راهکارهای ترویج آموزه‌های نهج‌البلاغه در حوزه فرهنگ عمومی

کتاب‌ شگفت‌انگیز نهج‌البلاغه در حوزه‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ توجه‌ اندیشمندان‌ و معرفت‌پژوهان‌ رشته‌های‌ مختلف‌ اسلامی‌ از ادبیات، تاریخ، اخلاق، عرفان، حکمت‌ و کلام، سیاست‌ و حکمرانی‌ و مدیریت را برانگیخته و به‌عنوان‌ یکی‌ از مهم‌ترین‌ منابع‌ قابل‌ استناد و قابل‌ تامل‌ استفاده شده‌است.

نهج‌البلاغه دومین کتاب گران‌سنگ بشر است و پیروی از این کتاب نورانی و رهایی بخش بسیار سفارش شده‌است؛ راه نجات و رمز سعادت انسان و جوامع بشری در پیروی به این کتاب شریف و پیروی از سبک زندگی علوی است.

دارالمومنین کاشان از ۲۱ مهر امسال به مدت ۲ سال به عنوان پایتخت نهج‌البلاغه ایران نامگذاری شد؛ منطقه‌ای با قدمت سیلک هفت هزار ساله و مفتخر به تربیت و پرورش عالمان، فقیهان، مراجع و دانشمندان بزرگ و نامداری همچون نراقیین، ملاحبیب‌الله و ملافتح‌الله شریف کاشانی، ملامحسن فیض کاشانی، قطب راوندی، غیاث‌الدّین جمشید کاشانی، آیت اللّه آمیر سیدعلی یثربی کاشانی، سیدابوالقاسم کاشانی و هنرمندانی از جمله سهراب سپهری و کمال‌الملک که حالا پایتختی نهج البلاغه ایران نیز به افتخارهای این دیار اضافه شده است.

کاشان پیشتر مفتخر به نامگذاری به عنوان پایتخت کتاب ایران هم بوده است.

جمال الدین محمد بن‌حسین بن قریب کاشانی نخستین حافظ نهج‌البلاغه است که معاصر "سید رضی" مولف نهج‌البلاغه بوده و این کتاب را از حفظ کتابت کرده و نخستین معجم نهج‌البلاغه نیز اثر آیت‌الله آشیخ احمدی کاشانی است؛ همچنین نام علامه قطب راوندی و سیدابوالرضا راوندی نیز در کتاب "الذریعه" بخش اولین‌های نهج‌البلاغه به عنوان نخستین شارحان این کتاب گران‌سنگ آمده‌است.

بنابراین همه ارگان‌ها و افراد وظیفه دارند تا از این میراث در راستای تحقق پایتختی نهج‌البلاغه در کاشان صیانت و انجام وظیفه کنند و اقدام‌های کاربردی و موثری به منظور انس با کلام امیرالمومنین (ع) انجام دهند.

با این اوصاف نمایندگی خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) منطقه شمال اصفهان در کاشان بر پایه توجه به نهج‌البلاغه و اهمیت ترویج آموزه‌های این کتاب ارزشمند در حوزه فرهنگ عمومی، میزگردی با حضور نماینده ولی فقیه و امام جمعه، فرماندار ویژه و جمعی دیگر از مسوولان و دانشگاهیان کاشان به منظور بررسی راهکارهای ترویج نهج‌البلاغه در حوزه فرهنگ عمومی برگزار کرد.

آیت‌الله عباسعلی سلیمانی نماینده ولی فقیه و امام جمعه، علی اکبر مرتضایی فرماندار ویژه، میثم نمکی رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و مصطفی عباسی‌مقدم عضو هیات علمی گروه الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان در این میزگرد به تبیین دیدگاه‌های خود درباره توجه به آموزه‌های نهج‌البلاغه و ترویج آن در حوزه فرهنگ عمومی پرداختند.

سربرگ نامه‌های اداری به فرمایشات امام علی (ع) مزین شود

نماینده ولی فقیه و امام جمعه کاشان با گرامیداشت سیزدهم ماه رجب سالروز ولادت نخستین امام شیعیان جهان مولای متقیان امام علی (ع) تاکید کرد: باید سربرگ‌ نامه‌های اداری به فرمایشات این امام همام مزین شود.

