کتاب «زبان جاودانگی» منتشر شد/ بررسی تاریخچه نفوذ زبان و ادب

به گزارش خبرنگار مهر، شاعران، نویسندگان و پژوهشگران نسل جوان به ویژه آنانی که شناخت، انس و الفت کمتری با ادبیات کهن و شکوهمند سرزمینمان دارند، خاستگاه تمامی میراث مدرن ادبیات را غرب می‌دانند.

در این بزنگاه پژوهش در حوزه ادبیات تطبیقی کارآمد و گره گشاست؛ در گستره ادبیات تطبیقی می‌توان با رویکردی تاریخی، تبار اندیشه‌ها و افکار در زبان‌ها و تأثیرشان بر یکدیگر و نمودشان در دوران‌های مختلف را بررسی و پژوهش کرد.

می‌دانیم که ادبیات منظوم زبان فارسی امروزی یا همان فارسی دری، با هزار و دویست سال پیشینگی، بی‌گمان تا پیش از قرن بیستم بر ادبیات اروپایی تأثیر ژرفی گذاشته است، نه اینکه خود تأثیرپذیر باشد. زیرا ادبیات زبان‌های اروپایی، به خصوص ادبیات حوزه‌ی زبان آلمانی، آشکارا پیشینه‌ای کمتر از یک سوم قدمت زبان فارسی در شعر دارند.

از این رو شناخت این بده بستان‌ها و تأثیرات، شاید راهگشای بسیاری از مباحث بعدی در زمینه سهم فکر ایرانی در ادبیات جهان باشد که این امر در گستره پژوهش در حوزه ادبیات تطبیقی محقق خواهد شد.

در میانه قرن هفدهم میلادی (عصر صفوی) هیئتی آلمانی به قصد تجارت به ایران آمدند. «آدام اولئاریوس» ادیب و جهانگرد که این هیئت را همراهی می‌کرد پس از بازگشت از ایران کتاب «یادداشت‌های تازه درباره سفر به شرق» را منتشر کرد و در آن به ویژگی‌های فرهنگی و ادبی ایران پرداخت و همچنین کتاب گلستان سعدی را به زبان آلمانی ترجمه کرد.

هرچند که این سفر تاریخی با مقاصد سیاسی و تجاری برنامه‌ریزی شده بود اما سرآغاز فرخنده‌ای شد بر آشنایی آلمانی زبان‌ها با ادبیات کلاسیک فارسی زبان. با ترجمه گلستان سعدی به قلم «اولئاریوس» و پس از آن تلاش دیگر مترجمان در ترجمه دیگر آثار فارسی زمینه لازم برای آشنایی آلمانی زبان‌ها با ادبیات فارسی فراهم شد که این روند تا پایان قرن نوزدهم ادامه داشت و حجم گسترده آثاری از زبان و ادبیات فارسی به آلمانی ترجمه شد و شاعران بزرگ آلمانی زبان تحت تأثیر شعر فارسی قرار گرفتند و آثاری ملهم از آن آفریدند.

در این کتاب ضمن بررسی مختصر تاریخچه نفوذ زبان و ادبیات فارسی در زبان و ادبیات آلمانی، به زندگی و آثار شاعران و مترجمان سرشناس آلمانی زبانی که از قرن هفدهم تا نوزدهم مستقیماً تحت تأثیر و شیفته ادب فارسی بوده‌اند پرداخته شده است.

در این اثر از تأثیرپذیری شاعران و نویسندگانی چون فلمینگ، پورگشتال، گوته، روکرت و هاینه از ادبیات فارسی سخن رفته و ضمن معرفی آنان نمونه‌ای از اشعار این گروه نیز به قلم علی عبداللهی ترجمه و در اختیار مخاطب قرار گرفته است.

اغلب شاعران و نویسندگان آلمانی زبان که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند، از قالب و محتوای شعر کلاسیک فارسی توأمان تأثیر پذیرفته‌اند و برخی از عناصر آن را در زبان و ادب آلمانی بازسرایی و وارد کرده‌اند.

آن‌ها با شاهان صفوی یا قاجار هم دوره بوده‌اند، اما به شعر و فرهنگ کهن ایرانی و زبان فارسی نه به شعر معاصر آن دوران توجه نشان داده‌اند.

این پژوهش زیر نظر و راهنمایی علی عبداللهی شاعر، مترجم و پژوهشگر نامدار ادبیات فارسی و آلمانی که در کارنامه‌ی فرهنگی و ادبی‌اش بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب ارزشمند در حوزه این دو زبان دارد، انجام شده است و در جای جای آن از آرا و تحلیل‌های وی استفاده شده است.

واضح است که دامنه این موضوع و پرداختن به جوانب کامل آن مجموعه‌ای پر حجم را می‌طلبد که البته در اندیشه شکل نهایی و کامل آن نیز هستم که در این زمینه با علی عبداللهی گفت و گوهای متعددی را انجام داده‌ام و امیدوارم با پیاده‌سازی گفت و گوها و تداوم راهنمایی ایشان این نیز محقق شود.