ضرورت تشکیل انجمن ادبی-محتوایی برای رفع آسیبهای شعر آئینی

حجت الاسلام جواد محمد زمانی شاعر آئینی در گفتگو با خبرنگار مهر، به آسیب‌ها و چالش‌های اشعار آئینی پرداخت و اظهار داشت: بخشی از آسیب‌ها و چالش‌هایی که فراروی شعرهای آئینی وجود دارد مربوط به شکل و محتوا می‌شود.

این شاعر آئینی ادامه داد: گاهی اوقات در شعرهای آئینی دیده می‌شود هنجارهای زبان رعایت نمی‌شود بر همین اساس لازم است شاعر مطالعات ادبی خود را افزایش داده و به دستورات زبان و آرایه های ادبی اشراف کامل داشته باشد. همچنین نحوه کاربرد لغات و ترکیب‌ها را خوب بداند و بر علوم مرتبط با ادبیات مانند عروض و قافیه مسلط باشد تا بتواند شعری را که می‌سراید یک شعر فاخر ادبی رقم بزند.

وی افزود: بخشی از این آسیب‌ها مربوط به محتوا می‌شود و یکی از مسائلی که از گذشته در عرصه محتوای شعرهای آئینی مطرح بوده مساله غلو است که درباره ائمه اطهار (ع) و اولیای الهی صورت می‌پذیرد برای همین خدا انگاری و غلو از مهمترین چالش‌های محتوایی شعرهای آئینی به شمار می‌رود.

حجت الاسلام زمانی با تاکید بر اینکه شأن ائمه اطهار (ع) باید در اشعار آئینی حفظ شود، گفت: متأسفانه گاهی اوقات عکس غلو صورت می‌پذیرد و می‌بینیم که با کاستن شأن معصومین شعر آئینی با بشر انگاری صرف همراه است طوری که جنبه‌های آسمانی وجود مقدس اولیای الهی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و شاعر نمی‌تواند از این رهگذر مقام حقیقی اهل بیت (ع) را تفهیم کند تا مخاطب به جلوه‌های آسمانی و زمین آنان پی ببرد؛ شاعر آئینی باید بداند با ترکیب این جلوه‌ها می‌تواند سیمای نورانی خاندان عصمت و طهارت (ع) را در شعری که می‌سراید ترسیم کند و چنانچه از این مهم غفلت داشته باشد محتوای شعرش بسیار ضعیف خواهد شد.

متأسفانه گاهی اوقات عکس غلو صورت می‌پذیرد و می‌بینیم که با کاستن شأن معصومین شعر آئینی با بشر انگاری صرف همراه است.

این شاعر آئینی عدم شناخت تاریخ را یکی دیگر از آسیب‌ها و چالش‌های اشعار آئینی برشمرد و اظهار داشت: یکی از چالش‌ها در عرصه شعرهای آئینی عدم شناخت تاریخ و کم اطلاعی از علم حدیث است، کم اطلاعی از موضوعات تاریخی سبب می‌شود روایت تاریخی خوبی رقم زده نشود. گاهی اوقات شاعر به خیال اینکه از عنصر تخیل استفاده می‌کند داستانی می‌سازد در حالی که این داستان واقعیت خارجی ندارد و مباحث آن در منابع معتبر قید نشده است در اینجا معلوم می‌شود شاعر به منابع دست چندم مراجعه کرده منابعی که از نظر تاریخی معتبر نیست. شاعر آئینی باید بداند همه مقتل‌های نوشته شده معتبر نیست زیرا افرادی که آنها را به قلم تحریر در آوردند از علم تاریخ اطلاع کافی نداشتند.

وی گفت: از دیگر چالش‌ها مربوط به عرصه فکر است که در اینجا می‌بینیم شاعر از لحاظ اندیشه و تفکر رشد کافی نداشته و اهل تدبر و مطالعات گوناگون در زمینه علوم انسانی نبوده است همین فقدان و ضعف باعث می‌شود شعری که می‌سراید نقطه اوج نداشته باشد و تصویر شفاف و نورانی از اهل بیت (ع) ارائه ندهد، همین ضعف در شعرهای مناجات باعث می‌شود که شاعر نتواند رابطه بنده و خدا را خوب تبیین کند.

