عکس رنگی رحم، از سیر تا پیاز
برای بررسی علت تأخیر باروری، باید سلامت اندامهای تولید مثل مورد ارزیابی قرار گیرند. یکی از روشهای تشخیصی، هیستروسالپنگوگرافی یا همان عکس رنگی رحم است که میتواند مواردی مانند شکل و ساختار رحم و باز بودن لولهها را تشخیص دهد.
عکس رنگی رحم در درجه اول برای خانم هایی که در حامله شدن دچار مشکل شده اند به کار می رود. رادیولوژیست به کمک این عکس می تواند شکل و ساختار رحم، باز بودن لوله ها و بافت های اِسکار داخل رحم و حفره شکم را مورد بررسی قرار دهد.
مورد استفاده دیگر این عکس تعیین علت سقط های مکرر است. سقط های مکرر معمولا ناشی از اختلالات رحمی مادرزادی یا اکتسابی هستند که عکس رنگی رحم به تشخیص علت و تعیین بهترین درمان برای این اختلالات کمک می کند. در هیستروسالپنگوگرافی (عکس رنگی رحم) از نوعی اشعه ایکس برای بررسی رحم و لولههای رحم زنانی که دچار مشکلات ناباروری هستند، استفاده میشود. عکس رنگی رحم همچنین برای بررسی سقط جنین ناشی از اختلالات رحم استفاده میشود. گاهی اوقات جراح با استفاده از عکس رنگی از رحم میتواند لولههای رحم (فالوپ) مسدود شده را باز کند و امکان بارداری بیمار را فراهم سازد. این آزمایش ممکن است برای برخی زنان دردناک باشد و به همین دلیل پزشک ممکن است اقدام به تجویز داروهای مسکن و یا ضد درد کند. این آزمایش خطری ندارد هر چند که قرار گرفتن در معرض بیش از حد به تابش می تواند سرطان زا باشد، اما مزیت آن بیشتر از خطرات احتمالی است.مزایای عکس رنگی رحم عبارتند از
این روش با حداقل تهاجم و عوارض نادر همراه است. مدت زمان انجام این روش نسبتاً کوتاه است و میتواند اطلاعات ارزشمندی در خصوص انواع اختلالاتی که باعث ناباروری و یا مشکلات سقط جنین میشود، فراهم کند. گاهی اوقات این روش میتواند انسداد لولههای فالوپ را برطرف ساخته و به بیمار امکان بارداری بدهد. بعد از آزمایش اشعه ایکس هیچگونه آثار تابش اشعه در بدن بیمار باقی نمیماند. اشعه ایکس معمولاً هیچ عوارض جانبی در محدوده تشخیصی برای این آزمایش به همراه ندارد.
عکس رنگی رحم چیست؟
کاربرد عکس رنگی رحم
عکس رنگی از رحم به رادیولوژیست اجازه میدهد تا شکل و ساختار رحم، باز بودن لولههای فالوپ و هر گونه زخم در رحم یا حفره صفاق (شکمی) را مشاهده و بررسی کند. این روش همچنین برای بررسی سقط مکرر که ناشی از ناهنجاریهای مادرزادی و یا اکتسابی رحم است، استفاده میشود. همچنین عکس رنگی رحم به منظور تشخیص وجود و شدت اختلالاتی مانند موارد زیر انجام میشود: تومور و سرطان رحم چسبندگی رحم فیبروم رحمعلاوه بر این، عکس رنگی از رحم به منظور بررسی باز بودن لولههای رحم و نظارت بر اثرات جراحی انسداد لولههای رحم استفاده میشود، از جمله:
انسداد لولههای رحم به علت عفونت یا زخم بستن لوله رحم بسته شدن لولههای رحم با روش عقیم سازی و عقیم سازی معکوس بازکردن مجدد لولههای رحم پس از عقیم سازی یا انسداد وابسته به بیماری
مراحل انجام هیستروسالپنگوگرافی
نحوه آمادگی قبل از عکسبرداری از رحم
بهترین زمان انجام عکس رنگی از رحم یک هفته پس از قاعدگی و قبل از تخمکگذاری است تا از عدم بارداری شما در طول این آزمایش اطمینان حاصل شود. پزشک ممکن است از شما بخواهد تا در شب قبل از این روش، یک مسهل یا تنقیه را برای تخلیه روده خود استفاده کنید، به این ترتیب رحم و سازههای اطراف آن به وضوح دیده خواهد شد. قبل از عمل برای به حداقل رساندن هرگونه ناراحتی احتمالی، ممکن است یک آرامبخش خفیف و یا داروی ضد درد خوراکی دریافت کنید. برخی از پزشکان یک داروی آنتیبیوتیک را قبل و یا پس از عمل تجویز میکنند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا همه یا برخی از لباسهای خود را با یک لباس مخصوص تعویض کنید. همچنین جواهرات، دندان مصنوعی، عینک و هر نوع اشیاء فلزی و یا لباسی که ممکن است تصویر اشعه ایکس را مختل سازد، باید در طی تصویربرداری از بدن خود خارج کنید.روش انجام عکس رنگی رحم
