سخنگوی دولت: مواضع و اقدامات وزیر ارتباطات مبتنی بر تصمیم دولت و رئیس‌ جمهور است

سخنگوی دولت می‌گوید تصمیمات محمدجواد آذری جهرمی تنها به خود او مربوط نمی‌شود و دیدگاه‌های دولت محسوب می‌شوند؛ بر همین اساس، دولت موافق مسدود کردن اینستاگرام نیست.

سخنگوی دولت در روزنامه ایران نوشت: «دیدگاه‌ها، نظرات و تصمیمات محمدجواد آذری جهرمی یک دیدگاه و تصمیم شخصی نبوده؛ بلکه آنچه وی اعلام و اجرا کرده، دیدگاه دولت در این زمینه است. دولت یازدهم و دوازدهم با تحلیل و تبیین شرایط اجتماعی، اقتصادی و آینده‌نگری نسبت به تأثیرات تکنولوژی، اهتمام خود را بر گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی و زیرساخت‌های آن بنا کرده و هرگونه محدودیت و فیلتر را اولاً در بلندمدت غیر ممکن و در کوتاه‌مدت غیر مفید می‌دانست. بنابراین مواضع و اقدامات وزیر ارتباطات، مبتنی بر تصمیم دولت و رئیس ‌جمهور ی بوده است.»

به‌گفته‌ی علی ربیعی، طرح شکایت از وزیر ارتباطات، یک اتفاق ساده‌ی اداری یا قضایی نیست و به شیوه‌های سیاست‌گذاری در فرهنگ و جامعه، نوع نگاه به شیوه‌هایی برای اعمال نزاهت فرهنگی و چگونگی حفاظت از دینداری، تفاوت رویکردها در سیاست‌گذاری و حکمرانی فرهنگی – اجتماعی برمی‌گردد.

دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس ‌جمهور می‌گوید فضای مجازی، در آینده بخش اعظمی از اقتصاد جوامع را تشکیل خواهد داد و نمی‌توان آن را با نوع خاصی از نگرش و سیاست‌گذاری فرهنگی بررسی کرد. ربیعی اضافه می‌کند که طبق بررسی‌ها، تنها اینستاگرام در میان دیگر شبکه‌های اجتماعی، محل کسب‌وکار گروه بزرگی از مردم شده است. او می‌گوید آمار اشتغال از طریق اینستاگرام در ایران حتی پیش از شیوع کرونا هم بسیار بزرگ است و تصمیم تعطیلی‌ آن جنبه‌های اقتصادی بسیار کلان دارد.

طبق آماری که سخنگوی دولت ارائه می‌کند، حدود ۴۰۰ هزار صفحه‌ی اینستاگرام ایرانیان دارای بیش از ۵ هزار دنبال‌کننده هستند و از این میان، ۲۸٫۸ درصد صفحات مربوط به فروشگاه‌ها و کسب‌وکارها می‌شود‌؛ به بیان دیگر، دست ‌کم ۱۱۵ هزار صفحه‌ی اینستاگرام وجود دارد که درآمد خانوارها را تأمین می‌کند. ربیعی می‌گوید این بدان معنا است که حتی اگر هر صفحه، درآمد دو نفر یا دو خانواده را تأمین کند، ۲۳۰ هزار خانواده (حدود ۹۵۰ هزار نفر ایرانی) در اوضاع بیکاری ناشی از کمبود رشد و تحریم، امرار معاش خود را وابسته به این شبکه اجتماعی کرده‌اند. وی اضافه می‌کند: «با توجه به مطالعات تخصصی‌ام در وزارت کار، معتقدم هرگونه محدودسازی یا تعطیلی اینستاگرام، کوچ دادن حدود یک میلیون ایرانی به ‌سمت بیکاری و فقر است.»

علی ربیعی در بخش دیگر سخنان خود، شکل‌گیری بخش اعظمی از زندگی روزمره‌ی مردم را در فضای مجازی توصیف می‌کند که مطابق مطالعات دانشگاهی، اینستاگرام از بیشترین محبوبیت شبکه‌های مجازی در بین کاربران ایرانی برخوردار است و پس از آن واتساپ قرار دارد. او می‌گوید: «از ارتباطات میان‌فردی گرفته تا شکل‌گیری و فعالیت گروه‌های ثانویه و ارتباطات اداری، در این شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد. (به‌علاوه،) کارکردهای تفریحی، اطلاع‌رسانی و آموزشی به این شبکه‌ها انتقال یافته است؛ بنابراین هرگونه سیاست‌گذاری در این خصوص، بدون توجه به آثار اقتصادی و زندگی اجتماعی، جامعه را با نگرانی مواجه می‌سازد.»

