جانی دوباره به فرش کردستان

به گزارش ایرنا، کردستان با تولید سالانه ۱۸۰ هزار مترمربع فرش و تابلوفرش دستباف یکی از قطب‌های این صنعت در کشور به شمار می‌رود و این استان در زمینه تولید این هنر گرانبها نه تنها در کشور و حتی جهانی حرف برای گفتن دارد.

فرش‌های تولیدی در کردستان از گذشته خریداری در داخل و خارج از کشور داشته و این فرش‌ها در ابعاد و انواع مختلف از جمله ریزماهی، افشار و ابریشم، گل ابریشم و مرینوس تولید و عمدتا به کشورهای ژاپن، کانادا، روسیه، پاکستان، کشورهای اروپایی و کشورهای عربب حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.

طرح فرش بیجار و سنندج ثبت ملی شده است و در آستانه ثبت جهانی هم قرار دارند که این مهم به واسطه سال‌ها تلاش هنرمندان و بافندگان فرش به ویژه زنان کُرد این دیار حاصل شده است.

یکی از مسائل مهم و ضروری در رونق تولید فرش وجود زنجیره تولید آن است که در کردستان هم اکنون جای حلقه‌های فرآوری پشم، دوک(نخ ریسی) و پرداخت فرش خالی است و طی ۲ سال اخیر گام‌های مطلوبی برای تکمیل این زنجیره در استان برداشته شده است.

واحد تولیدی در شهرستان بیجار مجوز فرآوری پشم را دریافت کرده و به این واحد ۹۰ میلیارد ریال تسهیلات هم پرداخت شده است تا اینگونه حلقه نخست زنجیره تولید فرش در استان شکل گیرد.

عملیات احداث این واحد هنوز به اتمام نرسیده است وبی‌شک با بهره‌برداری از آن شاهد تحول خوبی در صنعت تولید فرش کردستان خواهیم بود.

واحدهای تولیدی حوزه فرش هم مانند دیگر واحدهای تولیدی استان با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ به منظور در جریان قرار گرفتن بیشتر با موانع پیش روی این واحدها همراه با رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان از واحد تولید فرش و تابلو فرش "نظرپور" در سنندج بازدید کردم و از نزدیک با این هنر رنگارنگ و هنرمندان آن بیشتر آشنا شدم.

تاروپود زندگی در قالب فرش

فرش‌بافی را بیشتر در فیلم‌ها دیده بودم اما در بازدید از این کارگاه برای نخستین بار از نزدیک دیدم که هنرمندان چگونه با استفاده از تنوع رنگ و ابزار مختلف دیگر کلافه‌های نخ را به یک اثر هننرری و گرانبها تبدیل می‌کنند.

در حالی که مسوولان مشغول هماهنگی برای برطرف کردن مشکلات کارگاه بودند، به یکی از بافندگان تابلوفرش نزدیک‌تر شدم سرعت دستانش در گره‌زدن زیاد و دیدنی بود و هر بار با وسیله مخصوصی که به آن "قلاب" می‌گفتند، گره نخ را می‌برد و دوباره سراغ رنگی دیگر می‌رفت.

گاهی با یک نخ تنها یک گره و گاهی چند گره، نگاهی به نقشه‌ها آویزان شده بالای سرش و دوباره گره‌زدن و این آهنگ همچنان ادامه داشت؛ نگاه بافنده به توجه من به کارش جلب شد و با او هم صحبت شدم خانم میان‌سالی بود که چند سالی از عمر خود را پای دار قالی و فرش سپری کرده بود و از این راه امرار معاش می‌کرد.

این بافنده تابلو فرش گفت: این نوع فرش با توجه به اینکه در ابعاد کوچک بافته می‌شود در مقایسه با فرش‌های دیگر نیاز به فضای بزرگ ندارد و راحت به هر جا منتقل می‌شود.

شیرین رسولی افزود:بسیاری از همکارانم در این کارگاه خودشان سرپرست خانواده هستند و در این شرایط بیکاری و شیوع ویروس کرونا، اینجا هم سرپناه است هم مکانی برای کسب درآمد و به همین خاطر باید به مشکلات آن رسیدگی شود.