این روش معمولاً به صورت سرپایی انجام میشود. این روش مانند معاینه زنان انجام میشود. بیمار در حالی که به پشت بر روی تخت دراز کشیده است، زانوهای خود را خم کرده و یا پاهای خود را بر روی رکاب قرار میدهد. سپس یک اسپکولوم به داخل واژن بیمار وارد میشود. دهانه رحم بیمار تمیز شده و یک کاتتر به داخل دهانه رحم وارد میشود. سپس اسپکولوم (وسیله معاینه واژن) خارج شده و بیمار به دقت زیر دوربین قرار میگیرد. سپس در حالی که مواد کنتراست (حاجب) از طریق کاتتر وارد شده و شروع به پر کردن حفره رحم، لولههای رحم و حفره شکمی میکند، تصاویر فلوروسکوپی گرفته میشود. در برخی از موارد، اگر پزشک با ناهنجاری خاصی مواجه شود، از بیمار میخواهد 30 دقیقه استراحت کند تا تصویر دیگری را با تأخیر به دست آورد. این تصویر ممکن است نشانهای از وضعیت بیمار فراهم کند که در تصاویر اصلی با وجود ماده حاجب مشخص نیست. در برخی موارد تصاویر اشعه ایکس روز بعد گرفته میشود تا اطمینان حاصل شود که هیچ زخمی در اطراف تخمدان وجود ندارد. هنگامی که مراحل تصویربرداری به پایان رسید، کاتتر از بدن خارج شده و بیمار میتواند بنشیند. عکس رنگی از رحم معمولاً در عرض 30 دقیقه انجام میشود.عوارض عکس رنگی رحم
این آزمایش، ناراحتی خفیفی به همراه خواهد داشت. هنگامی که کاتتر وارد واژن شده و ماده حاجب تزریق میشود، ممکن است کمی ناراحتی و گرفتگی عضلات بوجود بیاید، اما بزودی برطرف خواهد شد. همچنین ممکن است سوزش خفیف صفاق (پوشش حفره شکمی) ایجاد شود و باعث گسترش درد در قسمت تحتانی شکم گردد، اما در حد بسیار کم و موقتی است. بسیاری از زنان طی چند روز پس از معاینه، لکه بینی واژینال را تجربه میکنند که طبیعی است.نتایج عکس رنگی رحم
متخصص زنان و زایمان تصاویر رحم شما را تجزیه و تحلیل کرده و در خصوص نتایج آن با شما صحبت خواهد کرد. گاهی اوقات یک آزمایش دیگر نیز توصیه میشود، زیرا هرگونه اختلال احتمالی نیاز به ارزیابی و بررسی دقیقتر و یا استفاده از یک تکنیک تصویربرداری خاص دارد. معاینات بعدی نیز ممکن است لازم باشد. به این ترتیب، پزشک میتواند تغییرات یک ناهنجاری را در طول زمان تحت نظارت قرار دهد. گاهی اوقات معاینات بعدی بهترین راه برای اطمینان از این است که درمان مؤثر واقع شده، یا اینکه ناهنجاری شناسایی شده در وضعیت ثابت مانده و یا در طول زمان تغییر کرده است.خطرات گرفتن عکس رنگی رحم
همیشه با قرار گرفتن در معرض بیش از حد به تابش، کمی احتمال ابتلا به سرطان وجود دارد. با این حال مزیت تشخیص دقیق با این روش، بیشتر از خطرات احتمالی آن است. دوز مؤثر تابش اشعه برای این روش متفاوت است. در صورت ابتلا به یک بیماری التهابی مزمن، عفونت لگن یا بیماریهای مقاربتی درمان نشده، برای جلوگیری از بدتر شدن عفونت باید حتماً قبل از عمل به پزشک یا تکنولوژیست خود اطلاع دهید. زنان باید در صورت وجود هرگونه احتمال حاملگی به پزشک یا تکنولوژیست خود اطلاع دهند. عکس رنگی رحم تنها داخل رحم و لولههای رحم را نشان میدهد. اختلالات تخمدان، دیواره رحم و دیگر سازههای لگن ممکن است با ام.آر.آی یا سونوگرافی مورد بررسی قرار گیرد. مشکلات ناباروری ممکن است ناشی از علتهایی باشد که با عکس رنگی از رحم ارزیابی نمیشود، از جمله این علتها اسپرم کم تعداد یا غیرطبیعی و یا عدم توانایی لانهگزینی یک تخمک بارور شده در رحم است.برای انجام هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم چه آمادگی لازم است؟
اگر سابقه آلرژی به رنگ اشعه ایکس را دارید و یا اگر اخیرا در حفره لگنی دچار عفونت شده اید، پزشک خود را مطلع سازید. اگر احتمال بارداری وجود دارد پزشک خود را در جریان قرار دهید. اگر پریودهای شما منظم است ترتیبی دهید تا آزمایش هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم در هفته بعد از پایان پریود انجام شود. برخی پزشکان قبل از انجام هیستروسالپنگوگرافی یا Hysterosalpingogram تست هایی را به منظور بررسی عفونت لگنی انجام خواهند داد. برخی پزشکان توصیه می کنند تا قبل از انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم از آنتی بیوتیک استفاده شود. در صورتی که رویکرد پزشک چنین باشد، داروهای آنتی بیوتیک را برای شما تجویز خواهد کرد. شما برای انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم باید رضایت نامه ای را امضا کنید.در هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم چه اتفاقی خواهد افتاد؟