آیت‌الله عباسعلی سلیمانی، همزمانی برگزاری نخستین میزگرد خبری پس از نامگذاری کاشان به عنوان پایتخت نهج‌البلاغه را با سالروز میلاد خجسته مولی‌الموحدین حضرت علی (ع) به فال نیک گرفت و گفت: با توجه به‌ اینکه امام علی(ع) در ماه میهمانی خداوند سبحان (رمضان) به شهادت رسیدند، باید با تشکیل کمیته‌ای علمی، اندیشه‌های والا و اوج شخصیت امام علی (ع) استخراج شود.

وی خاطرنشان کرد: چون فرمایشات امام علی (ع) با فطرت همسو است به طور قطع مورد پذیرش همگان قرار خواهد گرفت.

امام جمعه کاشان با تاکید بر تفهیم و تبیین موضوع‌ها و مفاهیم نهج‌البلاغه برای قشرهای مختلف مردم تصریح کرد: اگرچه کارهایی در این زمینه انجام شده، اما کافی نیست.

آیت‌الله سلیمانی اظهار داشت: فعالیت‌های ابوالرضا راوندی و ملافتح‌الله کاشانی در قرن‌های پنجم و نهم هجری قمری و همچنین اموری که در چند سال گذشته در منطقه برای نهج‌البلاغه انجام شده، شهرستان کاشان را مفتخر به ۲ سال پایتختی نهج‌البلاغه کرده است.

وی تاکید کرد: همانگونه که در حوزه نظری به موضوع نهج‌البلاغه در کشور پرداخته شده است باید در زمینه عملی هم به این کتاب ارزشمند در کمیته‌ علمی توجه ویژه‌ شود.

امام جمعه کاشان، موضوع‌های نماز، رسانه و مهدویت را دارای ریشه و جایگاه در نهج‌البلاغه دانست ‌و گفت: مفاهیم و موضوع‌های حکومتی، اقتصادی، تربیتی، اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و حتی نظم و انضباط نیز در نهج‌البلاغه دارای جایگاه ویژه‌ای است.

به گفته وی، نمی‌توان در ۲ سال پایتختی نهج‌البلاغه کاشان به تمام دریای دانش این کتاب گرانسنگ دست یافت و همه آنها را استخراج کرد اما می‌توان تا اندازه‌ای بهره‌مند شویم.

آیت‌الله سلیمانی با اشاره به اینکه قرآن کریم راز و رمز بقای خودش را منطبق بر فطرت بشریت می‌داند، اضافه کرد: اگر قیمی در قرآن و در اسلام وجود دارد، منطبق با فطرت است.

وی اظهار داشت: یکی از وجوه اشتراک قرآن و نهج‌البلاغه کلمات مولا امیرالمومنین (ع) به عنوان برجسته‌ترین چهره علمی قرآنی پس از حضرت محمد (ص) است که کلمات ایشان منطبق با فطرت است و به هر کسی به درستی تحویل داده شود، فطرت پذیر است.

امام جمعه کاشان افزود: سربرگ‌های همه موضوع‌های زندگی و امور باید برگرفته از فرمایشات مولای متقیان علی (ع) باشد و برای مناسبت‌های مختلف مانند روز پدر و مادر از جملات حضرت علی (ع) استفاده و در زندگی کاربردی شود.

کاربردی‌شدن تدوین پایان‌نامه‌ها با موضوع نهج‌البلاغه

فرماندار ویژه کاشان نیز با اظهار خوش‌بینی از موفقیت و ظرفیت این منطقه در طرح پایتختی نهج‌البلاغه پس از پایتختی کتاب گفت: اجرای طرح در کاشان بستر مناسبی در تداوم این پایتختی و کسب تجربه موفق و مناسب به دیگر منطقه‌های کشور فراهم می‌کند.

