در دهه‌های گذشته، ایالات متحده آمریکا یکی از اثرگذاران اصلی بر تحولات این منطقه بوده است؛ اما به علل گوناگون که در ادامه ذکر خواهد شد، دولت آمریکا تصمیم گرفته است تا از این منطقه خارج شود. سؤال مهمی که ذهن را مشغول می‌کند، این است که صهیونیسم جهانی، بعداز آمریکا چگونه امنیت رژیم غاصب صهیونیستی را تضمین می‌کند و با چه ابزاری قصد دارد تحولات منطقه را با اهداف و منافع خویش همسو کند؟

بخش اول: گسترش تعاملات مالی رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه

نشانه‌هایی به ما می‌گوید که ایالات متحده آمریکا قصد دارد تا زمین بازی غرب آسیا را ترک و به یکی از هم‌پیمانان خود واگذار کند. این نشانه‌ها عبارتند از:

خطر جابجایی قدرت در نظام اقتصادی بین‌الملل: برای دهه‌های متمادی، ایالات متحده آمریکا قدرت بلامنازع اقتصاد جهان بود؛ اما در دو دهه گذشته، اقتصاد چین با سرعت سرسام‌آوری رشد کرد و به رقیبی قدرتمند برای آمریکا بدل شد. چین در سال 2014 حدود 5 درصد از کل تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داد و برای اولین مرتبه از ایالات متحده پیشی گرفت. طبق پیش‌بینی بانک جهانی، سهم چین در تولید ناخالص جهانی در سال‌های پیش‌رو همچنان رو به افزایش خواهد بود (اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، 1397). به‌نظر می‌رسد دولت ایالات متحده از غرب آسیا به شرق این قاره خواهد رفت تا با تهدید اقتصادی این رقیب قدرتمند مبارزه کند؛ رشد سرسام‌آور بدهی جهان: مجموع بدهی جهان (بدهی مردم، شرکت‌ها، بانک‌ها و دولت‌ها) نسبت به سال 1980 سه‌برابر شده است. ایالات متحده سهمی 31 درصدی از کل بدهی‌های جهانی را به خود اختصاص داده است. همچنین بدهی این کشور نسبت به تولید ناخالص ملی‌اش 104 درصد است (وب‌سایت روزنامه فرهیختگان، 22/08/1399). به عبارت دیگر، در دهه‌های گذشته، اقتصاد آمریکا، حبابی بوده و با افزایش بدهی به حیات خود ادامه داده است. حبابی بودن اقتصاد بدین‌معناست که در دوران رکود، با کاهش نرخ بهره و افزایش بدهی‌های دولتی، چرخ تولید را به چرخش می‌انداختند و در هنگام تورم، با افزایش نرخ بهره و کاهش هزینه‌های دولتی، سعی در مهار تورم داشته‌اند؛ اما با توجه به حجم بدهی دولتی آمریکا، این ابزار دیگر کارساز نیست. در چنین وضعیتی کاهش هزینه‌ها و بدهی دولت، تنها راه نجات اقتصاد است. خروج از غرب آسیا و کاهش هزینه‌های نظامی حتما یکی از گزینه‌های اول برای فائق آمدن بر این چالش بزرگ اقتصادی است؛ انفجار جمعیتی در غرب آسیا: میانگین سنی در اغلب کشورهای غرب آسیا بسیار پایین است. طبق آمارها، میانگین سنی این کشورها عبارت است از: افغانستان، 18؛ یمن، 20؛ عراق، 21؛ پاکستان، 23؛ اردن، 24؛ مصر، 25؛ سوریه، 26؛ عمان، 31؛ ایران، ترکیه، عربستان سعودی، قطر و بحرین، 32؛ امارات، 33 و کویت، 37 (وب‌سایت Worldmeters، 22/08/1399).

اغلب این کشورها ظرفیت‌های اقتصادی خوبی ندارند. عراق، سوریه، یمن و افغانستان در جنگ‌های گذشته و حملات ارتش تروریستی ایالات متحده یا هم‌پیمانان منطقه‌ای‌اش زیرساخت‌های خود را تا حد زیادی از دست داده‌اند و نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای جوانانی باشند که خیلی زود جویای کار خواهند بود. کشورهای دیگر هم وضعیت اقتصادی مطلوبی ندارند. به‌نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، سیل مطالبات مردمی، ثبات سیاسی این کشورها را تهدید خواهد کرد. احتمالا، آینده منطقه، آینده‌ای است پرآشوب و آشفته!

