لومومبا، مبارزی که مسیر تاریخ را تغییر داد

خبرگزاری فرانسه در گزارشی به مناسبت سالروز قتل پاتریس لومومبا (۱۷ ژانویه ۱۹۶۱) نوشت :

در دلِ طبیعت منطقه غنی از معدن «کاتانگا»، یک بنای یابود مغفول مانده مجسمه «پاتریس لومومبا» در محلی که این قهرمان استقلال کنگو (از استعمار بلژیک) دقیقا ۶۰ سال پیش در جنوب شرقی این کشور ترور شده بود، قرار دارد.

هفدهم ژانویه بود که هواپیمایی از کینشازا در باند فرودگاه «لوبومباشی» مرکز منطقه کاتانگا سرشار از مس و اورانیوم فرود آمد. خودرویی در ۵۵ کیلومتری به کولوزی حرکت کرد، سپس به راست چرخید، چند صد متر را پیمود و در وسط دشتی پوشیده از درخت و چمن توقف کرد.

در زیر یکی از درختان، شب هنگام جوخه اعدام در انتظار پاتریس لومومبا و دو نفر از همراهانش به نام‌های جوزف اوکیتو و موریس مبولو بود.

نخست وزیر ۳۵ ساله در لئوپولدویل (کینشازای کنونی) در تاریخ ۳۰ ژوئن ۱۹۶۰، هنگامی که در روز استقلال، در حضور پادشاه بودوان، پرچم ضد استعمار بلژیک را برافراشت ، مسیر تاریخ را تغییر داد.

این دلیل کافی بود تا رهبر جوان (نخست وزیر ۳۵ ساله) ناراضایتی غرب را برانگیزد، زیرا غرب می‌دید که این رهبر جوان با جلب حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق امور را پیچیده می کند.

برای جلوگیری از این رهبر جوان، بلژیکی‌ها و آژانس اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) با جاه طلبی‌های دیگر رهبران کنگو، از جمله رئیس جوان ستاد مشترک ارتش ژوزف دزیره موبوتو، که بین سالهای ۱۹۶۵ و ۱۹۹۷ رهبر بی‌چون وچرای این کشور شد، بازی کردند.

پس از سرنگونی دولت وی در ماه سپتامبر، لومومبا به مقامات کاتانگا، منطقه‌ای که در جولای ۱۹۶۰ با حمایت بلژیک از کنگو جدا شده بود، تحویل داده شد.

گئوم نکوگولو ، مورخ ، میگوید: «پیش از این گفته می‌شد که کنگوئی‌ها، به ویژه کاتانگایی‌ها این رهبر جوان را کشته‎اند اما شواهد و اسناد نشان می‌دهد که این بلژیکی ها بودند که نقشه مرگ لومومبا را طراحی کردند و باعث اعدام وی شدند».

طبق تحقیقات این مورخ، محل دقیق اعدام لومومبا در محله «چیلاتمبو»، زیر یک درخت صورت گرفت و نه در آنجا که مجسمه نصب شده است.

رمز وحدت کنگو

روی مجسمه این مرد یک لکه سفید دیده می شود که شبیه نخ عنکبوت است.

نزدیک مجسمه، لاشه هواپیمای DC۲، نماد آخرین پرواز لومومبا در ۱۷ ژانویه ۱۹۶۱ است. این در حالی است که به گفته مورخ نامبرده ، این هواپیمای DC۴ بود که او را از لئوپولدویل به الیزابتویل منتقل کرد.

در این مکان همچنین مجسمه‌ قهرمان ملی دیگری به نام لورن دزیره کابیلا رئیس جمهور پیشین که بیست سال پیش در ۱۶ دسامبر سال ۲۰۰۱ ترور شد، قرار دارد. این مجسمه با شاخه‌های درختان و علف‌ها پوشانده شده است.

قرار بود به یادبودهای این مکان «شخصیت‌های اصلی مبارزه برای آزادی ملت‌ها» مانند نلسون ماندلا و توماس سانکارا اضافه شود، اما به گفته مورخ نکونگولو که در کمیسیون تاسیس مکان بین سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ شرکت کرده بود، کارهایی از سال ۲۰۱۶ آغاز شد، اما «متوقف شده است».

وی افزود: «به طور کلی در کنگو، به ویژه در کاتانگا، وقتی از لومومبا صحبت می کنیم، همیشه به ما می گویند که این یک موضوع حساس سیاسی است».

به گفته نکونگولو، ساکنان کاتانگا ترور وی را «لکه ننگ» منطقه خود می‌دانند اما واقعیت نشان می دهد که بلژیکی‌ها از کاتانگایی‌ها سوء استفاده کرده‌اند.

استاد تاریخ، ژان ماری مونگوی، در این باره می گوید: « ما خودمان تاریخ کشور خود را به خوبی نمی دانیم و در دبیرستان‌ها، موضوع اعدام لومومبا به دانش آموزان ۱۳ تا ۱۸ ساله درس داده نمی‎شود».

در کینشازا، رئیس جمهور فلیکس تیسیسکدی به مناسبت بازگرداندن «بقایای» جسد لومومبا، روز سی‌ام ژوئن را روز بزرگداشت وی اعلام کرد. بقایای جسد (مخفی شده) لومومبا تنها یکی از داندان‌های او است که احتمالا یک پلیس بلژیکی هنگام مخفی کردن جسدش کنده بود.

فرانسوا، پسر بزرگ لومومبا که پس از مرگ پدرش به مصر و سپس مجارستان گریخت، پدرش را نماد وحدت کنگو و قهرمان استقلال می داند.

فرانسوا افزود: «ما جنبش ملی کنگو پاتریس لومومبا را که توسط پدرش در سال ۱۹۵۸ تأسیس شد، احیا کردیم. این جنبش از "اتحادیه مقدس" حمایت می کند که رئیس جمهور فعلی پس از پایان اتحاد خود با جوزف کابیلا (سلف خود) به راه انداخت.