فعلا فضا برای اینکه ایران و آمریکا به یک راه‌حل مشترک برسند بسیار باز است

دکتر احمد فاطمی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اقدامات و اظهارات اخیر بایدن در خصوص ایران، اظهار کرد: این‌ها به نوعی سیگنال‌های مثبتی بود که از طرف دولت بایدن فرستاده شد. البته اقدامات مربوط به کاهش محدودیت‌های دیپلمات‌های ایرانی در نیویورک و پس گرفتن خواسته ترامپ برای فعال کردن تحریم‌های سازمان ملل، چندان اقدام خاصی محسوب نمی‌شود.

وی ادامه داد: هر چند این اقدامات می‌تواند در این فضا حامل پیامی مثبت باشد، اما این درخواست ترامپ در گذشته در شورای امنیت رد شده بود و اینکه آمریکا آن‌ را پس گرفت، به این دلیل بود که می‌خواست نشان دهد مواضعش نسبت به زمان ترامپ تغییر کرده و خواهان تعامل با جامعه بین‌الملل و تعهد به تعهدنامه‌های بین‌المللی است‌.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: رفع محدودیت‌های وضع شده برای دیپلمات‌های ایرانی در آمریکا نیز مسئله چندان خاصی نیست، چراکه طبیعی است که آمریکا به عنوان میزبان سازمان ملل، رویکردی بی‌طرفانه در پیش گیرد، البته مقامات دولت بایدن گفته‌اند به منظور تسهیل در انجام مذاکرات و افزایش فعالیت‌ دیپلمات‌های ایرانی در سازمان ملل، اقدام به رفع این محدودیت‌ها کرده‌اند.

فاطمی‌نژاد با اشاره به مواضع ایران که بروز هر نوع تغییری را منوط به رفع عملی تحریم‌ها کرده است، عنوان کرد: این مسئله کمی وضعیت را متفاوت و پیچیده می‌کند؛ چراکه تمامی مقامات ایرانی حداقل تا به الان تاکید داشته‌اند که آمریکا اگر می‌خواهد اقدامی انجام دهد، باید تحریم‌هایی که در دولت ترامپ علیه ایران وضع کرده بود را لغو کند و ایرانیان این را یک اقدام جدی می‌دانند. باید دید طی روزهای آینده چه اتفاقاتی می‌افتد.

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی افزود: سابقه بایدن در دوران اوباما و همچنین شعارهای تبلیغاتی او در زمان انتخابات، همه نشان‌دهنده این است که او طرفدار برجام و بازگشت به این معاهده‌نامه و بازگرداندن وضعیت به دوران اوباما است. حالا این ضرب‌الاجل تعیین شده از طرف ایران، بایدن را در معرض یک دوگانگی قرار داده است. اگر او تحریم‌ها را لغو کند یا کاهش دهد، در داخل آمریکا به قرارگیری در موضع ضعف در برابر ایران محکوم خواهد شد.

فاطمی‌نژاد ادامه داد: اگر هم بایدن اقدامی نکند و تحریم‌ها را ملغی نکند، آن سیاستی که درست می‌داند و فکر می‌کند نظارت‌های آژانس بر ایران می‌تواند برای عدم دستیابی کشور به تسلیحات هسته‌ای مفید باشد را نمی‌تواند اجرا کند.

وی با اشاره به داوطلبانه بودن اجرای پروتکل الحاقی در ایران، خاطرنشان کرد: ما هیچ وقت الزام و تعهدی به اجرای این پروتکل نداشتیم و اجرای آن یکی از بزرگترین امتیازاتی بود که در قالب برجام و برای رفع تحریم‌ها از طرف ایران داده شد. ما قبلا هم پروتکل الحاقی را در کشور اجرا نمی‌کردیم، لذا خروج ایران از این پروتکل بی‌سابقه‌ای نیست.

فاطمی‌نژاد بیان کرد: من فکر می‌کنم طبق اظهاراتی که در طی این چند روز گذشته از طرف وزارت امور خارجه، دولت و حتی برخی از مقامات نظام مطرح شده است، احتمالا خروج ایران از پروتکل الحاقی تا حدی تلطیف شود و سعی خواهد شد هم مصوبه مجلس اجرا شود و هم با آژانس به توافقاتی برسند.

وی با بیان اینکه در بحث میانجی‌گری بین ایران و آمریکا، اروپا می‌تواند واقع شود، گفت: هم دولت بایدن و هم کمابیش ایران نسبت به اروپا دید مثبت دارند. همچنین افرادی مثل جوزپ بورل که مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا است، نسبت به رویه‌های دیپلماتیک و جمهوری اسلامی دیدی مثبت دارند و به همین خاطر در گذشته در اروپا مورد انتقاد بوده‌اند و از این نظر می‌توان گفت که خصوصا اتحادیه اروپا مورد اعتماد ایران نیز هست‌.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: ایران و آمریکا در یک حالت تقریبا بن‌بست قرار گرفته‌اند، یعنی هم آمریکا نمی‌خواهد نشان دهد که در برابر ایران کوتاه آمده است و اروپا باید این کشور را راضی کند و هم ایران باید راضی شود که وارد همکاری شود و از خط قرمز خود که مطرح کرده است اول باید تحریم‌ها لغو شود سپس مذاکره کنیم، کوتاه بیاید. طبیعتا در این جا میانجی‌گری اروپا می‌تواند مفید باشه.

فاطمی‌نژاد با اشاره به اینکه بایدن پس از روی کار آمدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، در تماس با نتانیاهو تاخیر داشت، اظهار کرد: همچنین بایدن با عربستان به عنوان دیگر مخالف منطقه‌ای برجام‌ نیز برخوردی سرد داشته است‌. در حوزه منطقه سیگنال‌های مثبت این چنینی زیادی از بایدن شاهد بودیم که البته این بدین معنا نیست که بایدن طرفدار ایران است، بلکه این‌ها به این دلیل است که بایدن فکر می‌کند سیاستی را که می‌تواند در قالب برجام‌ پیش برد، سیاست درستی است.

وی با بیان اینکه بایدن و نتانیاهو هر دو به دنبال دور کردن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای هستند، گفت: بایدن فکر می‌کند با نظارت و تعامل بیشتر با ایران می‌تواند به این هدف خود دست یابد و نتانیاهو فکر می‌کند در این خصوص مسیری که ترامپ در پیش گرفته بود، مسیر درستی بود و با فشار و به انزوا کشاندن ایران می‌تواند به این هدف دست پیدا کند. یعنی در حقیقت بایدن و نتانیاهو یک هدف را دارند و فقط در مسیری که در پیش گرفته‌اند با یکدیگر متفاوت‌اند.

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: هر چند بایدن و نتانیاهو احتمالا هماهنگی‌هایی در این خصوص با هم دارند اما تا به حال بایدن خیلی به نتانیاهو اجازه نداده که موثر عمل کند، به خصوص که نتانیاهو با یک سری از مشکلات داخلی نیز مواجه و اسرائیل انتخابات را هم در پیش دارد. همه این‌ها مسائلی است که نتانیاهو با آنان مواجه است. در حال حاضر فضا برای اینکه ایران و آمریکا بتوانند برای مشکلاتشان به یک راه حل مشترک برسند، بسیار باز است.

انتهای پیام