مروری بر کتاب « دانشنامه زبان تاتی و فرهنگ مردم وفس»

دانشنامه زبان تاتی و فرهنگ مردم وفس توسط انتشارات « پرپروک» در خمین با قیمت ۱۵۰ هزار تومان، قطع وزیری و شمارگان یک‌هزار نسخه روانه بازار کتاب شده است.
«یادداشتی بر زبان وفسی یا تاتی»، «جستارهایی در معنی واژه وفس»، «ویژگی های این فرهنگ و روش استفاده از آن»، «راهنمای آوا نوشت فرهنگ»، «حروف الفبا»، «واژه‌ها و اصطلاحات بازیافتی فرهنگ»، «باورهای عامیانه وفس که در فرهنگ نیامده»، «افسانه صندل خاتون و سیخ دندان»، «افسانه اول شاه اسماعیل»، «افسانه دوم شاه اسماعیل»، «افسانه آیا می‌شود خروس انار بخورد» و «اسامی افراد یا سازمان هایی که در تالیف کتاب کمک کردند» از عناوین این کتاب است.

در بخش «یادداشتی بر زبان وفسی یا تاتی» آمده است: نخستین پرسش این است که از دیدگاه زبان شناسان و پژوهشگران، زبان وفسی جزو کدام دسته از گویش های ایرانی است؟ جدول زبان های بر قدیم نشان می‌دهد که زبان وفسی جزو «لهجه‌های مرکزی ایران» و فراتر جزو «دسته شمالی کنونی ایران» و فراتر جزو « شاخه غربی زبان‌های ایرانی» و فراتر جزو « زبان‌های هند و ایرانی » است که در نهایت به زبان «هند و اروپایی» می‌رسد.
زنده یاد دکتر پرویز خانلری نیز از گوش وفسی یاد می‌کند و می نویسد: «گویش های حوزه اراک شامل گویش های وفس، آشتیان و تفرش می‌باشد».
علامه دهخدا گویش وفسی را جزو لهجه های مرکزی ایران در نظ گرفته و می نویسد: « اردستانی و وفسی و لهجه‌های وابسته به آن آشتیانی، کهکی، آمره ای – میان ساوه و همدان و اراک رایج است » بنابراین علامه دهخدا برای زبان یا لهجه وفسی چندین لهجه وابسته نیز در نظر می گیرد.
اما پرسش دوم این است که زبان وفسی جزو کدامیک از الحان پارسی است؟
علامه دهخدا می نویسد: « سکنه زبان اهالی وفس تاتی است» و نیز زنده یاد ابراهیم دهگان می نویسد: « در این اواخر گویش‌های وفسی و کهکی را در حساب تاتی گذاشته‌اند و زبان و لهجه تات اطراف تفرش و آنجاها را به صورت تاتستان درآورده است.»
تات لفظ ترکی به معنی «عناصر خارجی ساکن سرزمین ترکان» این لفظ در کتیبه های اورخون ( قرن ۸ میلادی) آمده است و تاریخ طولانی و پیچیده دارد و تغییراتی در معنی آن راه یافته و مثلا به ملل تحت استیلای ترکان و بالاخص( در دوره ی استیلای ترکان بر ایران) به ایرانیان اطلاق شده است و بالاخره لفظ تات به گروه هایی از مردم ایرانی نژاد ساکن ایران و قفقاز اطلاق شده است که به لهجه تاتی تکلم می کنند.
پژوهشگران دیگر نیز مانند علامه دهخدا، دکتر محمد معین، کریم کشاورز و استاد محمد تقی بهار در مورد معنی واژه تات نظری مشابه بالا دارند.
« اشای ناشناس پرنده»، « مغز ومعمای خودآگاهی»، « نخبگان و صاحب منصبان ورکان» از دیگر آثار عزیزالله سمیعی است.