96 درصد تالاب بین‌المللی گاوخونی خشک شده‌است

به گزارش ایرنا، ایرج حشمتی روز دوشنبه در همایش مجازی هم‌پیمان با تالاب گاوخونی همزمان با پنجاهمین سالگرد کنوانسیون رامسر، افزود: حقابه سالانه تالاب بین المللی گاوخونی ۱۷۶ میلیون متر مکعب است اما در ۲۱ سال گذشته هیچگاه این حقابه بطور کامل تخصیص نیافت.

وی در این همایش که برای گرامیداشت روز جهانی تالاب ها برگزار شد، ادامه داد: امسال نیز با وجود پیگیری های زیاد، حقابه زیست محیطی برای تالاب گاوخونی تخصیص نیافت و در زمان حاضر فقط حدود چهار درصد از سطح تالاب به‌دلیل ورود زهاب و پساب، مرطوب است.

سیزدهم بهمن مصادف با دوم فوریه، روز جهانی تالاب ها نام گرفته است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با تاکید بر اینکه ما حق نداریم منابع طبیعی خدادادی را از بین ببریم، خاطرنشان کرد: میزان حقابه رودخانه زاینده رود برای جاری بودن به سمت تالاب در هر سال ۱۳۷ و خود تالاب ۱۷۶ میلیون متر مکعب و مجموع آنها ۳۱۳ متر مکعب تعیین می‌شود اما این اعداد روی کاغذ است و ما برای این حقابه با وزارت نیرو دچار چالش هستیم.

حشمتی با بیان اینکه در سال ۷۱ میزان آب ورودی به تالاب ۹۴۰ میلیون متر مکعب بود، اضافه کرد: اما در سال های اخیر میزان ورودی به تالاب بسیار اندک بود بطوریکه در سال های ۹۸ و ۹۹ در مجموع ۶۹ میلیون متر مکعب آب وارد تالاب شد.

به گفته وی در سال ۹۸ با وجود بارش های خوبی که اتفاق افتاد حدود ۴۹ میلیون متر مکعب از حقابه تالاب گاوخونی رها سازی شد تا از تبدیل شدن این عرصه زیست محیطی به کانون ریزگرد جلوگیری شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان با بیان اینکه روند خشک شدن تالاب گاوخونی از سال ۷۸ آغاز شد، تصریح کرد: مهمترین دلایل خشکی این تالاب، توجه نکردن به اصول برنامه‌های آمایش سرزمین، اولویت قرار ندادن حقابه تالاب پس از آب آشامیدنی، خشکسالی‌های اخیر، توسعه ناپایدار، وجود بندها و چاه‌های مختلف و برداشت غیر مجاز است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان تاکید کرد: وابستگی ۹۵ درصد احیای تالاب بین المللی گاوخونی به جریان آب زاینده رود است که این مهم در ۲ دهه گذشته بطور کامل دست یافتنی نبود.

وی به ارزش‌های زیستی، اقتصادی و گردشگری تالاب بین المللی گاوخونی از جمله حفاظت از تنوع زیستی و ذخائر ژنتیکی، تثبیت ماسه‌های روان، پالایش و تصفیه آلاینده‌ها و حمایت از ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و پژوهشی، اشاره و اضافه کرد: مهمترین مساله درباره این تالاب، مسوولیت اجتماعی برای حفظ این عرصه زیستی جهت حقوق نسل آینده است.

حشمتی مهمترین خسارت و تهدیدهای تالاب گاوخونی را تحمیل خسارت‌های جبران ناپذیر تنوع زیستی، تبدیل شدن به کانون ریزگرد بویژه ذرات ناشی از فلزات سنگین و شور شدن و کاهش کیفیت منابع آب آشامیدنی و کشاورزی عنوان کرد.

وی ارزش زیست بومی تالاب گاوخونی را هشت تا ۲۱ هزار دلار برای هر هکتار اعلام و اضافه کرد: ما در احیای تالاب کم فروشی نکردیم و تلاش خود را برای استفاده از همه ظرفیت‌ها و قوانین موجود برای آن انجام دادیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان به دانش زیستی تصمیم سازان و تصمیم گیران اشاره و تاکید کرد: اینکه بین صنعت، کشاورزی و حقابه تالاب گاوخونی کدام انتخاب می‌شود به دانش زیست محیطی تصمیم‌گیران و تصمیم سازان برمی گردد و اگر توجه به تالاب در نگاه آنها نباشد نباید انتظار احیای آن را داشته باشیم.

