بایدن و فرمان‌های بربادرفته ترامپ

آمریکا که در دوره چهارساله ترامپ به ده ها پیمان و سازمان اثرگذار بین المللی پشت کرده بود، در دوره بایدن مسیر دیگری را در پیش گرفته است. بایدن در نخستین روز ریاست جمهوری خود، ۱۷ اقدام اجرایی در زمینه‌های مختلف امضا کرد که شماری از آن لغو دستورهای اجرایی ترامپ بودند.

این فرمان‌های اجرایی عبارتند از: شروع چالش ۱۰۰ روزه ماسک زدن، تغییر ساختار هماهنگی دولت فدرال درباره کووید۱۹، بازگشت به سازمان بهداشت جهانی، ادامه تعلیق پرداخت وام دانشجویی تا ۳۰ سپتامبر، بازگشت به توافق آب هوایی پاریس، پایان دادن به خط لوله «کی استون اکس ال» و ابطال توسعه نفت و گاز در آثار ملی حیات وحش، پیشبرد عدالت نژادی از طریق دولت فدرال، رفع تبعیض در محل کار بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی، دفاع از برنامه «دریمرز» برای جوانان آمریکایی، پایان دادن به ممنوعیت مسافرتی برای مسلمانان، تغییر اولویت‌های بازداشت دولت ترامپ در امور مهاجرت و گمرکی و لغو اقدامات دولت ترامپ در زمینه تغییرات نظارتی.

در این میان چند فرمان و دستور اجرایی بایدن از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند؛ فرمان هایی که در دولت ترامپ مدت ها به موضوع مورد بحث و جدل تبدیل شده بود.

ازسرگیری صدور روادید برای شهروندان کشورهای عمدتا مسلمان

بایدن به محض ورود به کاخ سفید تعدادی از فرمان‌های اجرایی مناقشه‌برانگیز ترامپ را لغو کرد که یکی از این فرمان‌ها ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان کشورهای عمدتا مسلمان از جمله ایران است.

ترامپ ژانویه ۲۰۱۷ و در نخستین روزهای حضور در کاخ سفید فرمانی امضا کرد که مطابق آن صدور ویزا برای شهروندان ایران، لیبی، سوریه، یمن، سومالی و سودان متوقف شد. فرمان ترامپ باعث به هم خوردن برنامه سفر شهروندان این کشورها به آمریکا شد و سرگردانی برخی از آنها، از جمله شماری از ایرانیان در فرودگاه‌های مختلف ایالات متحده را در پی داشت.

فهرست کشورهایی که صدور ویزای آمریکا برای شهروندانشان متوقف شده بود در چهار سال گذشته تغییراتی کرد و در سال ۲۰۲۰ چند کشور دیگر از جمله نیجریه، اریتره، میانمار، قرقیزستان و تانزانیا به آن اضافه شدند. این تصمیم ترامپ موجی از اعتراضات را در کشورهای مختلف جهان و حتی داخل آمریکا به راه انداخت. همزمان با مردم آمریکا و نهادهای حقوق بشری، سیاستمداران حزب دموکرات نیز از همان ابتدا در صف مخالفان فرمان ترامپ قرار گرفتند و آن را اقدامی غیرقانونی و تبعیض‌آمیز ارزیابی کردند. چنان که «ران کلین» از دستیاران نزدیک بایدن اعلام کرد، ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان برخی کشورهای، چنان که تا کنون اجرایی می‌شد، از بیستم ژانویه لغو می‌شود.

فرمان بازگشت به پیمان اقلیمی پاریس

یکی از فرمان های اجرایی بایدن، بازگشت آمریکا به پیمان اقلیمی پاریس بود. ترامپ ژوئن ۲۰۱۷ اعلام کرد که کشورش از این توافق که توسط بیش از ۱۹۰ کشور امضا شده است خارج می شود. وی همچنین گفت که این توافق برای اقتصاد آمریکا ۳ تریلیون دلار هزینه داشته و باعث از دست دادن ۶.۵ میلیون فرصت شغلی می شود.

توافق پاریس برای کاهش قابل ملاحظه گازهای گلخانه‌ای و تلاش برای نجات کره زمین از مشکلات زیست محیطی توسط کشورهای شرکت کننده در بیست و یکمین نشست بین المللی تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در پاریس امضا شد. آمریکا در دولت ترامپ نخستین کشوری بود که به این پیمان مهم پشت کرد؛ اقدامی که موجی از اعتراضات را علیه سیاست های وی در داخل و خارج از این کشور به راه انداخت.