ترجیح آمریکا این است که باتوجه به رشد سرسام‌آور چین، از منطقه غرب آسیا فاصله بگیرد و بر هدف مهم‌تر، یعنی کنترل چین، تمرکز کند.

اما سؤال این یادداشت همچنان باقی است: «صهیونیسم جهانی، بعداز آمریکا چگونه امنیت رژیم غاصب صهیونیستی را تضمین می‌کند و با چه ابزاری قصد دارد تحولات منطقه را با اهداف و منافع خویش همسو کند؟»

اخبار منطقه حاکی از آن است که رژیم غاصب صهیونیستی قصد دارد نقش آمریکا را در منطقه بازی کند و حامی منافع صهیونیسم جهانی باشد.

پنجشنبه، ۲۳ مرداد ۱۳۹۹، برابر با ۱۳ آگوست ۲۰۲۰ امارات متحده عربی و رژیم اشغالگر قدس با یکدیگر در کاخ سفید توافق عادی‌سازی روابط دوجانبه امضا کردند. امارات اولین کشور حاشیه خلیج فارس و سومین کشور عربی، بعد از مصر (۱۹۷۹) و اردن (۱۹۹۴) است که روابط خود با این رژیم از پشت پرده به روی صحنه می‌آورد.

رژیم صهیونیستی به‌دنبال راهی است تا تبادل بانکی با کشورهای خلیج را آغاز کند؛ برای همین دو بانک بزرگ آن، هبوعلیم[1] و لئومی[2]، با سه بانک اماراتی توافق همکاری امضا کردند.

سه بانک «أبوظبی الاسلامی»، «أبوظبی الأول» و «الامارات دبى الوطنی» با بانک لئومی قرارداد امضا کردند. علاوه‌بر این، بانک الامارات دبى الوطنی با بانک هبوعلیم برای تبادل مالی بین مشتریان شهرک‌های رژیم صهیونیستی و اماراتی توافق کرده است (وب‌سایت خبری الجزیره، 22/08/1399). امارات و این رژیم درزمینه سینما و فرهنگ فعالیت خواهند داشت. همچنین، لجنة أبوظبی للأفلام با مدرسة سام شبیغل للأفلام سینمائی و صندوق السینما الاسرائیلی قرارداد همکاری امضا کردند.

همچنین، شرکت بنادر دبی و بانک لئومی تفاهمنامه‌ای را برای گسترش فعالیت‌های تجاری و خدمات لجستیکی امضا کردند. کشف و بهره‌وری از فرصت‌ها برای رشد و توسعه بنادر، راه‌حل تسهیل تأمین مالی تجاری سرمایه در گردش شرکت‌ها و بهبود روند جابجایی کالا از اهداف این توافق ذکر شده است. سلطان بن سلیم رشد فرصت‌های تجاری و شکوفایی منطقه را از اهداف این توافق دانسته است (وب‌سایت خبری الخلیج، 22/08/1399).

روز 21 سپتامبر ۲۰۲۰ شرکت بنادر دبی با بندر حیفا قرارداد امضا کرد. مدیر اجرایی شرکت، سلطان احمد بن سلیم، تاجر اماراتی است که برای عادی‌سازی روابط اقتصادی امارات و رژیم صهیونیستی تلاش زیادی می‌کند. براساس این قرارداد، شرکت بنادر سی‌درصد بندر حیفا را در دست دارد. شرکت بنادر تا کنون با دو شرکت حمل‌ونقل دریایی اسرائیلی مذاکره کرده است. همچنین با شرکت Dovertower جهت ایجاد یک خط مستقیم دریایی از بندر جبل‌علی به بندر ایلات و برای یک خط مستقیم از دبی به حیفا و با شرکت Shipydrds برای خط بندر به ایلات قرارداد همکاری امضا کرده است (پایگاه خبری الخلیج، 22/08/1399 و پایگاه خبری الخلیج آن‌لاین، 22/08/1399).