به ‌گفته‌ی سخنگوی دولت، هنوز در مورد محدود کردن فضای مجازی از طریق فیلترینگ اطمینان وجود ندارد. او تعریف می‌کند که در اواخر سال ۱۳۹۲، ظرفیتی در اپراتور رایتل برای برقراری تماس تصویری فراهم شده بود:

در آن زمان با یک سؤال و گرفتن نظری از یک شخصیت دلسوز دینی و فرهنگی، امکان راه‌اندازی این ظرفیت توسط رایتل با مشکل مواجه شد که سبب کاهش مزیت رقابتی رایتل در برابر سایر رقبا گردید. من، به‌طور مفصل در این خصوص صحبت و اشاره کردم هم‌اکنون این اقدام با نصب دوربین روی کامپیوتر امکان‌پذیر است؛ اما به‌هرحال، موفقیتی حاصل نشد و به احترام آن نظر، این امکان بلااستفاده ماند. این مسئله را مقایسه کنید با مدت زمان کمی بعد از آن، که تحولات دنیای تکنولوژی چنان پیش رفت که این تماس‌ها را به امری کاملا عادی مبدل ساخت.

ربیعی: در سال ۹۳، برقراری تماس تصویری رایتل با مشکل مواجه شد؛ درحالی‌که این امر با استفاده ‌از کامپیوتر امکان‌پذیر بود

ربیعی ادامه می‌دهد که با نگاه به قانون منع به‌کارگیری ماهواره که چندین سال مأموران در پشت‌بام‌ها به‌دنبال دیش‌های ماهواره‌ای بودند، می‌توان مشاهده کرد که اکنون، روی پشت‌بام‌ها حتی در دورافتاده‌ترین روستاها این تجهیزات را نصب کرده‌اند. ربیعی نتیجه می‌گیرد که این نوع خاص از سیاست‌گذاری فرهنگی، نزدیک به تمامی خانوارهای ایران را به افرادی قانون‌شکن تبدیل کرده است.

به ‌گفته‌ی علی ربیعی، نگرش غالب در سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی در ایران این است که راه پیشگیری از تغییر و تحولات فرهنگی، با بار منفی یا مغایر با ارزش‌های رسمی، محدودسازی و مسدودسازی و عدم سهولت در دسترسی است. ربیعی می‌گوید:

این درحالی است که تنها خاصیت آن، صرفاً گسترش بازارهای غیر قانونی فروش فیلترشکن خواهد بود؛ و نیز عدم حضور افراد مقید که با تولیدات خود می‌توانستند مخاطبینی را جذب کنند، اتفاقاً این فضا را از روش بنیادین تقویت تولید محتوا و جذب مخاطب با محتواهای جالب توجه دور می‌کند.

ربیعی خاطرنشان می‌کند که اگر بنا بر مقابله با تولیداتِ نگران‌کننده است، باید تولید محتوا برای مخاطبان متنوع صورت گیرد، بخش خصوصی گسترش یابد، تنگ نظری کنار گذاشته و انحصار در تولیدات فرهنگی برداشته شود. او اشاره می‌کند که امروز، برخلاف این تفکر جریان دارد و از رسانه‌ی بزرگ تصویری و خبری گرفته تا شرکت‌های بزرگ تولید فیلم، بسیار محدود در اختیار بخش خصوصی و ظرفیت‌های نهفته در آن قرار دارد؛ بنابراین ادامه‌ی تفکر محدودسازی، جامعه را در میان‌مدت با فقر تولیدات فرهنگی روبه‌رو ساخته که عاملی بر گرایش مصرف‌کنندگان به‌سمت تولیداتی است که آنان با فلسفه مقابله با آن دست به کار شده‌اند.

ربیعی تأکید می‌کند که یکی از نگرانی‌هایی که باعث بروز این نوع تصمیمات می‌شود، سیاسی و امنیتی کردن عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی است. او توضیح می‌دهد: «امنیت‌زدایی و سیاست‌زدایی از این ساحت‌ها موجب رشد و توسعه تولیدات قابل قبول در این حوزه‌ها خواهد شد. بخشی از نگرانی‌ها، تغییرات طبیعی ارزشی در سطح جهانی است که سیاست‌گذاری‌های سلبی، راهکار نامناسب و تشدیدکننده خواهد بود.» ربیعی مجدد تأکید می‌کند که مواضع، تصمیمات و اقدامات محمدجواد آذری جهرمی، مبتنی بر یک درک و سیاست‌گذاری صحیح از سوی دولت و رئیس ‌جمهور بوده است. او ابراز امیدواری می‌کند که با حفظ وظایف هر قوه و همچنین تعاملات بین ‌قوه‌ای، با درک متقابل از شرایط و درک مشترک از این‌گونه مسائل اقدام شود.