بیماری عمل کرده و باعث گردش طولانی‌تر ویروس در جامعه می‌شود و موجب افزایش خطر ابتلاء سالمندان و بیماران مزمن می‌شود.

علت دیگر کاهش نرخ شناسایی موارد ابتلاء به ویروس کرونا در سیستان و بلوچستان جیره بندی تست‌های تشخیصی و پولی کردن آن در مراکز دولتی است. در این سیاست فقط از بیماران بالای ۶۵ سال و بیماران مزمن تست رایگان گرفته می‌شود و بقیه سنین باید حدود ۲۰۰ هزار تومان در مراکز دولتی و ۴۵۰ هزار تومان در مراکز خصوصی پرداخت کنند.

همه این سیاست‌ها اعم از آزادسازی‌های زودهنگام، رفع محدودیت‌ها، جیره بندی تست‌ها و توقف روند غربالگری موارد مشکوک به نظر می‌رسد در ادامه سیاست مهلک ایمنی گله‌ای است که به گفته دکتر حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی از سوی رئیس جمهور دنبال می‌شود.

البته در این میان توجیهاتی مانند کمبود تست در کشور نیز بیان می‌شود که با توجه به اظهارات وزیر بهداشت در خصوص عدم تخصیص کامل بودجه مهار کرونا توسط دولت و نداشتن بودجه قابل قبول به نظر می‌رسد.

در مجموع با جمع بندی موارد موفق قطعاً لازم است در سیاست‌های فعلی مهار کرونا بازنگری جدی شود و با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان جوان‌ترین استان کشور است برای امکان تشخیص در گروه‌های جوان چاره‌ای اندیشیده شود.