چگونه بعنوان یک مادر با دختر نوجوان خود تعامل کنیم؟

مهتاب علی‌نژاد | شهرآرانیوز؛ مادر بودن کار دشواری است. این روز‌ها که زندگی اجتماعی با رسانه‌های مجازی گره خورده، در مقایسه با گذشته، به‌مراتب دشوارتر هم شده است. مادران امروز از مادران نسل پیشین آگاه‌ترند و برای ایفای نقش مادری به شکلی مسئولیت‌پذیرتر تلاش می‌کنند. با این حال، امروزه مادری کردن به تمرین و کسب اطلاعات بیشتری نیاز دارد. زمانی که کودک وارد دوره نوجوانی می‌شود، هویت او از یک فرد وابسته به فرد جوینده برای استقلال تغییر می‌کند. نوجوان در جست‌وجوی کشف معنا‌های جدید برای زندگی خود است و با پشت سر گذاشتن وابستگی شدید دوره کودکی، سعی دارد بزرگ شدن و متفاوت از کودک بودن را به خودش، والدین و اطرافیانش بفهماند و نشان دهد، زیرا در جست‌وجوی خودشناسی به شیوه و روش خودش است.

دنیای نابالغ یا به‌اصطلاح خام نوجوان که هنوز آن‌چنان که باید از دانش و اطلاعات و تجربه سرشار نشده است، با دنیای مادر بالغ و باتجربه که سرد و گرم روزگار را چشیده است در تضاد و تقابل قرار می‌گیرد. این تضاد بین درک نوجوان از خودش و درک مادران از اوست که در بیشتر موارد، تنش در رابطه مادر و فرزندی را به وجود می‌آورد. آنچه مادر می‌بیند این است: کودکی که در حال بزرگ شدن است، اما هنوز چندان بی‌تجربه است و نابلد که مادر باید پیوسته در کنارش باشد و او را از خطر‌های احتمالی حفظ کند، او را مدیریت کند و درباره زندگی شخصی‌اش هم‌چنان که در کودکی به او امر و نهی می‌کرد، امر و نهی کند. اما آنچه نوجوان می‌بیند این است که دیگر بچه نیست و از باید‌ها و نباید‌های پی‌درپی گریزان است و کسی باید او را درک کند، و چه کسی نزدیک‌تر و صمیمی‌تر از مادری که او را به دنیا آورده است؟! این است که انتظار نوجوان از مادر افزایش می‌یابد و اولین حمل‌کننده و حامی خود را در فرایند رشد، اولین و بزرگ‌ترین حامی برای حرکت به سوی تجربه کردن زندگی به شکلی مستقل‌تر در نظر می‌گیرد.

نوجوان انتظار دارد مادر او را درک کند و در کنارش باشد، اما از دور و با فاصله، چنان‌که استقلال‌خواهی او را در نظر بگیرد تا هرگاه خودش احساس کرد به مادرش نیاز دارد از مادر کمک بخواهد و او را به عنوان همراهی با محبت و عاطفه مادری داشته باشد. اما آیا مادران می‌توانند بین نیازی که فرزند در کودکی به همراهی آنان داشته است و نیازی که امروز به عنوان نوجوان دارد تعادل برقرار کنند؟

شما به عنوان یک مادر، چگونه نوجوان خود را درک می‌کنید که هم وظایف مادرانه خود را به بهترین صورت ممکن انجام داده باشید و هم ارتباطی را که او با شما دارد دچار تنش نکنید؟ این شما هستید که به عنوان فرد بالغ و باتجربه در ارتباط، باید تنش‌ها را به حداقل برسانید و مهارت ارتباط‌گیری را بدانید، زیرا هم‌چنان این شما هستید که می‌توانید بهترین پناه عاطفی در ایام دشوار بلوغ فرزندتان باشید و مهارت رفتار عقلانی را از طریق تعاملی که با او دارید به او یاد دهید. از نوجوان خود انتظار نداشته باشید شما را درک کند یا همه نصیحت‌هایی را که برای او دارید بپذیرد.

او به رفتار شما نگاه می‌کند و می‌آموزد. از نصیحت کردن دست بردارید و صبور بودن را تمرین کنید. محبت کردن خود را به اطاعت‌پذیری او مشروط نکنید. با صبوری و کنترل خشم است که می‌توانید رفتاری با تدبیر و عاقلانه در برابر خواسته‌های نامعقول او داشته باشید. البته این را هم در نظر آورید که بیشتر خواسته‌هایی که شما نامعقول یا شورشی قلمداد می‌کنید، از دید نوجوانتان، یک رفتار برای اثبات خود به عنوان یک شخصیت دارای هویت مستقل است. او تصمیم ندارد ارتباط بین‌فردی‌تان را تخریب کند. اگر با او دچار تنش شدید، به این نکته مهم بیندیشید که او بی‌تجربه است و بسیار به حمایت عاطفی و البته خردمندانه شما نیاز دارد.

یکی از مشکلاتی که بسیاری از نوجوانان در تعامل با مادرشان گزارش می‌کنند این است که مادران همیشه نگران آن‌ها هستند و این نگرانی را در قالب نصیحت یا کنترل شدید رفت‌وآمد‌ها یا هردوی این‌ها بروز می‌دهند. سعی کنید نگرانی خود را مدیریت کنید. از یک مشاوره برای خود کمک بگیرید و مهارت رفع اضطراب و کنترل خشم را بیاموزید. اولین گام در برقراری ارتباط با نوجوانتان این است که خود را بهتر بشناسید و مهارت‌های ارتباطی را فرابگیرید تا بتوانید تشخیص دهید در ارتباط، در چه مواردی باید فقط یک حامی عاطفی باشید و در چه مواردی رفتار قاطعانه و حمایت عقلانی کارگشاست.

اگر نوجوان شما دختر باشد، ممکن است در مواردی این ارتباط‌گیری با چالش‌های بیشتری روبه‌رو شود. به این دلیل که با تغییرات اجتماعی ایجادشده در طول دهه اخیر، پرورش دختران فاصله بیشتری از کلیشه‌های جنسیتی پرورشی در گذشته گرفته است. به خودتان یادآور شوید که بر اساس زندگی امروز، نقش شما در دوره نوجوانی برای فرزندتان حامی عاطفی بودن و تسهیلگری ارتباط است. با احترام به حریم شخصی او، به نظارت مادرانه‌تان بپردازید و به یاد داشته باشید انتظاراتی که از مادران در هر دوره‌ای از زندگی ایجاد می‌شود، با توجه به سایر تغییرات اجتماعی، تغییر کرده است.

تعریف عبارت‌ها نیز قابل تغییر است. برای نمونه، انتظار نظارت مادرانه امروزه دیگر به این معنی نیست که شما مرتب فرزندتان را زیر ذره‌بین داشته باشید و مسئولیت پرورش او به‌کل بر عهده شماست بلکه باید با رفتارتان به او احساس امنیت بدهید و او را در مشکلاتی که ایجاد می‌کند، به جای سرزنش یا حمایت اشتباه، فقط به صورت همدلانه بشنوید تا بداند در صورت تجربه خطا، بی‌پناه نخواهد بود و می‌تواند شرایط را با همراهی شما اصلاح کند و بهبود ببخشد. شما نمی‌توانید جهان را تغییر دهید، اما می‌توانید با خودشناسی و مهارت‌افزایی در زمینه ارتباط مؤثر، فرزند خود را در مسیر ساختن هویتش به شکلی مسئولانه و مؤثر همراهی کنید. یادتان باشد ساختن شخصیت سالم از خانواده و توسط مادر آغاز می‌شود.