چه بر سر سلامت روان کودکانی می آید که تصاویرشان دست به دست میگردد؟

به گزارش میگنا فضای مجازی این فرصت را برای افراد فراهم کرده تا تصاویر یا فیلمهای خود را با دیگران به اشتراک گذاشته و آن ها را در لحظات خود شریک کنند. از معایب و مزایای این فضا برای بزرگسالان که رد شویم، چیزی که بصورت روزمره با آن مواجهیم و بنظر می رسد مثل قارچ به رشد خود ادامه می دهد، والدینی هستند که برای فرزندشان در شبکه های اجتماعی حساب باز میکنند و تصاویر او را دایما به اشتراک می گذارند و یا به روش های مختلف از او ویدیو تهیه میکنند و برای دیده شدن در شبکه های اجتماعی مختلف پخش میکنند بدون اینکه از آسیب های این رفتار آگاه باشند.



«کودکان کار مجازی»
بیشتر این والدین روی فرزندانشان بعنوان یک منبع درآمد حساب میکنند و حتی اگر به دنبال کسب درآمد نباشند، شهرت حاصله از مطرح شدن فرزندشان برای آنها جذابیت دارد. این گونه آسیب ها را می توان در دسته بندی های مختلفی مانند حقوقی، شغلی، روانشناختی و امنیتی بررسی کرد که در این مطلب آسیب های روانشناختی آن را بررسی میکنیم.

زمانی که یک تصویر یا ویدیو از یک کودک در اینترنت پخش می شود، حق کودک در رعایت حریم شخصی بهم میخورد. همانطور که بعنوان یک بزرگسال تمایل نداریم هر عکسی را از خودمان در اینترنت منتشر کنیم، کودک هم متقابلا چنین حقی دارد.

حرکتی که امروز از کودک خنده دار به نظر می رسد ممکن است تصویری نباشد که او تمایل داشته باشد در آینده نیز همچنان قابل دیدن باشد. دیدن کودکی که لباسی را در حمایت از یک شخصیت سیاسی، هنری، علمی و یا هر چیز دیگری به تن کرده، شاید در آینده برای او مایه خشم و سرافکندگی باشد. بنابراین یک والد، به صرف به دنیا آوردن کودک، اجازه تصرف حقوق او را ندارد.

علاوه بر این، کودک در سنین پایین در حال شکل دهی و جدا سازی هویت خود از والدینش است. کودکی که اختیاری روی تصاویری که از او منتشر می شود را ندارد، چگونه می تواند درک صحیحی از هویت جسمی خود پیدا کند؟

چگونه می تواند به درک این موضوع برسد که اختیار و مالکیت بدن خود را دارد؟
کودک آزاری مدرن
این موضوع زمانی جدی تر می شود که والدین برای تهیه و درست کردن یک «ویدیو پرمخاطب» از کودک، علنا موجب آزار او می شوند! ویدیوهایی که در آن کودک با شنیدن جملات والدین خشمگین می شود، به گریه می افتد، می ترسد و در ادامه با خنده والدین مواجه می شود، رابطه ایمن والد-فرزندی را تخریب میکند و باعث می شود کودک درکی از امنیت حضور والدین بعنوان مراقب نداشته باشد. آسیبی که این رفتارها به روان کودک میزند به سادگی می تواند با «آزار فیزیکی» او برابر باشد در حالیکه اگر به این والدین عنوان کودک آزار داده شود، موجبات ناراحتی آنها را فراهم میکند!

از دیگر مشکلات روانشناختی این موضوع، اضطراب بالای این کودکان و وابستگی آنها به تایید دیگران است. سنین کودکی و نوجوانی، زمانی است که فرد در حال شکل دادن نظام ارزش ها و باورها بر مبنای تجربیاتش و رابطه با جهان اطراف می باشد. کودکی که در اصطلاح، اینفلوئنسر می شود، از سن بسیار پایین و قبل از شکل دادن یک «خود» منسجم، موفقیت را در تعداد لایک، فالوور و دیده شدن تصاویرش می بیند. اضطراب رفتار کردن برای دریافت این توجه به قدری در این کودکان زیاد می شود که مسیر رشد طبیعی آنها را مختل کرده و منجر به درهم تنیدگی های روانی جدی می شود.

