تمجید کیسینجر از سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ

به گزارش خبرنگار ایرنا، سیاست خارجی آمریکای دوران ترامپ در همه عرصه‌ها همانند شخصیت او غیرمتعارف، بحران‌ساز و یکجانبه گرایانه بود، ترامپ می‌خواست که چین و ایران را وادار کند که زیرتهدیدها و فشارهای همه‌جانبه سیاست‌های خود را تغییر دهند. او تصور می‌کرد که با اتخاذ مواضع و سیاست‌های تند و غیرقابل پیش‌بینی می‌تواند طرف مقابل را مجبور به پذیرش خواسته‌هایش کند. در سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ عملا شاهد واگذاری سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا به لابی‌های سعودی و صهیونیستی بودیم تا جایی که ترامپ تنها نقش کارگزار این لابی‌ها بازی می‌کرد.

جیم شیتو، خبرنگار ارشد سی‌ان‌ان در حوزه مسائل امنیتی در کتاب «تئوری مرد کله‌خراب: ترامپ در سیاست بین‌الملل» در توضیح رفتار تند ترامپ با دولت‌های خارجی می‌گوید که او فرمول «مرد کله‌خراب» ریچارد نیکسون، رییس جمهور پیشین آمریکا را دنبال می‌کرد. وی به مذاکرات تجاری آمریکا با کره جنوبی اشاره می‌کند که ترامپ به مذاکره‌کننده ارشد خود گفت تا به نمایندگان کره جنوبی بگوید: «اگر حاضر به دادن امتیاز نباشند، این مرد کله‌خراب آمریکا را از قرارداد [تجارت آزاد دو کشور] بیرون می‌کشد.»

اخیرا هنری کسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا نیز ترامپ را با نیکسون مقایسه کرده است البته از موضعی متفاوت، کسینجر سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ ستوده است و به جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا توصیه کرده که راه ترامپ را ادامه دهد.

کسینجر که به صورت مجازی برای سیمنارهای ماهانه بنیاد ریچارد نیکسون سخنرانی می‌کرد، گفت دولت ترامپ موفق شد ۲ دستاورد بزرگ در منطقه خاورمیانه برای آمریکا به ارمغان بیاورد: نخست آنکه با طرح موسوم به آبراهام (ابراهیم) موضوع فلسطین را از دیگر موضوعات خاورمیانه جدا کرد و قدرت وتو کنندگی موضوع فلسطین بر دیگر موضوعات منطقه را گرفت و دوم اینکه دولت ترامپ موفق شد ائتلافی بین اسراییل و دیگر کشورهای عربی منطقه علیه ایران تشکیل دهد که در نوع خود بی‌نظیر است.

طرح یا پیمان ابراهیم (آبراهام) بیانیه مشترک رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و ایالات متحده بود که سال ۲۰۲۰ منعقد شد. از این واژه همچنین به طور کلی به توافق‌نامه‌ عادی سازی روابط بحرین و رژیم اسرائیل استفاده می‌شود. توافقاتی ننگین که تنها در راستای اعتبار بخشیدن به رژیم صهیونیستی است و کاربرد دیگری ندارد.

کسینجر با مقایسه طرح آبراهام (ابراهیم) با سیاست دولت نیکسون در عادی سازی روابط با چین، به دولت بایدن هشدار داد با بازگشت به برجام و امتیاز دادن به ایران دستاوردهای سیاست خارجی دولت ترامپ در خاورمیانه را معرض خطر قرار ندهد و سیاست فشار بر تهران را همچنان حفظ کند. این دیپلمات ۹۷ ساله آمریکایی گفته است: ما نباید از فشارهایی که بر ایران وضع کرده‌ایم دست برداریم تا زمانی که مطمئن شویم آنها می‌خواهند چه کار کنند.

کیسینجر هشدار داد نباید آمریکا متحدان سنتی خود در منطقه را تنها بگذارد و در دقایق آخر به آنها خیانت کند. او این اصل را از اساسی‌ترین اصول سیاست خارجی دولت نیکسون و در قالب دیپلماسی آمریکایی توصیف کرد.

البته بیان چنین سخنانی از وزیر خارجه اسبق آمریکا چندان عجیب نیست او توهم و ترسی عجیب نسبت به قدرت ایران دارد و پیش از این نیز پیش‌بینی‌های غلط در مورد ایران کرده است. چند سال پیش کسینجر در مقاله ای با عنوان «هرج و مرج و نظم در جهان در حال تغییر» درباره نقش آینده ایران در خاورمیانه به رئیس جمهوری ایالات متحده هشدار داد و مدعی شد که در صورت شکست داعش ایران نباید جای خالی این گروه را در سرزمین‌های آزاد شده پرکند. او با اشاره به آزادی مناطق شمالی عراق و پیشروی ارتش سوریه به سمت مناطق تحت تصرف داعش نوشت در چنین شرایطی «ایران نباید به یک امپراتوری در خاورمیانه تبدیل شود.»