بازگشت به سازمان بهداشت جهانی

بایدن در حالی فرمان بازگشت آمریکا به سازمان جهانی بهداشت را امضا کرد که ترامپ جمعه نهم خردادماه امسال در نشست خبری، خروج رسمی آمریکا از سازمان جهانی بهداشت را اعلام کرد. ترامپ در این نشست خبری گفت: «از آنجا که آنها نتوانسته‌اند اصلاحات لازم را انجام دهند، ما امروز روابط خود با سازمان جهانی بهداشت را پایان خواهیم داد.»

ترامپ، این سازمان وابسته به سازمان ملل را به جانبداری از چین متهم و اظهار کرد: این سازمان واقعیت را درباره آنچه که در مرکز شیوع ویروس کرونا در شهر ووهان در چین روی داده، بیان نکرده‌است. ترک سازمان جهانی بهداشت در میانه شیوع بحران کرونا حتی نزدیکترین متحدان آمریکا را به انتقاد واداشت به عنوان نمونه «ینس اسپان» وزیر بهداشت آلمان با انتقاد از تصمیم آمریکا برای قطع روابط با سازمان مذکور، این اقدام را «مایوس کننده» و «پسرفتی برای بهداشت جهانی» خواند.

کرونا دغدغه ای بزرگ برای دولت بایدن

تمرکز بر کرونا و قربانیان آن در دوره بایدن مشهود است و او در روز نخست ورود به کاخ سفید دست به ایجاد تغییر در ساختار هماهنگی دولت فدرال درباره کووید۱۹ زد. او در فرمان اجرایی خود دستور داد تا یک دفتر کووید ۱۹ برای گزارش مستقیم مسائل مرتبط با این بیماری به شخص رییس جمهوری ایجاد شود. این دفتر که تحت ریاست «جف زینتس» قرار دارد در مورد افزایش واکسن ها، توزیع ماسک و دستکش، گسترش ظرفیت آزمایش، بازگشایی مدارس و موارد دیگر در سراسر دولت فدرال اقدام و با ایالت ها هماهنگی خواهد کرد.

این در حالی است که ترامپ کرونا را جدی نگرفت و در نهایت در برابر مهار آن ناتوان ماند. ناتوانی دولت ترامپ در مهار کرونا از انتقادات جدی علیه او بود. در هفته های آغاز شیوع کرونا در جهان و متعاقب آن به آمریکا، این وضعیت با بی‌تفاوتی کاخ سفید روبرو شد و اقدام خاصی در ایالات متحده برای جلوگیری از شیوع بیماری صورت نگرفت. شخص ترامپ تا مدت ها این بیماری را جدی نمی گرفت و از پوشیدن ماسک در محیط های عمومی خودداری می کرد. او تیرماه امسال در جریان بازدید از بیمارستان نظامی «والتر رید» برای نخستین بار از زمان شیوع ویروس کرونا در انظار عمومی از ماسک استفاده کرد. عاقبت اما جمعه یازدهم مهرماه بعد از تایید خبر ابتلای ترامپ و ملانیا همسرش به کرونا، آنها به همان بیمارستان نظامی واقع در شمال واشنگتن انتقال یافتند.

جدی نگرفتن کرونا از سوی ترامپ و همزمان خروج آمریکا از «سازمان جهانی بهداشت» سیلی از انتقادات را روانه کاخ سفید کرد. خودداری ترامپ از امضای بسته کمکی کرونا نیز بر دامنه نارضایتی ها افزود، در حالی که بایدن چند روز پیش یک بسته حمایتی ۱.۹ تریلیون دلاری برای جبران آسیب ناشی از همه گیری کرونا ‌را اعلام کرد که شامل ۱۴۰۰ دلار کمک مالی به بیشتر آمریکاییان است.

در مجموع اقدام بایدن در روز نخست حکمرانی و امضای ۱۷ دستور اجرایی جدا از اینکه خط بطلانی بر سیاست های ترامپ در دو حوزه داخلی و خارجی کشید، از بازگشت آمریکا به همکاری های بین المللی نشان داشت؛ همکاری هایی فزاینده که از نگاه ناظران به تدریج از تنش های گذشته در بسیاری از حوزه ها خواهد کاست.