همه چیز درباره بومیان کیش

مردم در هر منطقه خالق ارتباط ویژه‌ای با طبیعت هستند و در ارتباط با تاریخ و جغرافیای خود،‌ چشم‌انداز ویژه‌ای را در محیط می‌آفرینند؛ هویتی ویژه که در هیچ زمان و مکان دیگری قابل دسترس نیست. کتاب « دو سال با بومیان کیش» در پی شناسایی و معرفی مجموعه تلاش‌های انسان‌ها برای ادامه حیات در این جزیره کوچک در طول نسل‌هاست؛ تلاش‌هایی که پیدایش فرهنگ ویژه‌ای در این پهنه از کشورمان را سبب شده است. در این کتاب، همچنین جنبه‌هایی از دانش بومی به ویژه در زمینه‌های معماری سازگار با اقلیم، شیوه‌های تامین و ذخیره آب،‌ حفات از منابع و مانند آن شناسایی و معرفی شده است.

با توسعه فن‌آوری، ‌ورود مهاجران و توسعه فیزیکی سریع جزیره کیش،‌ بسیاری از جلوه‌های فرهنگ بومی آن کمرنگ شده است و روبه فراموشی می‌رود. مطالعه رجبعلی مختارپور جنبه‌هایی از آن را به ثبت رسانده است تا میراثی برای آیندگان باشد.

یافته‌های او در طول دو سال پژوهش‌های میدانی و مصاحبه‌های شفاهی تهیه شده است. وی کار خود را در سازمان منطقه آزاد کیش را از بهار ۱۳۷۶ آغاز کرد و یک سال پس از استخدام و آشنایی با فرهنگ بومی جزیره تصمیم گرفت که به جمع‌آوری فرهنگ سنتی و بومی جزیره بپردازد. نهایتا متن اولیه کتاب در سال ۱۳۷۹ تنظیم شد.

این کتاب که تلاشی برای معرفی جنبه‌های مختلف زندگی بومیان کیش است، شامل شش گفتار با موضوعات زندگی مادی،‌ زندگی معنوی، هنر و ادبیات توده مردم، زندگی اسرار آمیز، اعتقادات مردم و زندگی اجتماعی است که به همراه منابع و مآخذ و تصاویر مشتمل بر ۶۵۴ صفحه می‌شود. این کتاب به عنوان پژوهش برگزیده سال ۱۳۷۹ نیز انتخاب شده است .

نویسنده در پیشگفتار کتاب نوشته است: یکی از ویژگی‌های مهم فرهنگ عامه آن است که سینه به سینه، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و متاسفانه بخش کوچکی از آن در منابع علمی و ادبی رسمی ثبت و ضبط شده‌اند.....بیشتر مطالعات مردم‌شناسی و مردم‌نگاری جنوب،‌ توسط تشکیلات وزارت نفت و در حوزه فعالیت‌های آن انجام شد. در این مطالعات نویسندگان و محققان برجسته‌ای نظیر جلال‌آل احمد،‌ خسرو خسروی و غلامحسین ساعدی هم مشارکت داشتند اما در آثار این بزرگان هیچ اشاره‌ای به کیش نشده است. در حال حاضر شناخت فرهنگ مردم کیش، به دلایل مختلفی اهمیت دارد که یکی از مهمترین آنها توجه به نقش غالب گردشگری جزیره است.

کیش با سابقه دیرینه سکونت مردم، علاوه بر دارابودن جاذبه‌های طبیعی،‌ از نظر جاذبه‌های فرهنگی نیز بسیار غنی است. مردم این جزیره در طول سالیان دراز با توجه به شرایط خاص مکانی و زمانی، برای تدوام حیات خود، فرهنگ ویژه‌ای را آفریدند که خاص همین منطقه است. هرگونه اقدام در زمینه حفظ این جاذبه و بهره‌برداری از آن،‌ در درجه اول مستلزم شناخت آن است.»

در این کتاب اطلاعات جالب در خصوص صنایع دستی، انواع خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها،‌ پوشاک،‌ صید مروارید، ماهیگیری، موسیقی، ادبیات توده مردم،‌ جشن‌های دینی و مذهبی،‌ و آداب و رسوم ازدواج و مسائل خویشاوندی به چشم می‌خورد که مطالعه آنها وجوه جالب‌تری از زندگی بومیان کیش را آشکار می‌کند.

دو سال با بومیان کیش توسط انتشارات ورجاوند منتشر شده است