تقاضا محور کردن رساله‌ها باید ارزش افزوده هم داشته باشد

احمدرضا بهرامی در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با پژوهش‌های تقاضامحور دانشگاهی، اظهار کرد: دانشگاه فردوسی «پژوهش‌های دارای ارزش افزوده» را جایگزین کلمه «پژوهش‌های تقاضا محور» کرده است. با مطالعات متعددی متوجه شدیم که ایجاد ارزش افزوده در علوم انسانی، مهندسی و... ماهیت‌های متفاوتی دارد. بنابراین نمی‌توانیم آیین‌نامه‌های خود را برای این دو حوزه به صورت یکسان تعریف کنیم.

وی افزود: برای تمام 62 رشته دانشگاهی خود، 6 رسته پژوهشی تعریف کرده‌ایم که با یکدیگر هم‌سنخ هستند. برای مثال در رشته شیمی، مهندسی شیمی و صنایع غذایی با وجود اینکه در دانشکده‌های مختلفی هستند اما سنخیت رشته‌ای دارند. رسته دام‌پزشکی، زیست‌شناسی، پیراپزشکی و رسته علوم طبیعی، علوم‌ زیستی نمونه‌های دیگری از این رسته‌ها هستند. هر رشته شورای خاص خود را دارد و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با ارزش افزوده پژوهش‌ها را به رسته‌ها سپرده‌ایم، یکی از این برنامه‌ریزی‌ها نحوه اثربخشی اجتماعی و ایجاد ارزش افزوده است. رسته مهندسی در برنامه‌ریزی‌ها مطالعه می‌کند، هم فکری می‌کند و در انتها با خرد جمعی به ما ابلاغ می‌کند که ارزش افزوده و مصادیق اثر بخشی اجتماعی آن‌ها چه می‌تواند باشد و ما از آن‌ها در این راستا حمایت می‌کنیم. رسته علوم انسانی و اجتماعی برنامه‌ریزی، مطالعه و هم‌فکری می‌کند و مصادیق اثر بخشی اجتماعی و ارزش افزوده خود را به ما ابلاغ می‌کند و ما از آن‌ها حمایت می‌کنیم تا زمانی که به هدف خود برسند.

30 درصد پژوهش‌های مهندسی باید تقاضا محور باشند

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: در برخی رسته‌ها اعلام کرده‌ایم که برای مثال 30 درصد پژوهش‌های مهندسی باید تقاضا محور باشند، اما در رسته علوم انسانی نمی‌توانستیم چنین آیین نامه‌ای را قرار دهیم. ما تمام رسته‌های دانشگاه را با یک آیین نامه واحد، بررسی و تعیین فعالیت نخواهیم کرد. زیرا مصادیق ایجاد ارزش افزوده در علوم متفاوت است، برای مثال برخی از مصادیق علوم اجتماعی بسیار با اهمیت‌تر از علوم مهندسی خواهند بود. کمیته خاصی نیز برای اولویت‌های پژوهشی در دوران کرونا تعیین کرده‌ایم، اولویت‌هایی را ابلاغ کردیم تا اگر کسی پروژه‌ای در این زمینه دارد به ما ابلاغ کند. به منظور تدوین پروژه‌های اجتماعی در اولویت‌هایی که ابلاغ کرده‌ایم، منابعی را مشخص کرده‌ایم تا از آن‌ها حمایت کنیم.

وی افزود: نهادها، موسسات و کارخانجات ممکن است درگیر مشکلات و مسائل مختلفی باشند، با مراجعه این نهادها به ما، ما این درخواست‌ها را به رسته‌های مرتبط ارجاع می‌دهیم. برخی از پژوهش‌هایی که ما به علوم اجتماعی ارجاع می‌دهیم از جنس تولید ثروت نیست و از جنس فرهنگ‌سازی هستند. ما تنها منتظر درخواست و تقاضای پژوهشی از خارج دانشگاه نیستیم و حتی در شرایطی که تقاضایی هم وجود نداشته باشد، ما خود را ملزم به ایجاد ارزش افزوده با واگذاری ماموریت به رسته‌های خود می‌کنیم. تقاضا محورکردن رساله‌ها مدل‌های مختلفی دارد. مدل‌های مهندسی و تا حدودی علوم طبیعی مشخص است و آن چیزی که از بیرون به ما ارجاع می‌شود به صورت تقاضا محور انجام می‌شود. در رسته‌های دیگر علاوه بر تقاضا محور کردن رساله‌ها، باید با ادبیات مختلفی ایجاد ارزش افزوده داشته باشیم.

تاسیس 6 رسته پژوهشی با شوراهای مختلف

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص تقاضا محور شدن رساله ها، بیان کرد: ما 6 رسته پژوهشی با شوراهای مختلف تاسیس کردیم. این شوراها تقاضاهایی که به دانشگاه ابلاغ می‌شود را با توجه به نحوه اجرا تقسیم بندی می‌کنند. حتی اگر تقاضایی نرسد ما خود را به لحاظ حاکمیتی مسئول می‌دانیم که فراتر از تقاضا محور کردن برویم و خودمان را به رسته‌های مسئولیت بسپاریم. ما نه‌تنها تقاضای جامعه را پاسخ می‌دهیم بلکه از جهت توسعه و برای آینده خودمان از لحاظ حاکمیتی ملزم هستیم که تقاضای ماموریتی ایجاد کنیم. ما بستر فعالیت را در چهار حوزه پژوهش، نوآوری، فناوری و تجاری‌سازی مهیا می‌کنیم. تمام فعالیت‌های 6 سال گذشته مانند برج فناوری، پارک علم و فناوری و مراکز نوآوری، از جنس بسترسازی و تکمیل فعالیت‌هایی است که موجب می‌شود از دانش به ثروت برسیم.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به شروع برنامه‌ای جدید که ویژه دانشگاه فردوسی مشهد است، ادامه داد: ما در دوره‌های PHD یا دکتری 4 هزار و 500 دانشجوی دکتری داریم که در دانشگاه فردوسی مشهد درحال آموزش دیدن هستند. در حالت عادی با این تعداد بالای دانشجوی دکتری، دوره‌های پسادکتری مغفول مانده بود. در یک برنامه 6 ساله یکی از اولویت‌های ما تقویت مقطع پسادکتری بود. دوره‌های پسا دکتری می‌توانند پروژه‌های نوآورانه را به سرعت جلو ببرند. ما دوره‌های پسا دکتری را در قالب‌های مختلفی توسعه داده‌ایم و در حال حاضر بیش از 150 نفر در این مقطع در دانشگاه فردوسی مشهد تحصیل می‌کنند که دستاورد بسیار خوبی است.

