باور به نابرابری جنسیتی اکتسابی است و با آموزش می‌تواند تغییر کند

هشتم ماه مارس مصادف است با روز جهانی زن؛ روزی که در آن نابرابری‌های جنسیتی در سراسر جهان مطرح بیشتر می‌شود و بسیاری نیز درباره آن صحبت می‌کنند، می‌نویسند و... تبعیض در محیط کار تا نابرابری اجتماعی و فردی و سیاسی؛ اما وجود و ثبت این روزها چه کمکی به رفع تبعیض شکل گرفته برای زنان دارد؛ نقش اقشار مختلف جامعه در مقابل این نابرابری‌ها چیست. به بهانه قرار گرفتن در این روز به سراغ ناهید مهروش، روانشناس و فعال حقوق زنان رفتیم و با او درباره ضرورت و لزوم این گونه نام‌گذاری‌ها صحبت کردیم؛ از منشاء این نابرابری کوتاه سخن گفتیم.

همچنین در ادامه این گفت‌وگو نقش تک تک افراد جامعه تا مدیران و مسئولان و قانون‌گذاران در رفع این تبعیض‌ها به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گرفت.

در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

برخی افراد می‌گویند، "چرا ما در تقویم این همه روز حول محور زنان و با عناوین مختلف در این حوزه داریم" آن‌ها معتقد هستند زنان هم از جامعه هستند و از این دست صحبت‌ها که شاید خود شما هم شنیده باشید؛ نظر شما در این رابطه چیست؟

چالش‌های حوزه زنان و وجود موانع قانونی و اجتماعی بر سر راه آنان از دیر باز باعث بروز تجمعات اعتراضی بوده که روزهایی را در تقویم رسمی بین‌المللی به نام زنان رقم زده است. درست است که زنان نیز عضو جامعه هستند ولی کیفیت این عضویت هیچگاه در مقایسه با مردان قالب صحیحی نداشته است و ندارد؛ آنچه امروز زنان به دست آورده‌اند، حاصل سال‌ها مبارزه بوده و برای حفظ آن نیاز به تداوم تلاش می‌باشد. روز زن در واقع روز آگاهی مدنی است برای تمام افراد جامعه. این روز در سال ۱۹۷۷ با عنوان «روز حقوق زنان و صلح بین المللی» توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است. برای مردان نیز روز ۱۹ نوامبر به نام «روز مردان و پسران» انتخاب شده ولی هنوز سازمان ملل آن را به رسمیت نشناخته است. روز مرد هم با هدف توجه به سلامت مردان و پسران، بهبود روابط جنسی، ترویج برابری جنسیتی و تشویق نقش و الگوی مثبت مردانه پیشنهاد شده است که با رسمیت دادن به آن به حقوق انسانی زنان اهمیت داده خواهد شد، به این مفهوم که تفکیک به معنایی که برخی انجام می‌دهند، واقعیت بیرونی ندارد، بلکه توجه به حقوق هر یک، در کل موجب بهزیستی جامعه خواهد شد و ما را به معنای انسان نزدیک‌تر خواهد کرد، بدون آن که لازم باشد، یکی را فدای دیگری نماییم.

اساسا لزوم و ضرورت این نام‌گذاری‌ها را در چه می‌بینید، به ویژه همین مناسبت امروز که در آن قرار داریم؟

روز زن، روز مبارزه با تبعیض جنسیتی و ضد جنسیت گرایی است، این روزها بهانه است برای یادآوری این ظلم و نابرابری و اقداماتی که تا کنون، برای رفع آن صورت گرفته است، هر چه بیشتر این نابرابری را فریاد بکشیم، امیدوار به تغییرات مثبت بیشتری هستیم. نابرابری جنسیتی و باور به آن امری کاملا اکتسابی است که با آموزش شکل گرفته است و با آموزش نیز قابل تغییر است، هر چند که جنبه قانونی یافته باشد.

