ضرب المثل های بهاری!

ضرب المثل هایی درمورد بهار

در ادبیات عامیانه و شفاهی مردم کوچه و بازار فصل بهار نمود خاصی دارد و آنچه که در ضرب‌المثل‌ها، متل‌ها، قصه‌ها و باورهای مردم آمده است نشانگر جایگاه خاص این فصل در زندگی مردم است. حال، نگاهی داریم به برخی از ضرب‌ المثل‌ ها و کنایه‌ های مردم طهران (تهران) ـ یا منسوب به آنها ـ و همچنین ظرایفی که در این عبارات وجود دارد:

سالی که نکوست از بهارش پیداست:
نیم بیت دوم این عبارت «ماستی که ترشه از تاغارش (=تغارش) پیداست.» سال اگر «ترسال» بود و برف و باران به موقع می آمد، نکویی آن هویدا بود و اگر سرمای بی موقع موجب از بین رفتن سردرختی ها می شد، مردم آن را به بدیمنی تعبیر می کردند و از آن جا که ماست چرخ کرده ـ چربی گرفته تا انتها ـ فقط در تغار عرضه می شد و قیمت نازلی داشت و خریداران چندانی جز افراد فقیر و تهیدست نداشت، تاغاری بودن ماست، دلیل بدی آن بود و این ضرب المثل رایج در محاورات عامه می گشت.

بزک نمیر بهار میاد، کـُمبـُزه با خیار میاد:
کمبزه یا کنبزه یا کنبیزه، نوعی خیار یا به عبارتی خربوزه کال است و در صورت رسیدن، حلاوت و خوش خوراکی کال آن را ندارد. کمبزه بسیار کمیاب بود و از آن جا که خیار درختی شناخته شده نبود در زیر مشمع و گلخانه هم بلد نبودند به عمل آورند، خیار نوبر هم بسیار گران بود و خوردن خیار نوبرانه و کالک کمبزه، کار هر کس نبود و وعده دادن آن، وعده سرخرمن بود و این ضرب المثل به کار می رفت.

به هوای بهار و حال بچه اعتمادی نیست:
آنها که گول هوای گرم بهار را می خورند، با اندک گردش هوا، امکان دارد دچار سرماخوردگی شوند و «کار بیخ پیدا کند» به همین دلیل اعتمادی به آن نیست و نباید لباس گرم را فراموش کرد. از سوی دیگر با اندک تغییر حالت در کودکان، حال آنها دگرگون می شود و از آن جا که اسهال رایج ترین بیماری در کودکان در گذشته بوده و بسیاری بر سر آن تلف می شدند، گفته می شد: به هوای بهار و …

مثل ابر بهار:
ابرهای بهاری رگبار به دنبال دارند و بر خلاف امروز که تمامی خیابان ها آسفالت هستند و غیر قابل نفوذ، در گذشته کافی بود رگبار تندی «در بگیرد» و سیلاب در کوچه ها و خیابان ها سرازیر می شد و از آن جا که معبر و جوی چندان شناخته شده نبودند، سیل لاجرم از راه می رسید، عبارت «مثل ابر بهار» حکایت اشک سیل آسا را نیز تداعی می کرد.

جوجه پاییزه می خواهد سرجوجه بهاره کلاه بگذارد:
بر خلاف بنی بشر دوپا که هرگاه اراده کند، می تواند زاد و ولد کند، حیوانات فصل مشخصی را برای زاد و ولد در اختیار دارند و هر وقت بخواهند نمی توانند صاحب فرزند شوند و من نمی دانم چرا ما به حیوانات توهین می کنیم و آدم بد و شرور را «حیوان صفت» می نامیم. حیوان نگون بخت تمامی تمایلاتش حد و اندازه دارد و آن که حد و اندازه نمی شناسد، حیوان ناطق است.

این ضرب المثل وقتی به کار می رفت که آدم تازه واردی بخواهد سرآدم کهنه کاری کلاه بگذارد و از آن جا که مرغ در فصول گرم سال عمدتاً «کرچ» می شود جوجه پاییزه، چندان وجود خارجی نداشت این کنایه شاید به همین دلیل هم به کار می رفت.

گردآوری:گروه سرگرمی سیمرغ
seemorgh.com/entertainment
منبع: khabaronline.ir