دلایل قرآنی وجود امام زمان علیه السلام

خبرگزاری شبستان، گروه غدیر و مهدویت: قرآن کتاب هدایت است و خداوند آنچه را برای سعادت بشر تا روز قیامت نیاز بوده، در آن بیان کرده است. اما هدایتگری قرآن شرایطی دارد. همین کتاب که معجزه جاودان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است، برای عده ای مایه خسران و گمراهی است، چه اینکه خداوند فرموده: «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یَزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً؛[1] از این قرآن آیه ‏ها نازل می کنیم که مؤمنان را شفاست و رحمت، و ستمگران را جز خسارت نمی افزاید.»

بر اساس آیات دیگر قرآن، معنای این آیه این است که گروهی بدون مراجعه به پیامبر و اهل بیتش صلوات الله علیهم اجمعین که به تصریح قرآن مفسران حقیقی قرآن هستند، خود با انتخاب گزینشی و تفسیر به رأی آیات، زمینه گمراهی خود را فراهم می کنند. در یکی از آیات بسیار مهم قرآن که شایسته است مسلمانان خوب در آن بیاندیشند، خداوند فرموده است: «اوست که این کتاب را بر تو نازل کرد، بخشى از آن کتاب، آیات محکم است [که صریح و روشن است‏] آنها اصل و اساس کتابند، و بخشى دیگر آیات متشابه است [که غیر صریح و معانى ‏اش مختلف و گوناگون است و جز به وسیله آیات محکم و روایات استوار، تفسیر نمى ‏شود] ولى کسانى که در قلوبشان انحراف است براى فتنه ‏انگیزى و طلب تفسیرِ [نادرست و به تردید انداختن مردم و گمراه کردن آنان‏] از آیات متشابهش پیروى مى ‏کنند، و حال آنکه تفسیر واقعى و حقیقى آنها را جز خدا و اهل دانش نمى ‏داند، [آنان که] مى ‏گویند: ما به آن ایمان آوردیم، همه [چه محکم، چه متشابه‏] از سوى پروردگار ماست. و [این حقیقت را] جز صاحبان خرد متذکّر نمى ‏شوند.»[2]

ضرورت اشاره به مهدویت در قرآن

به عقیده پیروان اهل بیت علیهم السلام امامت از مهمترین ارکان دین است، از این رو لازم است در هر زمانی، از جمله دوران کنونی، امام وجود داشته باشد. اما چنین عقیده مهمی نمی تواند بدون ریشه قرآنی باشد. اگر قرآن کتاب هدایت است، حتماً در آن باید دلایل محکمی دال بر این عقیده وجود داشته باشد. پاسخ شیعیان مثبت است. در این باره دلایل بسیار محکم و صریحی وجود دارد. تنها نیازمند کمی انصاف است و اینکه بی تعصب و بدون دخالت دادن اغراض شخصی، در پی درک حقیقت قرآن بود، نه به دنبال اینکه قرآن را با افکار و تمایلات خود تطبیق دهیم.

آیات ثابت کننده وجود امام زمان(عج)

در این باره به موارد فراوانی می توان استناد کرد که در این مجال کوتاه تنها به چند مورد اشاره می شود:

1- آیه: «إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِکلِّ قَوْمٍ هَادٍ»؛[3] تو تنها بیم دهنده ای و برای هر گروه هدایت کننده ای هست.»

این آیه به وضوح، امام معصوم را برای همه اقوام ثابت می کند. معنای ظاهری آیه چنین مفهومی را می رساند، همانطورکه روایات تفسیری ذیل آیه نیز این حقیقت را تأیید می‌کند که امامی زنده تا روز قیامت در میان انسانها حضور دارد. از جمله امام صادق علیه السلام می فرماید: «هر امام معصومی هدایت گر اقوامی است که در زمان او زندگی می کنند.»[4]

نکته قابل توجه اینکه فخر رازی از پرآوازه ترین عالمان سنی، ذیل آیه اقرار کرده بر اساس یکی از اقوال -که اتفاقاً مبتنی بر روایتی از رسول الله صلی الله علیه و آله است- مراد از منذر، علی علیه السلام است. آن روایت چنین است: «ابن عباس نقل کرده است: رسول خدا دستش را بر سینه نهاد و فرمود: من منذر هستم. سپس به علی علیه السلام فرمود: یا علی! تو هادی است. بوسیله تو مردمان پس از من هدایت می شوند.»[5]

2- آیه «یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین»؛[6] ای مومنان تقوا پیشه کنید و با صادقان باشید.»

این آیه نیز به وضوح، بر وجود امام معصوم در همه زمان ها دلالت دارد. آیه کریمه بر همراه بودن با صادقان، به طور مطلق، و جدا نشدن از آنان بدون هیچ قید و شرطی دلالت دارد و تنها «امام معصوم» است که می توان چنین با او همراهی کرد. این مطلب را روایات نیز تأیید می کنند. به عنوان نمونه امام باقر علیه السلام در روایتی فرموده است: «منظور از کونوا مع الصادقین آل محمد است.»[17] برخی روایات اهل سنت نیز این مطلب را تصدیق می کند.[6]

3- آیه: «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ؛[7] فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان براى [تقدیر] هر کارى نازل مى شوند.»

از جمله محکم ترین دلایل بر وجود امام زمان علیه السلام سوره قدر است. امام باقر علیه السلام فرمودند: «اى جماعت شیعه با منکرین خود به سوره قدر محاجه کنید که پیروز خواهید شد. سوگند به خدا که این سوره درباره حجت خداوند بعد از رسول است، این سوره همانا مدرک دین شما و نهایت علم ما است.»[8] با توجه به این‌که «تَنَزَّلُ» فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد روشن می‌شود که شب قدر، مخصوص به زمان پیامبر نبوده است، بلکه امرى است که همه ساله تکرار می ‌شود. به فرموده امیرالمؤمنین علیه السلام کسی که ملائک بر او نازل می شوند، نه یک انسان عادی، که کسی جز امام معصوم نخواهد بود: «شب قدر در هر سال هست، در آن شب امر یک سال نازل مى شود و براى آن بعد از رسول خدا والیانى است. ابن عباس پرسید: آنان چه کسانى هستند؟ حضرت فرمود: من و یازده نفر از فرزندانم که همگى امام و محدثند.»[9]

نویسنده: علی روشن، کارشناس سطوح عالی حوزه علمیه قم

پی نوشت ها:

[1] اسراء، آیه:82.

[2] آل عمران، آیه:8.

[3] رعد، آیه:۷.

[4] الکافی، ج۱، ص۱۹۱-۱۹۲.

[5] مفاتیح الغیب، ج‏19، ص14.

[6] مجمع البیان، ج‏5، ص122.

[7] قدر، آیه:4.

[8] کافی، ج1، ص249.

[9] پیشین، ص247.

پایان پیام/9