حشمتی آموزش در جهت ایجاد مسوولیت اجتماعی و مشارکت عمومی در محافظت از تالاب را مهمترین اقدام برای احیای این عرصه زیستی خواند و گفت: تا زمانیکه مسوولان ملی و استانی به واقعیت معضل تالاب گاوخونی پی نبرند همواره در صف حقابه هستیم.

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز در این همایش با اشاره به نامه ای که امروز برای رییس جمهوری ارسال کرده است، افزود: در این نامه از رییس جمهوری خواهان آن شدم که محافظت از تالاب گاوخونی مورد توجه قرار گیرد.

عباس مقتدایی بخشی از مشکلات زیست محیطی تالاب گاوخونی را بی برنامگی و بی توجهی به آن دانست و اظهار داشت: هنوز عزم جدی در سطح استانی و ملی برای رفع آنها بوجود نیامده است و با وجودیکه مصوبات ۹ ماده ای احیای حوضه آبریز زاینده رود وجود دارد اما اجرایی نمی‌شود.

نماینده اصفهان با بیان اینکه منطقه شرق اصفهان و تالاب گاوخونی ظرفیت بسیاری برای رونق گردشگری دارد، تصریح کرد: با ایجاد منطقه حفاظت شده در این محدوده به محیط زیست آن کمک بسیاری می‌شود.

وی با اشاره به مکاتبه نمایندگان اصفهان برای رهاسازی آب زاینده رود در سال جاری، خاطرنشان کرد: در مجلس نهم طرحی در مجلس برای مسائل زیست محیطی اصفهان پیگیری شد اما به‌دلیل همکاری نکردن سازمان حفاظت محیط زیست، روی زمین ماند.

گاوخونی پایاب رودخانه زاینده‌رود است و یکی از تالاب‌های بین‌المللی در جلگهٔ مرتفع مرکزی ایران بشمار می‌آید که منطقه‌ای به وسعت ۴۷۶ کیلومتر مربع را پوشانده و در ۱٣٧ کیلومتری جنوب شرق اصفهان و در ٣۰ کیلومتری شهر ورزنه در مجاورت تپه‌های شنی واقع شده‌ است؛ این تالاب در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از تالاب‌های ارزشمند ایران در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شد.

این باتلاق منابع زیستی غنی دارد، پناهگاهی برای پرنده‌های مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه است و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شود؛ از جمله گونه‌های پرنده‌ای که در این تالاب فرود می‌آمدند می‌توان به فلامینگو، انواع اردک‌، مرغابی، غاز، پرستوی دریایی، پلیکان، باتلان و کِشیم اشاره کرد.

مردم محلی ورزنه، نزدیکترین شهر به گاوخونی بر این باورند در گذشته، گاو به مفهوم "بزرگ" و خان به معنای "چاه" بوده است به همین دلیل گاوخونی را "چاه بزرگ" یا " آبگیر بزرگ " قلمداد کرده اند.

با اینکه حقابه زیست محیطی تالاب گاوخونی در هر سال ۱۷۶ میلیون مترمکعب است اما به‌خاطر بحران مبتلابه زاینده رود و نرسیدن آب رودخانه هم اکنون بخش بسیار کمی از این تالاب بین‌المللی مرطوب است.

این تالاب با ۴۷ هزار هکتار وسعت در ۱۳۰ کیلومتری شرق اصفهان است.

کنوانسیون رامسر قدیمی‌ترین توافق محیط زیستی بین دولتهای جهان است که سال ۱۹۷۱ در رامسر ایران به امضا رسید و چارچوبی را برای اقدام ملی و همکارهای بین‌المللی در زمینه حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب‌ها و منابع آنها را فراهم می‌آورد.
بیش از ۲ هزار تالاب در کنوانسیون رامسر ثبت شد که ۲۴ تالاب از جمله گاوخونی متعلق به ایران است.