عکس| جنجال حذف تصویر زنان از سنگ قبر در مازندران
پوشاندن خودسرانه تصویر بانوان از روی سنگهای آرامگاه شهر رویان بدون اطلاع دادن به خانوادههای این درگذشتگان سبب نارضایتی و انتقادهای شهروندان شده است.
عصر پنجشنبه گذشته که تعدادی از شهروندان رویان در استان مازندران برای زیارت اهل قبور و فاتحهخوانی بر مزار درگذشتگان خود به آرامگاه این شهر رفتند، با سنگهای مخدوش مواجه شدند که تصویر روی آن با رنگ پوشانده شده و مشخص نبود چه فرد یا افرادی اقدام به حذف تصویر از روی آنها کردهاند. این اتفاق فقط در سنگهایی رخ داده بود که تصویر صورت بانوان روی آنها حکاکی شده بود. خانواده این درگذشتگان پس از مشاهده سنگهای مخدوش به این اقدام معترض شدند و از هیأت امنای آرامگاه و مسئولان شهر درخواست پیگیری موضوع را کردند.
فاطمه حاجیاحمدی از شهروندان رویان است که تصویر مادرش روی سنگ مزار با رنگ پوشانده شده است، گفت: عصر پنجشنبه که برای فاتحهخوانی به آرامگاه رفتیم با این وضع مواجه شدیم. دیدن سنگ قبر بدون تصویر مادرم بدون این که در جریان این تصمیم قرار بگیریم برای ما شوکهکننده بود. ما وصیت مادرمان را که دو سال پیش درگذشت اجرا کردیم و تصویرش را روی سنگ قبر قرار دادیم. این تنها خواسته مادرم برای مسائل مربوط به پس از مرگش بود اما بدون اجازه و خودسرانه این تصویر را با رنگ پوشاندند. ابتدا از هر کسی که پیگیر میشدیم اظهار بیاطلاعی میکرد اما بعد اینطور شنیدیم که با تصمیم هیأت امنا این کار انجام شده و گفتهاند قرار داشتن تصویر بانوان روی سنگ قبر از نظر شرعی و عرفی درست نیست. اگر این طور است پس چرا در تمام آرامگاههای دیگر درست است و فقط در رویان این تصمیم باید گرفته شود؟
این شهروند تصمیم اتخاذشده درباره سنگ قبرهای بانوان در آرامگاه رویان را ناآگاهانه و غیرقانونی دانست و افزود: حرف ما این است که چرا هیچ اطلاعی به خانوادهها داده نشد؟ اگر این کار قانونی است و پایه شرعی و عرفی و قانونی مشخصی دارد به ما اعلام میکردند تا قانع شویم. با این تصمیم خودسرانه داغ این خانوادهها را تازه کردند. از هیأت امنای آرامگاه خواستهام باید سنگ قبر را مانند آنچه ابتدا بود تحویل دهند و بعد درباره این موضوع با خانوادهها صحبت کنند تا با ارائه اسناد و دلایل قانونی تصمیم گرفته شود.
البته این رفتار پیش از این هم دیده شده بود. سال ۱۳۹۵ شکستن برخی سنگ قبرها و پاشیدن رنگ و اسید روی تصویر برخی چهرههای شناختهشده در بهشت زهرا(س) انتقاداتی را به دنبال داشت که مورد پیگیری مسئولان هم قرار گرفت اما این بار این اقدام به گفته شهروندان توسط هیأت امنای آرامگاه به صورت خودسرانه و مبتنی بر برداشت خودشان از شرع و عرف برای سنگ قبر تعدادی از بانوان درگذشته انجام شده است.
پیگیری حقوقی
این موضوع در رویان مورد انتقاد بسیاری از شهروندان که حتی نسبتی با متوفیان این قبرها نداشتند هم قرار گرفته و واکنشهایی را در فضای مجازی به دنبال داشت. نکته قابل توجه این که تصاویر عمدتا متعلق به بانوان مسنی بود که حجاب اسلامی کامل داشتند. فرزندان یکی از متوفیان در اعتراض به این اقدام با حضور در آرامگاه رنگ روی سنگ قبر را پاک کردند تا چهره مادرشان دوباره روی سنگ قبر دیده شود.
روحالله مازندرانی یکی دیگر از شهروندان رویانی که تصویر چهره مادرش روی سنگ قبر با رنگ پوشانده شده و اقدام به ثبت شکایت رسمی از مسببان این موضوع کرده، گفت: این رفتار از نظر اخلاقی و حقوقی زیر سئوال است. با مشاوران و کارشناسان حقوقی مشورت کردم و حتی پیگیر استفتائات مراجع تقلید شدم. از هر نظر این تصمیم پسندیده نیست و معتقدم یک بیاحترامی آشکار به فرد درگذشته و خانواده او محسوب میشود. عصر پنجشنبه پس از حضور در آرامگاه با این اقدام مواجه شدم و در پیگیری متوجه شدم هیأت امنا این تصمیم را گرفته و اجرایی کرده است. رئیس هیأت امنا هم این موضوع را تأیید کرد. پس از آن با پلیس ۱۱۰ تماس گرفتم و موضوع صورتجلسه شد و اکنون پیگیر شکایت هستم. طبق نظر و فتوای تعدادی از مراجع تقلید اگر تصویر با حجاب اسلامی باشد و مفسده نداشته باشد منعی برای قرار گرفتن آن روی سنگ قبر وجود ندارد.