به گفته سلطان احمد بن سلیم، انگلستان هنگامی که در منطقه حضور داشت، از طریق شمال کرکوک نفت را به حیفا انتقال می‌داد. مشخص است که از امارات به اسرائیل راه مستقیمی وجود ندارد؛ از یک‌سو کشور عربستان اجازه پرواز هواپیماها از اسرائیل به امارات و برعکس را صادر کرده است و از سوی دیگر از بغداد تا حیفا ۹۰۰ کیلومتر و از بصره تا بغداد ۶۰۰ کیلومتر فاصله است (پایگاه خبری عربی، 22/08/1399).

رژیم صهیونستی سطح تعاملات اقتصادی خود با کشورهای منطقه را بالا می‌برد. تاکنون، علاوه‌بر مصر، اردن و امارات، کشورهای دیگری همچون سودان، بحرین و قطر نیز روابط خود با اسرائیل را علنی کرده‌اند. ادامه این روند، پایگاه اقتصادی اسرائیل را در کشورهای منطقه تقویت خواهد کرد که در اثر آن قدرت سیاسی و نظامی این رژیم فزونی خواهد یافت. همچنین، می‌تواند مرزهای تحت کنترل این رژیم را به مرزهای ایران نزدیک خواهد کرد که می‌تواند تهدیدی جدی برای امنیت ملی کشور باشد.

توصیه‌های سیاستی

سیاست کشورها در اغلب اوقات تابعی از تعاملات اقتصادی آن‌هاست. بنابراین، گسترش سطح تعاملات اقتصادی با 15 کشور همسایه باید از اولویت‌های حاکمیت قرار بگیرد تا منافع کشورها بیش از رژیم صهیونیستی با جمهوری اسلامی گره بخورد. در چنین وضعیتی، مبارزه با اسرائیل بسیار سهل‌تر از وضعیتی است که دل مردمان و حاکمان کشورهای همسایه با ایران باشد، ولی شمشیرهای‌شان برای اسرائیل بجنگد.

گروه تحلیلی نخ، ایده و فرآیندی کاملا اجرایی برای بازپس‌گیری بازارهای کشورهای همسایه از رژیم غاصب را طراحی کرده است که می‌تواند در اختیار مقامات کشور قرار دهد.

بخش دوم: امارات متحده عربی و تجارت سنگ‌های قیمتی و جواهرات

نقشه تجارت سنگ‌های قیمتی و فلزات گران‌بها در سطح جهان معنادار است، اما اگر داده‌های تجارت این سنگ‌ها و فلزات را درخصوص کشور امارات بررسی کنیم، باتوجه به مباحث بخش اول به فرضیه‌های جذاب‌تری خواهیم رسید. در جدول 1، ارزش واردات سنگ‌ها و فلزات قدیمی به امارات نشان داده شده است.

جدول 1: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک کشور امارات)[3]

نام محصول ارزش واردات در سال 2015 ارزش واردات در سال 2016 ارزش واردات در سال 2017 ارزش واردات در سال 2018 ارزش واردات در سال 2019
مروارید طبیعی یا پرورده، سنگ‌های گران‌بها یا نیمه‌گران‌بها، فلزات گران‌بها، سکه 45,213,228 52,896,622 54,733,597 54,153,187 58,579,026

در جدول 2، گزارش گمرک کشور امارات درمورد ارزش واردات سنگ‌ها و فلزات گران‌بها به تفکیک کشورهای صادرکننده نشان داده شده است.

جدول 2: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک کشور امارات)

کشور صادرکننده ارزش واردات در سال 2015 ارزش واردات در سال 2016 ارزش واردات در سال 2017 ارزش واردات در سال 2018 ارزش واردات در سال 2019
هند 10752733 11907653 10208754 10986284 11993147
مالی 2508277 1527125 387512 1332928 3218784
هنگ‌کنگ 3344929 2720186 3405867 3281359 2635395
گینه 185804 1078366 2722154 2289649 2244390
آفریقای جنوبی 776086 697854 1324476 2037223 1947097
اوگاندا 94447 366685 401192 1133178 1714377
بلژیک 3046888 2957263 2736361 2117543 1699180
سوئیس 2883835 2057382 2524657 3358805 1549949
مصر 66947 1090359 932404 941943 1382620
ترکیه 1331507 2750239 5613689 1598188 1378814
سنگاپور 1015855 738734 620202 795037 1352441
بوتوسانا 505716 1301154 1416367 1193436 1333340
آنگولا 1053365 949465 1191769 1560247 1293247
غنا 523604 2028972 773791 778269 1280578
روسیه 672985 691425 1025970 1245121 1189588
سودان 1294489 1773327 2389357 1025978 1167187
بریتانیا 1127109 593733 859840 1934690 1136548
ایتالیا 506836 425150 598717 969692 1069419
پرو 2992 426111 617651 434919 1043621
سورینام 412527 437222 108237 398768 1033604
آمریکا 1492590 1385070 1353579 1038947 1001577
افغانستان 7165 237689 92887 100668 976461
لیبی 1361061 2796075 1631150 683737 971570
بولیوی 37776 200489 408153 386726 947996
مالزی 1698194 1418223 259644 946267 859566

