نظر شیعه و سنی در مورد کیفیت ولادت حضرت علی(ع)/بررسی اسناد تاریخی جایگاه امیرالمؤمنین

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان؛ جایگاه حضرت علی علیه السلام و فضیلت و بزرگی ایشان بر کسی پوشیده نیست ماه رجب، ماه ولادت امام اول شیعیان حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام است. آشنایی با فضیلت ها جایگاه والای ایشان امری واجب است. از اینرو گفتگویی تفصیلی با حجت الاسلام و المسلمین هادی اسلامی مدرس دانشگاه تهران و استاد حوزه علمیه انجام شده است که از نظرتان می گذرد:

به عنوان اولین سوال در خصوص شخصیت و جایگاه امام اول شیعیان توضیحاتی بفرمایید:

عرض سلام و ادب و احترام دارم؛ ولادت امیرالمومنین علی علیه السلام را تبریک عرض میکنم.شخصیت حضرت امیر مؤمنان على علیه السلام که پرورش یافته دامن پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و جانشین بر حق او است، شخصیتى بى‏نظیر و بى‏بدیل است. توصیف کمال و فضائل او، برای ما امرى غیر ممکن است. آیات و روایات فراوانى در فضیلت آن حضرت وارد شده که در سراسر متون تاریخی و دینی اسلام قابل مشاهده است. پیامبر گرامى حضرت محمد (ص) در توصیف آن حضرت فرمود: «اى على! اگر دریاها مرکب شوند و درخت‏ها قلم گردند و بنى آدم نویسنده و طائفه جن حساب کننده باشند، نمى‏توانند فضایل تو را بشمارند.» (بحارالانوار، ج 40، ص 49)

لطفا در خصوص کیفیت ولادت حضرت علی (ع) از لحاظ منابع تاریخی توضیحاتی بفرمایید:

بنا به نوشته مورخین، امام على(ع) در روز جمعه 13 رجب سال سى‌‏ام عام الفیل و در خانه‌ی خدا متولد شدند. پدر آن حضرت ابوطالب فرزند عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف عموی پیامبر(ص) و مادرش هم فاطمه دختر اسد بن هاشم بود. بنابراین امام على(ع) از هر دو طرف هاشمى نسب است.

پدر و مادر حضرت خداپرست بودند و با دین حنیف ابراهیم علیه السلام زندگی می کردند. مادر حضرت فاطمه بنت اسد، پیوسته به درگاه خدا مناجات کرده و تقاضا می‌نمود که وضع این حمل را بر او آسان گرداند. او در حالی که هنگام تولد فرزندش فرا رسیده بود به زیارت خانه‌ی خدا رفت و گفت: خدایا من به تو و به آن چه از رسولان و کتاب‌ها از جانب تو آمده‏اند ایمان دارم و سخن جدم ابراهیم خلیل را تصدیق می‌کنم و اوست که این بیت عتیق را بنا نهاده است. به حق آن که این خانه را ساخته و به حق مولودى که در شکم من است ولادت او را بر من آسان گردان .

در این هنگام به فرمان خدا، دیوارهای خانه‌ی خدا (کعبه) شکافت و فاطمه به درون خانه رفت و دیوار به هم بر آمد. فاطمه پس از سه روز بیرون آمد و در حالی که امیرالمؤمنین(ع) را در بغل داشت، گفت من به خانه خدا وارد شدم و از میوه ‏هاى بهشتى و بار و برگ آنها خوردم و چون خواستم بیرون آیم هاتفى ندا کرد: "اى فاطمه نام او را على بگذار که او على است و خداوند على الاعلى می‌فرماید: من نام او را از نام خود گرفتم و به ادب خود تأدیب‌اش کردم و او را به غامض علم خود آگاه گردانیدم و اوست که بت‌ها را در خانه من می‌شکند و اوست که در بام خانه ‏ام اذان می‌گوید و مرا تقدیس و پرستش می‌نماید. خوشا بر کسی که او را دوست داشته باشد و فرمانش را اطاعت کند و واى بر کسى که با او دشمنی کرده و از او نافرمانی کند .

بنا به نقل علمای شیعه و گروه زیادی از اهل سنت ولادت آن حضرت در خانه خدا اتفاق افتاده است. و این افتخار ولادت در درون کعبه منحصر به امیرالمؤمنین على(ع) است و برای احدى از عموم افراد بشر به دست نیامده است.

لطفا در خصوص شخصیت و جایگاه پدر و مادر امام علی علیه السلام توضیحاتی بفرمایید.

پدر امام علی علیه السلام ابوطالب بن عبدالمطلب است که با عبدالله بن عبدالمطلب پدر حضرت محمد صلی الله علیه و آله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود. ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ عبدالمطلب سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه و آله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید از او حمایت نمود.

فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر صلی الله علیه و آله ایمان آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در مکه را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله، وی نیز به مدینه هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را کفن کرد و اقرار به ولایت فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.

در خصوص ولادت حضرت علی چه مطالبی در منابع اهل سنت ذکر شده است؟

ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه در بسیاری از منابع اهل سنت ذکر شده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در موسوعه کتابشناسی الذریعه از کتاب با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که آقا مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.