استفتائات مرتبط
نگاهی به برخی فتواهای ارائه شده توسط تعدادی از مراجع تقلید نیز نشان میدهد که اعتراض و ادعای شهروندان معترض به این تصمیم هیأت امنا میتواند درست باشد. چرا که عمدتا عنوان شده در صورت رعایت حجاب اسلامی در تصویر، مشکلی برای قرار گرفتن عکس روی سنگ قبر وجود ندارد. از نظر آیتالله موسوی اردبیلی اگر تصویر بانوی فوت شده با حجاب اسلامی باشد و مفسدهای هم نداشته باشد اشکال ندارد. پاسخ آیتالله هاشمی شاهرودی نیز به پرسش درباره حک تصویر بانوان روی سنگ مزار این بود که حک تصویر بانوان بر روی سنگ مزار فینفسه اشکال ندارد، به شرط آن که مفسدهای بر آن مترتب نشود. البته برخی روحانیون و ائمه جمعه نیز طی سالهای اخیر اظهارنظرهای متفاوتی نسبت به این فتواها مطرح کرده بودند. اما در مجموع تا کنون برخورد اینچنینی با تصویر بانوان روی سنگ مزارها انجام نشده بود و مهمتر این که اقدام بدون مطلع کردن خانوادهها بیشتر سبب آزردگی بازماندگان این افراد شده است.
ورود مدیریت شهری به ماجرا
معمولا در شهرهای بزرگ مدیریت و نظارت بر تصمیمهای مربوط به آرامگاهها توسط سازمان آرامستانها که یکی از نهادهای زیرمجموعه شهرداری است انجام میشود. اما در شهرهای کوچک سازمان آرامستان وجود ندارد و شهرداری بر عملکرد هیأت امنا نظارت میکند. در رویان نیز مدیریت آرامگاه به این شکل انجام میشود و حالا منتقدان این تصمیم خواهان رسیدگی مدیران شهری به اعتراض خود هستند.
کامبخش سالاریان، رئیس شورای اسلامی شهر رویان از پیگیری برای برگزاری جلسهای با اعضای هیأت امنا به منظور بررسی این موضوع خبر داد و گفت: ما هم در جریان این تصمیم نبودیم و در فضای مجازی از این موضوع با خبر شدیم. پس از اعتراض برخی شهروندان و مطرح شدن این موضوع در فضای مجازی، امروز صبح شهرداری رویان در نامهای رسمی به هیأت امنای آرامگاه رویان خواهان توضیح درباره این تصمیم شد که قرار است دوشنبه این جلسه برگزار شود. ما هم معتقدیم که این اتفاق نباید میافتاد و اگر هم هیات امنا با ارائه دلایل شرعی و قانونی تصمیم به انجام آن گرفته بود، باید ابتدا با خانوادههای درگذشتگان جلسه برگزار میکرد و پس از بیان دلایل و توجیه و اقناع آنان اقدام به پوشاندن تصویر میکرد. ضمن این که اگر قرار دادن تصویر بانوان روی سنگ قبر مشکلی دارد از ابتدا نباید اجازه این کار داده میشد، نه این که مدتها پس نصب سنگ قبر روی مزارها، بدون اطلاع قبلی این کار انجام شود.
شهروندان معترض معتقدند این اقدام نوعی تخریب اموال محسوب میشود و از سوی دیگر جریحهدار کردن احساس مردم است. از نگاه این افراد اگر قرار داشتن تصویر با حجاب کامل بانوان درگذشته روی سنگ مزار رفتاری خلاف شرع و عرف است، باید در همه آرامگاهها رعایت شود نه فقط در یک آرامگاه و صرفا بنا بر سلیقه هیأت امنا و بدون توجه به استفتائات موجود. اعضای هیأت امنای آرامگاه رویان در جلسه روز دوشنبه احتمالا دلایل خود را برای اجرای این اقدام مطرح خواهند کرد و پس از آن تصمیم نهایی برای این موضوع گرفته خواهد شد. ضمن اینکه بروز این چالشهای سلیقهای در آرامگاهها و همچنین مسائلی مانند تفاوتهای ظاهری از نظر طراحی و اجرا در سنگ مزارها جای خالی تعیین اساسنامه و طرح مستقل و مناسب برای تدفین در آرامگاهها، به ویژه آرامگاههای شهرهای کوچک و روستاها را نیز نمایان میکند.