این کودکان بر مبنای «هویت دیجیتالی» خود توجه زیادی را از بیرون دریافت میکنند که واقعی نیست و در طول زمان به دلیل تغییر هویت «کودک بامزه اینستاگرامی» به یک «نوجوان یا بزرگسال عادی»، آن را از دست می دهد و دچار مشکلات جدی روانشناختی می شود. هویت این کودک در دیده شدن تعریف می شود و با عادی شدن، بخش مهمی از هویتش را از دست میدهد. برای رشد متوازن و سالم، تجربه کردن همه مراحل زندگی با سرعت طبیعی رشد انسانی یک اصل اساسی است.

بسیاری از این کودکان معروف، به دلیل مواجه شدن زودهنگام با دنیای بیزینس و تبلیغات، زودتر از سن واقعی خود رشد می کنند و درکی از دوره کودکی، بعنوان موجودی آزاد و بدون دغدغه و شاد، نخواهند داشت. آنها دایما زیر فشار رسانه برای جذاب بودن برای مخاطب هستند و مجبور می شوند رفتارهایی را از خود نشان بدهند که بیشتر اوقات منطبق با سن آنها نیست. بعلاوه به دلیل دریافت توجه بیش از اندازه، این کودکان عموما به اصطلاح «لوس» می شوند و در آینده در ارتباط با جامعه به مشکل خواهند خورد.

اعتماد به نفس کودکان اینفلوئنسر به شدت تحت تاثیر شبکه اجتماعی آنها و بازخوردهای ناشی از آن قرار می گیرد. اشتباه کردن، یکی از اتفاقات طبیعی مسیر رشد یک کودک است و در مورد کودکان عادی، موضوع بزرگی نیست. ولی اشتباهات کودک معروف، به قیمت از دست دادن فالوور تمام می شود و توجه دریافتی او را کاهش می دهد. بنابراین قابل درک است که این افراد در بزرگسالی در پذیرش خطاهای خود به مشکل خورده و اعتمادبنفس خود را از منابع بیرونی دریافت میکنند.

وجود تصاویر زیاد از کودکان و در شرایط مختلف در اینترنت، زمینه رویارویی آنها با قلدری را ایجاد میکند. دیگران ممکن است از تصاویری که او آنها را شرم آور می داند استفاده کنند و کودک را آزار داده و یا مورد تمسخر قرار دهند. بعلاوه،طبق آمار CRC بسیاری از افرادی که از تصاویر کودکان، استفاده های پورنوگرافیک میکنند، دنباله رو هشتگ هایی مانند #آموزش_دستشویی ، #پوشک_گرفتن ، #کودک_زیبا و امثال آنها هستند و تصاویر کودکان را برداشته و در شبکه های زیرزمینی مبتذل پخش میکنند. این در شرایطی است که بیماران پدوفیل را در نظر نگیریم که با دانستن جزییات زندگی کودک و حتی مکانهایی که او در آنها قرار دارد میتوانند شرایط آزار او را فراهم کنند.

در مجموع، با آنکه هر یک از موارد گفته شده به تنهایی قدرت آن را دارد که یک والد آگاه را از پخش تصاویر و ویدیوهای فرزندش در سطح اینترنت و در دسترس همگان منصرف کند، هرروز شاهد افزایش مداوم صفحاتی با اسم و مشخصات بچه ها هستیم که توسط والدینشان اداره می شود و در سلامت روان نسل آینده، رد پررنگی باقی خواهد گذاشت.


مژگان عطار-روانشناس کودک و نوجوان