در جدول 3 نیز، ارزش واردات کشور امارات، براساس آمار گمرک کشورهای دیگر آورده شده است که اصطلاحا به آن آمار انعکاسی گفته می‌شود.

جدول 3: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک سایر کشورها)

صادرکنندگان ارزش واردات در سال 2016 ارزش واردات در سال 2017 ارزش واردات در سال 2018 ارزش واردات در سال 2019
مجموع 43650619 44345542 37577809 38266835
سوئیس 2264075 2180910 3051987 1835686
ترکیه 3067141 6769881 1534637 1581600
آمریکا 1859691 1846331 1442362 1225494
آفریقای جنوبی 368568 436234 621202 533631
برزیل 92948 99665 99533 278745
بولیوی 198515 364605 360382 848896
نامیبا 60200 173760 160900 187517
فرانسه 59670 90242 103224 71183
ماداگاسکار 13796 68350 88746 82321
استرالیا 39472 55173 62675 55435
موزامبیک 0 0 0 4703
کره جنوبی 47317 88159 6928 5274
گرجستان 3962 3384 2545 6122
نیوزیلند 559 418 331 238
ژاپن 14237 16522 6959 3619
نروژ 127 122 158 153
ایسلند 0 0 1 0
تاجیکستان 0 1 10 186
قطر 35468 957 0
ازبکستان 275 0 3498
لیبی 1631145 683739
افغانستان 0 0 0 4
آنگولا 778708 859909 752000 1040718
آنتیگوا و باربودا 0 0 8046 19712
آذربایجان 0 0 2 0

در جدول 4 نیز آمار صادرات امارات به کشورهای دیگر نمایش داده شده است.

جدول 4: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای صادره از امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک امارات)

واردکنندگان ارزش صادرات در سال 2015 ارزش صادرات در سال 2016 ارزش صادرات در سال 2017 ارزش صادرات در سال 2018 ارزش صادرات در سال 2019
کل 40454475 42279524 46499019 45877117 47830970
سوئیس 3920426 7175756 3298769 9081008 13339487
هند 8576998 8437380 10570617 8221101 8965034
هنگ‌کنگ 3211172 3039105 3603276 4205662 3916886
ترکیه 1961904 2040018 4622704 3224247 2785127
بلژیک 3873905 4263596 3660143 4083114 2661640
عربستان 2129389 1159661 3191548 3263546 2626060
آمریکا 950345 1471384 1770535 1691603 1416464
عراق 2899648 2796565 2765413 1295616 1302615
عمان 771104 673637 969382 1213633 1064331
سنگاپور 1594181 1464837 1291706 1012220 1029140
کویت 1170753 821778 995776 1209039 953785
بحرین 839736 704791 1027432 1035034 894276
لبنان 394464 393834 400783 780212 696986
تایلند 415047 346678 417181 598102 693271
سریلانکا 163473 208119 384019 467199 666222
بنگلادش 488911 318643 294043 505255 640805
اردن 402106 292901 417765 484964 585087
مالزی 298031 169838 134049 203740 414833
بریتانیا 280568 266562 381629 359104 371594
ایتالیا 214171 613554 184030 221466 298610
آفریقای جنوبی 71416 305682 86138 125405 227181
نپال 149208 317946 352010 321355 184256
زامبیا 109 13539 41546 51923 171358
سودان 35155 80108 137843 112932 141473
چین 26646 62979 17387 66332 123103
مصر 117571 105101 216092 300764 108353
روسیه 86340 118337 135009 192155 94187

در جدول 5 نیز آمار صادرات مجدد امارات نشان داده شده است.