رشد اشعار آئینی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار قابل توجه است

حجت الاسلام زمانی رشد اشعار آئینی را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار قابل توجه دانست و اظهار داشت: این کثرت شعر و شاعران آئینی در طول تاریخ کم نظیر بوده است. بخصوص اقبال و استقبال از اشعار فاطمی در عصر حاضر یک امر فوق‌العاده به شمار می‌رود طوری که در پیشینه ادبیات فارسی درباره وجود مقدس حضرت زهرا (س) حتی به اندازه یک کتاب ۷۰ صفحه‌ای شعر آئینی وجود نداشت اما بعد از انقلاب ما شاهد انبوهی از اشعار هستیم که در وصف حضرت زهرا (س) سروده و تولید می‌شود. این کثرت جای شادمانی و بسی تفاخر دارد منتهی در عرصه محتوا ضعف‌هایی دیده می‌شود که نشان می‌دهد اندیشه و اطلاعاتی که شاعران گذشته داشتند در ذهن شاعر امروز نیست.

این شاعر آئینی ادامه داد: البته در حوزه شعرهای حماسی نیز بسیار موفق عمل شده و در این زمینه اشعار فراوانی تولید شده است به گونه‌ای که تنها عنصر مرثیه و غم در شعرها مشاهده نمی‌شود و گاهی اوقات شادی و حماسه و منطق دینی در شعرها تبلور پیدا کرده و اهداف نهضت اهل بیت (ع) متجلی می‌شود. البته هنوز در دامنه هستیم و باید اشعار تصحیح شود تا به بتوانیم به قله برسیم.

در انجمن‌های ادبی شاعر تحت چتر حمایتی استاد قرار می‌گیرد و نقاط ضعف شعرش مشخص و نقد می‌شود. به ویژه انجمن‌های ادبی که رویکردهای محتوایی دارند باید مورد حمایت قرار گرفته و تقویت شود.

وی یکی از راه‌های مقابله با آسیب‌ها و چالش‌های شعر آئینی را تقویت انجمن‌های ادبی بیان کرد و گفت: در انجمن‌های ادبی شاعر تحت چتر حمایتی استاد قرار می‌گیرد و نقاط ضعف شعرش مشخص و نقد می‌شود. به ویژه انجمن‌های ادبی که رویکردهای محتوایی دارند باید مورد حمایت قرار گرفته و تقویت شود. بعضی از انجمن‌های ادبی تنها قالب شعر را ویرایش می‌کنند و نقاط اشکال آن را بر می‌شمارند اما امروز در عرصه محتوا نیازمند آن هستیم که انجمن‌های ادبی محتوایی تشکیل و درباره محتوای شعر صحبت و در نهایت نقد شود تا مشخص شود شاعر چقدر توانسته یک امام معصوم را خوب تبیین و ترسیم کند و این یکی از راهکارهای مقابله با این آسیب‌ها است.

حجت الاسلام زمانی افزود: راهکار دیگر آن است که دوره‌های مطالعاتی برای شاعران برگزار شود تا آنان بهتر با اندیشه‌های اندیشمندان بزرگ عصر حاضر چون شهید مرتضی مطهری و آیت الله مصباح یزدی و کتاب‌های جامع اسلامی که مورد تأیید امامین انقلاب هستند، آشنا شوند. اگر دوره‌هایی گذاشته شود و شاعران به مطالعه آثار بزرگان تشویق شوند قطعاً در شعرشان تأثیر می‌گذارد و شاهد اشعاری فاخر خواهیم بود. امیدوار هستیم در آینده نزدیک در عرصه شعرهای آئینی شاهد فتح قله‌ها باشیم به گونه‌ای که شاعر با تمسک به قرآن و عترت اشعارش تماماً آینه سیره اهل بیت (ع) باشد.