منشاء این نابرابری چیست و اساسا نام‌گذاری این روزها، نوشتن و گفتن درباره آن تا چه حد می‌تواند به رفع تبعیض‌های موجود کمک کند؟

اگر به تاریخ نگاهی بیندازیم، این نابرابری به عصر کشاورزی که قدرت بدنی برای بازدهی بیشتر در مزرعه اهمیت یافته بود، برمی گردد؛ زیرا در آن زمان زن به عنوان جنس ضعیف و کسی که می‌تواند، پسرانی به دنیا بیاورد که در مزرعه کار کنند، اهمیت دوم را داشت و این موضوع تا کنون نیز ادامه دارد، در بسیاری از زمینه‌ها در حال حاضر، بین نیروی کار زن و مرد تفاوتی وجود ندارد، زیرا کار با ماشین‌آلات انجام می‌شود ولی همچنان به زن انگ ناتوانی زده می‌شود، بنابراین هر چه آگاهی مدنی افزایش یابد، درخواست‌ها تغییر می‌کند و به تبع آن قوانین نیز تغییر خواهند یافت، مانند حق رأی و حق رانندگی که زمانی غیر قانونی بود و در حال حاضر یک قانون بدیهی است.

خیلی وقت‌ها تا حدود زیادی تبعیض‌ها با ترمیم و تغییر قوانین برطرف می‌شوند اما پرسش من این است که نقش تک تک ما در این رابطه چیست، آیا هر فرد به تنهایی قدرت مقابله و ایجاد تغییر مثبت را در این زمینه دارد؟

ما هر کدام جزئی از کل هستیم؛ ساختار ذهنی ما، گفت وگوها و رفتارمان بر محیط اطراف تاثیر می‌گذارد. با نظارت بر گفتار و رفتار، بسیاری از قالب‌های طرحواره‌ای، شکسته خواهد شد. زنان، خود نیز در محاوراتشان، از واژگان جنسیتی استفاده می‌کنند که بهتر است رعایت شود مانند این جملات: "این کار، مردانه است" یا "قول مردانه" و یا "صحبت‌های خاله زنک" و غیره موضوعی که لازم است در نقش افراد جامعه، در رفع این‌ تبعیض عنوان کنم "واقع بینی" است؛ نه انکار کنیم و نه اغراق. فقط با واقع بینی است که قدرت تشخیص و حل مسئله را می‌یابیم. در صورت واقع بینی، به گزارش‌ها بی‌طرفانه گوش می‌سپاریم و در انتقال آن به سایرین، برای شاخص کردن مشکل کمک کرده‌ایم. موضوع دیگر، همراه شدن و یا همراه کردن مردان و پسران است؛ تا شعاع این آگاهی بخشی را افزایش داده و ریشه تعصب را هدف بگیریم زیرا تعصب باعث برداشت نادرست در مورد زنان، می‌شود.

سطوح بالاتر که مدیران، مسئولان و قانون گذاران هستند، چه سهمی دارند؟

خب نکته دیگر درخواست از مدیران در محیط‌های شغلی است که خلاء قانونی را از این طریق پر کنیم و در سطح کلان از مسئولان نیز درخواست کنیم که نگاهی به نرخ شرکت زنان در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا که مسلمان هم هستند، بیندازند؛ نگاه جنسیت زده باعث می‌شود برای تربیت نیروهای متخصص در دانشگاه‌ها که بیش از نیمی از آن‌ها زن هستند، مبالغ زیادی هزینه شود ولی نرخ مشارکت اقتصادی زنان و بهره‌گیری از فرصت‌های شغلی کمتر از ۲۰ درصد باشد و نیز آموزش این که نقش ایده‌آل یک زن با توجه به استعداد و توانمندی وی مشخص می‌شود و نقش ایده‌آل، همان نقش طبیعی یا نرمال که مادر شدن است، نمی‌باشد به خصوص در کشور ما که مشکلات زنان جنبه ساختاری دارد و به جز واکاوی عمیق‌تر و همت والا، عزم عمومی ساختار حاکمیت برای رفع این نابرابری بزرگترین راه چاره است.

انتهای پیام