وی افزود: در نُرم بین‌المللی از یک پروفسور انتظار می‌رود که به ایجاد فکر و ایده بپردازد و این ایده بلافاصله تحویل کسانی داده شود که با یک درجه دانش کمتر، بتوانند این نظریه را عملی کنند. در حلقه‌های دانشگاهی اگر ایده یک استاد تمام را برای عملی شدن به یک دانشجوی ارشد بدهیم، در این میان انقطاع و پارگی بسیار بزرگی ایجاد خواهد شد. بنابراین میان کارشناسی ارشد تا پروفسوری، یک حلقه با عنوان دانشجویان دکتری و حلقه دیگری پسا دکتری وجود دارد که مستقیم و بلافاصله با استاد پروفسور ارتباط برقرار می‌کنند و به لحاظ مفهومی یک هرم را تشکیل می‌دهند.

حمایت دوره‌های پسا دکتری توسط صنعت

بهرامی تشریح کرد: در دانشگاه فردوسی به ازای هر پروفسور، دو پسا دکتری هستند تا ایده‌های آن را عملی کنند. به ازای هر پسا دکتری، چهار دانشجوی دکتری خواهند بود که با استاد مربوطه به واسطه دانشجویان پسا دکتری در ارتباط هستند. به ازای هر دانشجوی دکتری چهار دانشجوی ارشد وجود دارد. هرم به این صورت تکمیل می‌شود و ایده‌های ناب و دسته اول در یک آبشاری به عملیات تبدیل می‌شود. دوره‌های پسا دکترای ما شکل گرفته و به سرعت درحال رشد هستند و از طرف صنعت درحال حمایت هستند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: برنامه‌ای ایجاد شده که طبق آن دانشجویانی که تحصیلشان به اتمام رسیده اما به تشخیص استاد پروژه آن‌ها ناتمام است، استاد آن‌ها را انتخاب و اعلام می‌کند و طبق آیین‌نامه جدید این دانشجو یک سال دیگر به عنوان دانشجوی دانشگاه می‌تواند بر اتمام پروژه فعالیت کند و حمایت‌های لازم از ایشان در جهت تکمیل پروژه انجام می‌شود. در حال حاضر حدودا 150 نفر دانش آموخته در دانشگاه داریم که دکتری خود را تمام کرده اما هنوز ارتباط صمیمانه‌ای با دانشگاه و اساتید آن رشته داشته و اجازه ورود به کلاس‌ها را نیز دارند. دستاورد این دانشجویان نیز محصول مشترک دانشگاه و دانشجو اعلام می‌گردد.

وی اظهار کرد: در دانشگاه فردوسی اکوسیستمی برای تبدیل ایده به ثروت و پدیده تشکیل داده‌ایم. در این میان حلقه‌هایی مفقود است که ما در 6 سال گذشته تلاش کردیم آن‌ها را تکمیل کنیم. در روند پژوهش تا کاربست یا ثروت، نوآوری را غایب داشتیم که در این زمینه با تمام قوا وارد شدیم. حلقه‌های زیرساخت، بخش فنی، R D و کاربست یا ثروت آفرینی را کم داشتیم که برای تکمیل تمام این حلقه‌ها سالیان طولانی تلاش شده است، در موارد انگشت شمار و در قالب فرصت‌های کلان در حال چیدن میوه‌های این برنامه ریزی‌ها هستیم.

دانشگاه نسل سوم بودن تنها با شعار محقق نمی‌شود

بهرامی گفت: عوامل متعددی در حلقه چهارم یا کاربست، یا تجاری سازی ایده‌ها ورود می‌کند. مراکز رشد ما که شامل 122 شرکت هستند، شرکت‌های دانش بنیان خارج دانشگاه، سرمایه گذاران مختلف و شرکت دانشگاه فردوسی مشهد می‌توانند در این زمینه ورود پیدا کنند. دانشگاه فردوسی می‌تواند ایده‌های خود را در قالب فروش، شرکت‌های هلدینگ و... تجاری سازی کند. دانشگاه‌هایی که چنین الگویی دارند نسل سوم شمرده می‌شوند، به این معنی که برای تجاری سازی ایده‌های خود برنامه دارند. دانشگاه‌های خارج کشور نیز هم دانش فنی می‌فروشند و هم با سرمایه‌گذاران بزرگ شراکت می‌کنند و همچنین خودشان هم شرکت‌های سرمایه گذاری دارند. دانشگاه نسل سوم بودن تنها با شعار محقق نمی‌شود. ما زمانی دانشگاه نسل سوم می‌شویم که حلقه‌های نوآوری، پایلوت‌ها یا نیمه صنعتی کردن در قالب برج‌های فناوری و حلقه تجاری‌سازی را پیش‌بینی کرده باشیم، در غیر این صورت هر لحظه امکان دارد به موفقیت نرسیم.

انتهای پیام