جدول 5: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای بازصادرشده از امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک امارات)

واردکنندگان بازصادرات در سال 2015 بازصادرات در سال 2016 بازصادرات در سال 2017 بازصادرات در سال 2018 بازصادرات در سال 2019
کل 20034373 21305303 27788877 28492101 27116730
سوئیس 1451999 1341476 2300370 6921238 7654107
هند 4579573 6097717 7630845 6393637 5958326
هنگ‌کنگ 2466506 2315800 3073922 3739364 3202122
بلژیک 3807121 4122430 3638765 3946697 2638616
آمریکا 783961 1285340 1665320 1632415 1372515
ترکیه 168008 188859 570409 714685 829874
عراق 1479717 1558166 2036590 699503 694295
لبنان 253487 270881 307205 678507 540752
عربستان 108400 103264 1337860 189019 438358
اردن 37487 14782 22224 255942 412880
تایلند 242514 264291 264166 261872 323595
بریتانیا 186938 155687 317740 294477 304242
بحرین 136481 172659 292851 290458 303827
ایتالیا 170150 379739 167654 195541 239146
سنگاپور 256665 143438 214680 335209 222207
آفریقای جنوبی 42808 82378 61420 91979 193207
کویت 148292 122515 164287 199118 181590
عمان 114741 78010 83247 162099 180648
بنگلادش 9376 23076 3616 81339 179158
مالزی 33345 35842 30507 101045 142607

در این آمارها دو نکته بسیار جالب وجود دارد: اول آنکه، تناقض در آمارها مشهود است؛ برای مثال، آمارهای گمرک سوئیس عدد 1835686 میلیارد دلار را روبروی میزان صادرات سنگ‌ها و فلزات گران‌بهای این کشور به امارات نشان می‌‌دهد، درحالی‌که آمار گمرک امارات از واردات این اقلام از سوئیس عدد 1549949 میلیارد دلار را بیان می‌کند که تفاوت بین آنها حدود 300 میلیون دلار است. در جدول‌های بالا، چنین تناقض‌هایی بسیار زیاد است. همچنین، اگر صادرات (47830970)، واردات (58579026) و بازصادرات (27116730) امارات را باهم جمع کنیم به عدد 133526726میلیارد دلار می‌رسیم که بیش از بیست‌وپنج درصد کل GDP (تولیى ناخالص داخلی[4]) امارات را تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر، فقط یک قلم از اجناس صنعتی-تجاری این کشور، یعنی سنگ‌ها و فلزات گران‌بها، یک‌چهارم از کل تولید ناخالص داخلی آن را به خود اختصاص داده است و این یعنی تبدیل شدن امارات به هاب بین‌المللی تجارت فلزات و سنگ‌های گران‌بها!

این دو مورد، یعنی تطابق نداشتن آمارهای صادرات و واردات گمرک امارات با آمار مشابه گمرک دیگر کشورها و همچنین سهم عجیب تجارت قلم کالا از کل تولید ناخالص امارات، وقتی در کنار توضیحات بخش اول این گزارش قرار بگیرند، معنادار می‌شوند که آیا آن بخش از آمارهای غیرمنطبق، به جیب رژیم غاصب صهیونیستی واریز می‌شود؟ اگر پاسخ مثبت باشد، این حجم از درآمد مخفی، برای چه کاری صرف خواهد شد؟ سؤال مهم‌تر هم به اثر این نتیجه بر اقتصاد و امنیت ایران برمی‌گردد.

البته اصلا نباید از آمار افغانستان هم به‌راحتی عبور کنیم. گرچه سهم واردات امارات از افغانستان عدد چشمگیری نیست، ولی تفاوت معنادار آمار گمرک امارات (976461 میلیون دلار) و گمرک افغانستان (4 هزار دلار)، در کنار وضعیت اقتصادی، سیاسی و امنیتی افغانستان، حاکی از تجارت کثیف امارات با گروه‌های ترویستی است.

[1] . Bankhapoalim - https://www.bankhapoalim.co.il/he

[2] . Bankleumi - https://arabic.leumi.co.il/

[3] . منبع تمام جدول‌های این بخش، وب‌سایت معتبر Trademap.org است.

[4] . طبق آمارهای رسمی، ارزش تولید ناخالص داخلی امارات در سال 2019 بیش از 420 میلیارد دلار بوده است (منبع).