تحقق مالکیت فکری لازمه‌ی اقتصاد دانش‌بنیان

مالکیت فکری در اغلب کشورهای توسعه یافته‌ی دنیا موضوعی به رسمیت شناخته شده است و بر همین اساس نیز ایده‌ها و اختراعات مورد حمایت مادی و معنوی دولت‌ها و بانک‌ها قرار می‌گیرند ولی این مشکل در کشورما باعث شده تا غالب صاحبان ایده و اختراع از حمایت نشدن طرح‌هایشان گلایه داشته باشند و این در حالیست که بانک‌ها نیز بنا بر دلایل فقهی و حقوقی از حمایت صرف ایده‌ها و اختراعات خودداری می‌کند.

هر چند گاهاً ایده‌ها و اختراعاتی نیز از سوی برخی نهادهای حمایتی در کشورمان مانند بنیاد برکت که در این زمینه نیز ورود کرده‌، مورد حمایت قرار می‌گیرند اما این اندک حمایت‌ها هنوز هم نمی‌تواند خلاء به رسمیت شناختن مالکیت فکری در کشور را برطرف کند چرا که «علی اکبر محمدپناه» رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا راجع به نوع حمایت‌های این بنیاد از شرکت‌های دانش‌بنیان، خاطرنشان می‌کند: تنها به شرکت‌ها و استارتاپ‌هایی با گرید پنج و در مرحله تجاری‌سازی کمک می‌کنیم که در همین راستا نیز تاکنون اقدامات قابل وجهی انجام شده و پنج شرکت دانش‌بنیان مورد حمایت مستقیم قرار گرفته‌اند.

شاید این نکته که استارتاپ‌های گرید پنج، مجموعه‌هایی هستند که به مرحله تجاری‌سازی رسیده‌ و چند قدمی تا دستیابی به محصول ندارند، بیشتر اهمیت رعایت مالکیت فکری را نشان دهد چرا که اندک شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به این مرحله می‌رسند و غالباً به دلایل متعدد که عمدتاً نیز مشکلات سرمایه‌گذاری است، در همان مرحله‌ی اجرای ایده‌هایشان با شکست مواجه می‌شوند.

«سیدمهدی کلانتر» رئیس بنیاد نخبگان استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، به اهمیت و جایگاه مالکیت فکری در خصوص حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و صاحبان ایده اشاره می‌کند و می‌گوید: حقوقی مانند بیمه و تسهیلات، بر مبنای مالکیت فکری و ایده فرد شکل می‌گیرد و مخترعان و صاحبان ایده این فرصت را دارند که با شناخت کافی از قوانین نسبت به ثبت ایده و اختراع خود اقدام کنند.

وی اظهار می‌کند: البته بنیاد برکت برای تجاری‌سازی برخی از ایده‌ها و فراهم کردن فرصت سرمایه‌گذاری ورود کرده و ایده‌هایی که در ارزیابی کمیته‌های مربوطه، آماده سرمایه‌گذاری باشند توسط این بنیاد تا تبئیل ایده به محصول مورد حمایت قرار می‌گیرند.

با این حال بانک‌ها و دیگر نهادهای حمایتی رویکردی برای حمایت از این بخش در جامعه ندارند و بی‌اهمیت به لزوم توسعه کشور با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان همچنان صاحبان ایده را برای کسب حمایت‌های مالی با مشقت‌های فراوان روبرو می‌کنند و اغلب نیز توجیهات فقهی مانند مادی بودن رهن و مسائلی نظیر اینها را برای حمایت صرف نکردن از ایده‌ها و پرداخت تسهیلات به تضمین اختراعات و ایده‌ها بهانه می‌کنند.

البته طرح چنین مسائلی در حالی اتفاق می‌افتد که در حال حاضر سودهای بانکی و سایر مسائلی که به بانک‌ها تعمیم داده می‌شود نیز بعضاً فاقد توجیهاتی فقهی متقنی است و قائدتاً بانک‌ها می‌توانند با تغییر سیاست‌گذاری‌هایشان به حمایت جدی از کسب و کارهای نوین، شرکت‌های دانش بنیان و صاحبان ایده و اختراع نیز روی آورند.

کلانتر رئیس بنیاد نخبگان در ادامه‌ی گفت‌وگو با ایسنا به تاثیر سیاست‌گذاری بانک در خصوص ارائه تسهیلات بر مبنای مالکیت فکری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: علاوه بر سیاست‌گذاری بانک‌ها، در برنامه‌های کشوری نیز فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای بسیاری از استارتاپ‌ها پیش‌بینی شده که البته خیلی از آنها نیز عملیاتی نشده است.

وی با این حال حمایت‌های مجموعه‌هایی مانند معاونت علمی وزارت علوم و دیگر بخش‌ها در این زمینه را نیز یادآور می‌شود و با بیان این که خوشبختانه رویکرد کشور در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تغییر کرده است، اظهار می‌کند: الزام به کارگیری و ایجاد اشتغال برای فارغ‌التحصیلان و فناوری‌های نوین در صنعت منجر به روی آوردن به موضوع دانش‌بنیان‌ها شده است.

این مسئول با اشاره به این که تفکر و نیروی انسانی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصاد دانش‌بنیان به شمار می‌رود، می‌گوید: برخورداری از اقتصاد بدون نفت، حمایت دانش‌بنیان را می‌طلبد و در این خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان، مهندسی معکوس و اختراعات نیازمند حمایت و قوانین هستند.

قوانین نارس حمایت از دانش‌بنیان

کلانتر با تاکید بر این که قوانین حمایتی در این خصوص را مجلس شورای اسلامی در سال 1389 مصوب کرد، عنوان می‌کند: براساس این قوانین، توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف ایجاد فرصتی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی مورد تاکید قرار گرفت.

هر چند در کشور ما نسبت به توسعه دانش‌بنیان تاکید جدی وجود دارد اما این تاکید بیشتر انگشت اشاره‌ای است که به سمت دانش بنیان اشاره می‌کند و کمترین حمایت‌های معنوی و مادی از این طرح‌ها را شاهد هستیم.

«محمود سلطانی» مخترع و کارآفرین نمونه یزدی نیز این موضوع را تایید می‌کند و می‌گوید: در کشور ما حتی اختراع ثبت شده هم نمی‌تواند پشتوانه محکمی برای صاحبش داشته باشد.

وی از حمایت نشدن ایده‌پردازان و مخترعان توسط دستگاه‌های مختلف گلایه می‌کند و با تاکید بر این که بنیادنخبگان از این ایده‌ و طرح‌ها حمایت دارد، از مشقت‌هایی یاد می‌کند که صاحبان ایده متحمل می‎شوند.

صاحبان ایده و خصوصاً استارتاپ‌ها بارها این بخش از مشکلاتشان را مطرح کرده‌اند ولی در حالی که مالکیت فکری یکی از عوامل موثر در فرار مغزها به کشورهای توسعه‌یافته است، لزوم به‌روزرسانی قوانین و حمایت از استارتاپ‌ها و صاحبان ایده با توجه به مشکلات اقتصادی کشورمان و تاثیر استفاده از این ظرفیت‌ها بسیار حائز اهمیت است و نمیاندگان مردم در مجلس شورای اسلامی باید تدابیر لازم را برای حمایت بیش از پیش از دانش‌بنیان‌ها و نخبگان و صاحبان ایده فراهم کنند.

انتهای پیام