حمایت از ائتلاف رژیم اسراییل و برخی کشورهای عربی منطقه علیه ایران در راستای همین نگاه کیسینجر به جایگاه ایران در منطقه است. در حالی که ایران همواره بر استلال و حاکمیت مستقل کشورهای منطقه تاکید کرده است.

حمایت از ادامه سیاست فشار بر ایران در شرایطی که سایر اعضای برجام و بسیاری از کشورهای دیگر مخالف چنین سیاست‌هایی هستند مصداق بارز حمایت از یکجانبه‌گرایی است سیاست شکست خورده‌ای که دونالد ترامپ در تمام دوران ریاست جمهوری خود آن را دنبال می‌کرد. در حالی که در سال‌های اخیر بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران به شکست این سیاست اعتراف کرده اند.

ویلیام برنز، معاون وزیر اسبق امور خارجه امریکا و دیپلمات برجسته که در ۵ دوره ریاست‌جمهوری آمریکا در خطوط مقدم دیپلماسی ایالات متحده بوده است، در این مورد می گوید: فرضیات غلط درباره اینکه چگونه یک روند یکجانبه گرایانه آمریکا می‌تواند ایران را تسلیم کند که فکر می‌کنم یک فرضیه‌ای است که دیگر در تاریخ گم شده است.

فرید زکریا، تحلیل‌گر ارشد شبکه سی. ان. ان نیزدر یادداشتی برای روزنامه واشنگتن پست در این مورد می‌نویسد که همزمان با تلاش آمریکا برای به رخ کشیدن قدرت خود، دیگر قدرت‌های جهانی مانند چین نیز بیکار نخواهند نشست و بالطبع، واقعیت اقتصادی فعلی تبعات ژئوپلیتیکی به دنبال خواهد داشت. او یکجانبه‌گرایی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا را به چالش کشید و قطع پیوند با نهادهای بین‌المللی که بعد از جنگ جهانی دوم به وجود آمده است را از معایب رویکرد دولت واشنگتن در عرصه سیاست خارجی برشمرد.

«ویچسلاو ماتوزوف» از دیپلمات های پیشین روسیه و رئیس انجمن دوستی روسیه و کشورهای عربی با بیان اینکه حتی متحدان غربی آمریکا از سیاست‌های دولت ترامپ به ستوه آمده‌اند می گوید که شکست‌های آمریکا در سیاست خارجی از جمله ناکامی در شورای امنیت برای جلوگیری از توقف تحریم‌های علیه ایران، نشانگر پایان دوره زورگوئی و سیاست یکجانبه گرائی این کشور است. شکست‌های پی در پی دولت ترامپ در سیاست خارجی را حاوی پیام بسیار مهمی برای جامعه جهانی دانست و خاطرنشان کرد که این شکست ها نشان می دهد آمریکا دیگر در استفاده از سیاست یکجانبه گرائی برای دخالت در مسائل جهانی ناتوان است.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نخستین کنفرانس یکجانبه‌گرایی و حقوق بین‌الملل، یکجانبه عمل کردن را برای دولت‌ها امکان ناپذیر دانست و گفت: دولت‌ها نمی‌توانند یکجانبه برای جهان تصمیم بگیرند، چون دولت‌ها انحصار خود را بر تصمیم گیری‌های جهانی از دست داده‌اند، ابزار و مراکز قدرت متکثر شده‌اند و مرکز قدرت از غرب تغییر کرده است. یکجانبه‌گرایی با حقوق بین‌الملل ناسازگار است و با خروج آمریکا از برجام و دیگر توافق‌های بین‌المللی، کسی دیگر نمی‌تواند به امضای آمریکا اعتماد کند.

اکنون هنری کیسینجر جمهوری خواه به بایدن همان سیاست هایی را توصیه می‌کند که بسیاری کاربرد آن را توسط ترامپ عامل شکست او می‌دانند. اما دنیای امروز دنیای یکجانبه گرایی نیست و ایالات متحده نمی‌تواند بدون توجه به خواست دیگر کشورها در عرصه بین الملل تصمیم بگیرد یا بدون همیچ دلیلی از توافقات بین المللی خارج شود. نکته ای که به نظر می‌رسد دولت بایدن به آن واقف است.