علی‌اکبر مرتضایی پیگیری و تقسیم وظیفه‌ها از طریق دستگاه‌های اجرایی در شهرستان کاشان در حوزه دولتی مثل اداره‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، دانشگاه‌ها و حوزه که ارتباط مستقیم با این موضوع دارد و تعدادی از دستگاه‌هایی را که به عنوان پشتیبان و مجری هستند، یادآورشد و گفت: اجرای تبلیغات محیطی، تولید دانش فهم نهج‌البلاغه با تالیف مقاله و کتاب، اجرای همایش‌های آموزشی آموزش‌گاه‌ها و موسسه‌های آموزشی، ایراد سخنرانی‌های استادان فن از جمله برنامه‌های مدنظر است که در این حوزه با برنامه‌ریزی زنجیره‌وار و مناسب در مدت ۲ سال اجرای طرح انجام خواهد شد.

وی مرور دست‌کم یک‌بار کامل نهج‌البلاغه از طریق پخش برنامه‌های رادیو کاشان، چاپ تألیف‌ها و پیشنهاد همایش ملی را در این زمینه نیز خاطرنشان کرد و افزود: راه‌اندازی کتابخانه تخصصی نهج‌البلاغه نیز با توجه به واحدهایی که در دانشگاه تدریس می‌شود، ضروری است.

به گفته وی، نظارت و اجرای تمام برنامه‌ها به‌صورت پیوسته، منظم و مطلوب حمایت امام جمعه، اداره‌های کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان و همچنین این وزارت‌خانه در تهران را نیز می‌طلبد.

فرماندار ویژه کاشان در خصوص آموزش و تحقیق دانشگاهی در این عرصه نیز با تاکید بر اینکه باید پذیرش دانشجو در رشته‌های مختلف و تالیف پایان‌نامه در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا بر پایه نیاز جامعه باشد، تصریح کرد: حال که دولت در تربیت دانشجو هزینه می‌کند، بهتر است این هزینه در رشته‌ها و پایان‌نامه‌های تالیفی کاربردی و منطبق با نیاز در حوزه نهج‌البلاغه متمرکز و حتی پایان‌‎نامه کاربردی با این موضوع‌هایی، حمایت مالی نیز شود.

مرتضایی با تاکید بر ایجاد بستر مناسب برای اجرای طرح کاشان پایتخت نهج‌البلاغه را از طریق بسیج تمام دستگاه‌های اجرایی ، اظهار داشت: نهج‌البلاغه یکی از موضوع‌های مطرح در نشست‌های شورای اداری شهرستان نیز خواهدبود.

کاربردی کردن نهج‌البلاغه در فرهنگ عمومی

رییس اداره فرهنک وارشاد اسلامی کاشان نیز خواستار برگزاری کلاس‌های شناخت‌شناسی امام علی (ع) از سوی آیت‌الله سلیمانی امام جمعه کاشان برای مدیران اجرایی شهرستان شد.

میثم نمکی پیشنهاد کرد: این کلاس‌ها از سالروز ولادت (سیزدهم رجب) تا سالروز شهادت (بیست و یکم رمضان) به صورت منظم برگزار شود.

وی مطرح کردن سیمای نهج‌البلاغه از منظر ظاهر و باطن و محتوای متن کلام حضرت مولا را قابل توجه و اهمیت عنوان کرد و گفت: این نکته نیازمند نحوه ارتباط با کلام معصوم از طریق روش‌ها و الگوهای مقرون به نتیجه ترویج و آموزش است تا قشرها و گروه‌های مختلف را با این کتاب ارزشمند آشنا کند.

نمکی اظهار داشت: ترویج و آموزش نهج‌البلاغه مستلزم ۲ اقدام استخراج ابعاد و ویژگی‌های کتاب شریف نهج‌البلاغه و فهرست‌نویسی آن و بیان نوع عرضه منظومه موضوعی نهج‌البلاغه در منظر اهل فن و عموم است.

وی وجود رشته نهج‌البلاغه، تالیف کتاب‌های مختلف و پایان‌نامه‌های آن در حوزه و دانشگاه را که حتی از لحاظ نظریه و نظریه‌پردازی آثاری قابل و مهم است یک ظرفیت بسیار موثر دانست و گفت: برای عملیاتی کردن این نظریه‌ها در عرصه عموم و اجتماع نیازمند کمک یک مهندسی برای رسوخ نهج‌البلاغه در عرصه فرهنگ عمومی در دل اجتماع هستیم.