این بافنده و استادکار فرش از تکمیل زنجیره تولید در استان خوشحال بود و گفت: در گذشته نخ را با قیمت بیشتری از دیگر استان‌ها خریداری می‌کردیم اما اکنون با استفاده از پشم تولید استان، ارزان به دست بافنده می‌رسد و همین امر می‌تواند در درآمد بافندگان تاثیر داشته باشد.

او به برخی مشکلات فرش‌بافان نیز اشاره کرد و گفت: قالی‌بافی شغل سختی است و بافنده پس از چند سال فعالیت از نظر بینایی دچار مشکل می‌شود و کمردرد در بین همکاران بسیار شایع است و لازم است در هر کارگاه اصولی از جمله وجود نور کافی برای آسیب کمتر به بافنده رعایت شود.

او دوست نداشت که در این گزارش عکسی از وی منتشر شود و به همین خاطر قول دادم که عکس را تنها برای خودم نگه می‌دارم.

فرصت بازدید بسیار کم بود می‌دانستم که "شیرین" حرفای زیادی برای گفتن داشت از او قول گرفتم که بار دیگر به کارگاه می‌آیم و بیشتر با کار و زندگی این هنرمندان ناشناخته آشنا خواهم شد.

به همراه گروه به کارگاه رنگ‌رزی رفتم آنجا هم دنیای دیگر از تنوع و زیبایی بود، حوض‌های دایره‌ای پر از رنگ‌، نخ‌های رنگ شده و بدون رنگ آویزان شده، همان تنوع رنگی داشت که جنگل‌های "هورامان" در فصل پاییز دیده بود.

تازه متوجه شدم که هنرمندان فرش‌باف کردستانی این زیبایی خاص در فرش بافی را از طبیعت این دیار به امانت گرفته بودند و به همین دلیل است که هر تابلوی فرش حکایتی زیبا و نقش و نگاری از این دیار دارد.

دیگر طاقت نداشتم گوشی تلفن همراه را بیرون آوردم و از این همه زیبایی عکس گرفتم.

وجود یک هزار بافنده در کارگاه تولید فرش سنندج

استان کردستان که سال‌ها است از بیکاری رنج می‌برد راه‌اندازی واحدی که برای بیش از یک هزار نفر شغل ایجاد کرده بسیار مهم و گرانبهاست و این کارگاه به خوبی به این موفقیت دست پیدا کرده است.

بخشی از زنجیره تولید فرش در کارگاه فرش و تابلو فرش نظرپور سنندج تکمیل شده و یک سال است که بخش طراحی ونقشه‌کشی فرش‌ها هم در این کارگاه راه‌اندازی شده است و پنج نفر از جوانان بااستعداد و هنرمند استان که در رشته های گرافیک، معماری و نرم افزار کامپیوتر تحصیل کردند و بعد از گذراندن دوره آموزشی طراحی و نقشه کشی فرش وارد این مجموعه شدند.

مدیرکارگاه تولید فرش و تابلوفرش نظرپور در این بازدید با اشاره به اینکه در این کارگاه هم اکنون ۳۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار هستند، اظهار داشت: ۸۰ نفر در خانه هم بکار نخ ریسی مشغول اند و ۷۰۰ تا یک هزار نفر هم بافنده فرش داریم.

مسعود نظرپور از تولید سالانه یک هزار و ۵۰۰ مترمربع فرش در این کارگاه خبرداد و گفت: بیشتر مراحل تولید فرش هم چون چله‌کشی، طراحی و بسته‌بندی توسط خود این واحد انجام می‌شود.

وی مهمترین مشکلات این کارگاه را مربوط به برق، گاز و آب آن اعلام کرد و افزود: پی اچ آب چاه موجود در این واحد هشت است و برای تولید رنگ شفاف نیاز به پی اچ پایین تری داریم بنابراین برای این کار باید به آب اسید اضافه کنیم.

مدیرکارگاه تولید فرش و تابلوفرش نظرپور با اشاره به اینکه برای تامین انرژی مورد نیاز این واحد از کپسول گاز استفاده می‌شود، یادآور شد: بارها حوادثی پیش آمده که اگر به سرعت عمل نمی‌کردیم آسیب و خسارت فراوانی هم از لحاظ جانی و هم مالی ایجاد می‌شد.