آزمایش هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم مبتنی بر اشعه ایکس می باشد. شما باید ابتدا روی تخت به کمر دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید به نحوی که پاهای شما روی رکاب های طرفین قرار بگیرد، درست همانند زمانی که برای معاینه لگن آماده می شوید. اغلب پزشکان با ایجاد فشار از داخل واژن و هم چنین وارد کردن فشار از ناحیه زیر شکم به طور همزمان و با کمک هر دو دست اندازه و شکل رحم را برآورد می کنند. اسپکولوم (دستگاهی که قابلیت باز و بسته شدن دارد) مورد استفاده قرار می گیرد تا واژن باز شده و پزشک به این ترتیب می تواند داخل واژن را ببیند. شما ممکن است در این مرحله کمی احساس فشار یا درد داشته باشید. واژن و رحم با استفاده از ترکیبی ضد عفونی کننده تمیز می شوند. از گیره ای کوچک برای ثابت نگه داشتن سرویکس یا رحم استفاده می شود تا رنگ بتواند وارد رحم شود. پزشک لوله پلاستیکی کوچکی را از طریق دهانه سرویکس وارد رحم می کند. بالونی کوچک که از هوا پر شده در یک طرف لوله قرار دارد. سپس اسپکولوم برداشته می شود اما لوله نازک در محل باقی می ماند. حدود 6 اینچ از لوله خارج از واژن باقی می ماند. در این زمان پزشک ممکن است موقعیت شما را تغییر دهد بنابراین ممکن است راحت تر دراز بکشید. مقدار اندکی رنگ اشعه ایکس (حدود یک قاشق) به واسطه لوله به داخل رحم تزریق می شود. چندین تصویر گرفته شده و تصاویر روی مانیتو نمایش داده می شود. پزشک ممکن است از شما بخواهد لگن خود را کمی تکان دهید تا تصویر واضح تری از رحم و لوله های فالوپ داشته باشد. در نهایت بالون از هوا تخلیه شده لوله به آرامی خارج می شود.چه عوارض یا خطراتی را در پی دارد؟
انجام هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم ممکن است با خونریزی اندک واژن و کرامپ لگن به مدت چند روز بعد از انجام آزمایش همراه باشد. اگر خونریزی سنگین به همراه تب و یا افزایش درد در ناحیه لگن داشتید باید با پزشک خود تماس بگیرید. برخی خانم ها ممکن است نسبت به ماده رنگی تزریق شده آلرژی داشته باشند. از عوارض عکس رنگی رحم، بروز عفونت می باشد که از هر 100 بیمار در 3 نفر اتفاق می افتد. اغلب پزشکان از رنگ محلول در آب استفاده می کنند این رنگ ها معمولا رحم را تحریک نمی کند. در این روش از آن جایی که از اشعه ایکس استفاده می شود، فرد کمی در معرض تابش قرار دارد و تابش می تواند خطر ابتلا به سرطان را به دنبال داشته باشد، همچنین در صورتی که فرد باردار باشد می تواند به بروز نقص در جنین بیانجامد. مقدار تابش در این روش بسیار اندک است و احتمالا آسیبی را در پی ندارد. اما بسیار اهمیت دارد که به هنگام انجام هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم باردار نباشید.بعد از انجام هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم لازم است کار خاصی انجام شود؟
بعد از انجام تست هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم ممکن است 30 دقیقه تحت نظر باشید تا احتمال بروز واکنش های آلرژیک و یا خونریزی های ناراحت کننده در شما بررسی شود.
برای دریافت نتایج چقدر باید منتظر باشیم؟
اگر تست هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم توسط پزشک انجام شود فورا بعد از انجام تست در جریان نتایج قرار خواهید گرفت. معمولا یک یا دو روز به طول می انجامد تا متخصص رادیولوژیست بتواند فیلم ها عکس رنگی از رحم را بازبینی کرده و گزارشی را به پزشک شما ارسال کند.