به گفته نمکی، مهندسی عرضه مفاهیم نهج‌البلاغه نیازمند استخراج و شناسایی سبک زندگی علوی و مولفه‌های مدنظر حضرت علی (ع) از بطن کتاب است تا جنبه عملی آن را در جامعه محقق کند.

انسجام ۲ بال حوزه و دانشگاه برای رفع مهجوریت از نهج‌البلاغه

عضو هیات علمی گروه الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان با اشاره به حدیث پیامبر اکرم (ص) که فرمودند "علی مع‌القرآن والقرآن مع علی" گفت: مهجوریت، در حقیقت مهجوریت ما در ساحت بیکران و قدسی قرآن و نهج‌البلاغه از اشتراک‌های قرآن و علی (ع) است که حتی خود قرآن نیز به آن اشاره دارد.

مصطفی عباسی‌مقدم این مهجوریت را شامل علی پیروی نکردن ما از خلق و خوی امام علی (ع)،‌ فرهنگ، علم و معرفت علوی دانست و افزود: آن‌گونه که باید میراث‌دار علوی نبودیم.

به گفته وی، در واقع طرح پایتختی نهج‌البلاغه یک تلاشی برای دوری ما از این مهجوریت ۲ گانه قرآن، وجود شریف امیرالمومنین و سبک زندگی علوی است تا قدری این مهجوریت تاریخی را کاهش دهیم.

وی با تاکید بر اینکه کاشان ظرفیت‌های علمی، فرهنگی، تمدنی و تاریخی بسیار زیادی دارد که در واقع تمام یا بیشتر این ظرفیت‌ها زیر گستره‌ای از غفلت، کم‌تحرکی و فراموشی پنهان است، گفت: این ظرفیت‌های پنهان زیرخاکی و ظرفیت‌های بالقوه بلید شناسایی و فعال سازی شود و به صحنه بیایند.

این استاد دانشگاه با اشاره به مطالعه و تلاش تمامی بخش‌ها و افراد در سطوح مختلف حوزه و دانشگاه حتی افراد عادی گفت: انسان به طور مرتب کانون‌های جدیدی از تلاش برای فهم نهج‌البلاغه، تالیف در این زمینه و تلاش‌های انجام شده در طول تاریخ برای احیای فرهنگ نهج‌البلاغه را پیدا می‌کند.

عباسی‌مقدم این ظرفیت را بسیار گسترده و غیرقابل احصا عنوان کرد و افزود: پیش از اینکه یک حرکت ترویجی صرف یا به اصطلاح اقدام فرهنگی عادی و تبلیغی صورت بگیرد یک حرکت اساسی، رو به آینده و پیشرو است که ثمرهای تحقیق آن به طور قطع در سال‌ها و دهه‌های آینده معلوم خواهد شد.

وی تاکید کرد: البته ناگفته نماند خارجی‌ها به نحو عام، غیرمسلمانان و غیرشیعیان دنیا بیش از خود شیعیان مدعی امیرالمومنین (ع) در زمینه آن حضرت، کلام و بیان مولا در نهج‌البلاغه در خیلی از عرصه‌ها تلاش کردند.

به گفته وی، تلاش فراوان مسیحیانی که در خطه لبنان، شامات(سوریه لبنان و اردن فلسطین) زندگی می‌کردند نقش برجسته‌ای با آثار مکتوب و کتاب در احیای نهج‌البلاغه و معرفی آن به جهان و جهانیان داشتند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسالت و وظیفه ما بر تلاش هر چه بیشتر است تا دست ‌کم در این چرخه و حرکت مقدس اگر جلوتر نیستیم عقب هم نیفتیم اما در کاشان و قم حرکت های بسیار خوبی در زمینه نهج‌البلاغه در سال‌ها و دهه‌های گذشته شده‌ که نمایانگر بارقه امید است.

عباسی‌مقدم با ابراز خرسندی از اشراف و تسلط آیت‌الله سلیمانی امام جمعه کاشان در بحث‌های نهج‌البلاغه و رهنمودها و راهبری‌های وی در این حرکت مقدس گفت: ۲ بال حوزه و دانشگاه در کاشان از ابتدای موضوع در فکر مشارکت جدی و عالمانه در موضوع پایتختی نهج‌البلاغه بودند.