نظرپور با بیان اینکه هشت سال از شروع به فعالیت این کارگاه تولیدی در سنندج می‌گذرد، گفت: طی این مدت بارها پیگیر گازرسانی بودیم و اخیرا به ما اعلام شده پاییز سال آینده این کار اجرایی می‌شود.

وی اظهار داشت: در حال حاضر برق مورد نیاز این کارگاه از موتور برق تامین‌ می‌شود و برای بهره‌مندی از برق سه فاز صنعتی باید هزینه زیادی پرداخت کنیم که در توان ما نیست.

پیگیری تلفنی مشکلات کارگاه تولید فرش سنندج

یکی از نیازهای اساسی این کارگاه اتصال به شبکه سراسری برق به جای موتور برق بود و مسوولان با توجه به اهمیت موضوع و نقش آن در زمینه رونق بیشتر این کارگاه تلفنی در صدد رفع آن شدند و در زمینه تسریع در برق‌رسانی تاکید کردند.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان هم به محض بیان مشکلات از سوی مدیراین کارگاه با مدیران عامل شرکت‌های توزیع نیروی برق و گاز کردستان تماس تلفنی برقرار کرد و از آنها قول مساعد برای حمایت بیشتر از این کارگاه تولیدی را گرفت.

محمد دره‌وزمی اظهار داشت: گاز بدون پرداخت هزینه و خارج از نوبت تا پایان سال جاری در اختیار این کارگاه تولیدی قرار داده می‌شود و شرکت توزیع برق هم بعد از بررسی‌های لازم و با درنظر گرفتن کمترین هزینه مشکل این واحد را برطرف می‌کند.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از حلقه‌های تولید فرش در این کارگاه وجود دارد، افزود: در این واحد فقط حلقه فرآوری پشم، نخ‌ریسی و پرداخت فرش وجود ندارد و عملیات مربوط به این بخش‌ها در سایر استان‌های کشور انجام می‌شود.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان با بیان اینکه فرآوری پشم حلقه نخست زنجیره تولید فرش است، گفت: از محل تسهیلات پایدار روستایی ۹۰ میلیارد ریال تسهیلات به واحد فرآوری پشم در شهرستان بیجار پرداخت شده است.

دره‌وزمی با اشاره به اینکه تکمیل زنجیره تولید فرش منجر به حفظ و رونق این هنر در استان می‌شود، افزود: ۹۰ هزار بافنده در استان وجود دارد که از این تعداد ۴۰ هزار نفر آنها فعال هستند.

سالانه یک هزار و ۶۰۰ تن پشم در کردستان تولید می شود که یک هزار و ۳۰۰ تن آن قابل استفاده در صنعت فرش‌بافی است

وی یادآور شد: سالانه یک هزار و ۶۰۰ تن پشم در استان تولید می شود که یک هزار و ۳۰۰ تن آن قابل استفاده در صنعت فرش‌بافی است.

از دیگر مباحث مهم و تاثیرگذار در حوزه تولید به بازاریابی و فروش محصولات برمی‌گردد که فرش کردستان سال‌ها است با توجه به کیفیت مواد اولیه بکارگرفته شده در آن و توانمندی بافندگان به برندی در کشور تبدیل شده است.

بازار فرش کردستان بحدی شناخته شده است که سفارش‌های زیادی از دیگر کشورها هم به کارگاه‌های تولیدی در استان داده می‌شود و این کارگاه‌ها هم براساس ذائقه مشتریان خود اقدام به طراحی و تولید فرش به ویژه تابلو فرش می‌کنند.

با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت برای گسترش صادرات غیرنفتی، توان و پتانسیل‌های کردستان و وجود نیروی کار ماهر در مناطق شهری و روستایی استان، لازم است که مسوولان با اجرای برنامه هایی زمینه را برای گسترس دوباره این صنعت در بین خانوارها فراهم سازند.

این برنامه‌ها می‌تواند به صورت اعطای تسهیلات، تخفیف‌های بیمه‌ای برای بافندگان و ایجاد بسترهای مناسب برای تجارت این کالا نفیس در بازارهای جهانی باشد.