آیا بر اساس منابع شیعه و اهل سنت امیرمؤمنان علیه السلام در کعبه به دنیا آمده اند؟

امیرمؤمنان، حضرت علی بن أبی طالب علیه السّلام در روز سیزدهم سال سی ام عام الفیل در خانه کعبه دیده به جهان گشود. علمای شیعه و اهل سنّت، ولادت حضرت علی علیه السلام را در کعبه نقل کرده اند:

- شیخ صدوق رحمه الله ماجرای ولادت امام علی علیه السلام در کعبه را در سه کتاب از تالیفاتشان آورده است. همچنین نجاشی، کتاب مولد أمیر المؤمنین علیه السلام را از شیخ صدوق گزارش کرد. (رجال النجاشی - ص 392). سید بن طاووس همان را با عنوان "مولد مولانا علی علیه السلام بالبیت" از شیخ صدوق گزارش می کند. (الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمرة المؤمنین، ، ص: 191)

- شیخ مفید از علمای بزرگ شیعه می نویسد: ولد بمکة فی البیت الحرام یوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثین من عام الفیل ولم یولد قبله ولا بعده مولود فی بیت الله تعالى سواه إکراما من الله تعالى له بذلک وإجلالا لمحله فی التعظیم . حضرت امیر المؤمنین علی بن ابى طالب علیه السّلام در روز جمعه سیزدهم ماه رجب پس از سى سال از عام الفیل در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد. نه پیش از وى و نه بعد از آن، کسى در خانه خدا تولد نیافت. این امر بزرگ داشتی از سوی خداوند تعالی برای امام علی علیه السلام است. (الشیخ المفید ، أبی عبد الله محمد بن محمد بن النعمان العکبری البغدادی (متوفای413هـ) ، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد ، ج 1 ، ص 5 ، تحقیق : مؤسسة آل البیت علیهم السلام لتحقیق التراث ، ناشر : دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع - بیروت ، الطبعة : الثانیة ، 1414هـ - 1993 م)

- مرحوم طبرسی نیز می نویسد: وُلِدَ بِمَکَّةَ فِی الْبَیْتِ الْحَرَامِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ اللَّهِ الْأَصَمِّ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِیلِ بِثَلَاثِینَ سَنَةً وَ لَمْ یُولَدْ قَطُّ فِی بَیْتِ اللَّهِ تَعَالَى مَوْلُودٌ سِوَاهُ لَا قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ وَ هَذِهِ فَضِیلَةٌ خَصَّهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا إِجْلَالًا لِمَحَلِّهِ وَ مَنْزِلَتِهِ وَ إِعْلَاءً لِقَدْرِهِ. در روز جمعه، سیزدهم ماه رجب، سى سال پس از عام الفیل در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد. هیچ مولودی قبل از او و بعد از او در خانه خدا تولد نیافت. این فضیلتی است که خداوند به جهت بزرگ داشت جایگاه علی علیه السلام و بلند گرداندن منزلتش، به او اختصاص داد. (الطبرسی، أبی علی الفضل بن الحسن (متوفاى548هـ)، إعلام الورى بأعلام الهدى، ج 1 ص 306، تحقیق و نشر: تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث ـ قم، الطبعة : الأولى، 1417هـ .)

- از علمای بزرگ اهل سنت حاکم نیشابوری پیرامون ولادت حضرت امیر سلام الله علیه با ادعای تواتر چنین می نویسد: فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبة. روایات متواتری وارد شده که فاطمه بنت اسد ، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب - کرم الله وجهه - را در داخل کعبه به دنیا آورده است. (المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص550.)

- ابن صباغ، از علمای مالکی مذهب اهل سنت نیز پیرامون این فضیلت حضرت علی علیه السلام چنین می نویسد: ولد علی ( علیه السلام ) بمکة المشرفة بداخل البیت الحرام فی یوم الجمعة الثالث عشر من شهر الله الأصم رجب الفرد سنة ثلاثین من عام الفیل قبل الهجرة بثلاث وعشرین سنة ، وقیل بخمس وعشرین ، وقبل المبعث باثنی عشرة سنة ، وقیل بعشر سنین . ولم یولد فی البیت الحرام قبله أحد سواه ، وهی فضیلة خصه الله تعالی بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتکرمته . علی علیه السلام در مکه مشرفه در داخل بیت الحرام ( کعبه ) در روز جمعه سیزدهم ماه خدا یعنی ماه رجب سال سی ام عام الفیل و بیست و سه سال پیش از هجرت به دنیا آمد ... پیش از او هیچ کس در کعبه متولد نشد ، و این فضیلتی است که خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار کرامت او مخصوص حضرتش گردانیده است. (الفصول المهمة، ص 29.)

ابن صباغ نیز اشاره می کند که ولادت در کعبه فضیلت خاصه حضرت می باشد که خداوند متعال از باب بالا بردن مقام و اظهار کرامت به آن حضرت بخشیده است.بنابراین بدون هیچ اختلافی بین شیعه و سنّی ولادت با سعادت أمیرمؤمنان حضرت علی بن أبی طالب سلام الله علیه در کعبه معظمه اتفاق افتاده است.

پایان پیام/296