به گفته وی طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌های بیشتر نیز ایجاد ساختارهای لازم مثل تشکیل کارگروه علمی و سایر کارگروه‌های مورد اشراف برای اجرای برنامه‌های موجود و عملیاتی‌شدن آن را می‌طلبد.

او برنامه‌ریزی و تصویب اقدامات راهبردی در شورای برنامه‌ریزی با کمک اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی را یادآورشد و گفت: بررسی و تصویب طرح‌ها با اشراف و عنایت امام جمعه، فرماندار و پشتیبانی‌های لازم آن با مساعدت معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنک و ارشاد اسلامی کمیته‌ها و کارگروه‌های تخصصی را فعال و در نتیجه زودتر عملیاتی می‌کند.

عباسی‌مقدم گفت: البته برخی طرح‌ها به ویژه طرح حوزه عملیاتی شده‌است و تداوم اجرای سایر طرح‌ها نیازمند به میدان آمدن و مشارکت جدی دانشگاه‌ها با وجود رشته نهج‌البلاغه و رشته‌های مرتبط در این زمینه است.

عضو هیات علمی گروه الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث دانشگاه علاقه‌مندی و افتخار استادان و دانشجویان بومی و غیربومی به ایفاگری نقش خود در این زمینه و پایتختی نهج‌البلاغه را خاطرنشان کرد و گفت: مدیریت و حضور فعال یکایک دانشگاه‌های سطح شهرستان حتی مرکزهای غیرانتفاعی، آزاد و پیام نور در سازماندهی و انسجام این علاقه‌مندی در چشم‌انداز پیش رو ضروری است.

وی دغدغه پیاده‌کردن فرهنگ علوی در سبک زندگی عموم مردم را مربوط به موضوع ۲ ماموریت اساسی هدف‌های اولیه طرح کاشان پایتخت نهج‌البلاغه با عنوان تقویت اعتقاد و پایبندی آحاد جامعه با آموزه‌ها و پیام‌های نهج‌البلاغه و رفع مهجوریت تاریخی نهج‌البلاغه حتی در جوامع شیعی برشمرد.

عباسی‌مقدم افزود: اهتمام و پیاده‌سازی آموزه‌ها و پیام‌های نهج‌البلاغه در جامعه و تبیین و ارایه هر چه بیشتر و گسترده‌تر آن در جهان یک بخشی از چشم‌انداز این حرکت فرهنگی ناظر به جریان تبلیغی و ترویجی و بخشی از آن ناظر به جریان علمی است.

به گفته وی، تولید کیفی محتوای علمی جدید در معرفی نهج‌البلاغه به قشرهای سایر جوامع در واقع همان رویکرد ترویجی و تبلیغی چشم‌انداز را می‌طلبد که بخش عمده‌ای از اقدام‌های طراحی شده باید به صورت مطلوب به زبان ادبیات، زبان هنر و زبان مورد پسند ذایقه مردم معرفی شود تا به طور طبع دایره نفوذ نهج‌البلاغه در ظاهر و دایره مخاطبان آن گسترش پیدا کند.

وی تلاش فراوان و گسترده تمامی عوامل اجرایی این طرح را خواستار شد و گفت: وظیفه ما تلاش در گسترش دایره مخاطب با فعالیت بیشتر کارگروه‌ها است تا مشمول هدایت و تاثیرگذاری برکت این تلاش از ناحیه خداوند هم بشویم.

افزون بر ۵۰ نفر حافظ نهج‌البلاغه، یک هزار و ۲۰۰ نفر حافظ بخش‌هایی از این کتاب ارزشمند، ۲۰۰ نفر حافظ کل قرآن مجید و ۱۵ نفر حافظ کل صحیفه سجادیه در شهرستان کاشان آموزش دیده‌اند.

نمایندگی خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در منطقه شمال اصفهان به مرکزیت کاشان از حدود سال ۱۳۶۹ مسوولیت پوشش رویدادهای خبری و تصویری شهرستان‌های کاشان، آران و بیدگل، اردستان و نطنز را بر عهده دارد.