عبادت‌ را با تدبر و تعقل، کیفیت ببخشیم

حجت الاسلام سعید اصفهانیان به مناسبت آغاز ماه ضیافت الهی در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: در عبادت ها به ویژه در ماه مبارک رمضان، برخی افراد، کیفیت را در مقابل کمّیت قرار می دهند، حال آنکه نسبت میان کیفیت و کمیت عبادات مختلف را می توان از متون دینی استخراج کرد. در قرآن کریم، تمرکز بر تعقل، تفکر و تدبر، بسیار است. در برخی احادیث نیز آمده است «روایتی که در آن درایت و فهم عمیق شکل بگیرد، بهتر از هزار روایتی است که فقط گفته شود». یعنی اگر کسی در یک روایت تمرکز کند و ضمن فهمیدن روایت به تبیین آن بپردازد، بهتر از کسی است که هزار روایت را بشنود و نقل کند ولی درایتی در آن نداشته باشد.

در روایت دیگر آمده است «تفکر ساعه خیر من عباده سبعین سنه» یعنیـ یک ساعت تفکر، بهتر از ۷۰ سال عبادت (بدون اندیشه) است. در بحث قرآنی ماه رمضان که مدخل سنجش همه عبادات در این ماه می باشد، نیز چنین است. ابتدا باید گفت نمی توان قالب و پیکره ای را قرار ندهیم و فقط بگوییم فکر و تدبر می کنیم. در شروع باید مقید به قالب تلاوت قرآن باشیم، سپس به کیفیت آن عمق و در ادامه، مجددا کمّیت را افزایش دهیم و نهایتا حرکت میان کمّیت و کیفیت را مرتبا امتداد بخشیم.

این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: در روایات آمده است که امام رضا (ع) در ماه رمضان المبارک، هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کردند. طبیعی است که عموم مردم نمی توانند اینگونه قرآن را ختم کنند و اما عموم جامعه را می توان به کمک صدا و سیما به تلاوت قرآن روزانه سوق داد و فضای تلاوت مکرر را برای مردم نیز قرار داد تا هر کس حسب ظرفیت، از این سفره الهی بهره مند گردد. به این صورت، عموم مومنین به طور میانگین در ماه رمضان، روزی یک جزء قرآن می خوانند که البته می توان این کمّیت را با روش هایی وارد فضای کیفی تدبر و تعقل نیز نمود.

مدیر موسسه مطالعات راهبردی اصحاب الحسین (ع) افزود: ممکن است گفته شود در ماه رمضان به کمّیت بیشتر دعوت شده ایم و تلاوت یک آیه از قرآن، پاداش ختم قرآن در ماه های دیگر را دارد. این سخن صحیح است اما در کل می دانیم که حسب تغییرات کیفی در شرایط عالم، اینگونه دعوت های کمّی شکل گرفته است و ما نیز ضمن تلاش در گسترش عبادات، می بایست به عمق بخشی عبادات توجه ویژه داشته باشیم. در نظام دینی یک حداقلی را باید مقید باشیم و کیفیت را عمق ببخشیم.

به شکل کلی کیفیت را نباید معارض کمیت گرفت و نمی توان یک نسخه واحد را به همه توصیه کرد. بر اساس نگاه های معرفتی اگر کسی به من بگوید یک ساعت تلاوت قرآن می کنم ولی متوجه معنای آن نمی شوم به او می گویم آن یک ساعت را قرآن بخواند ولی با فهم و اندیشه همراه باشد و اگر آیات کمتری قرائت شد، اشکال ندارد. موضوع مهم این است که با فهم و تدبر بیشتری قرآن تلاوت شود.

وی افزود: از سوی دیگر، با توجه به مشکلات و گرفتاری های امروزه، نیاز مردم این است که با شیوه های مختلف با قرآن مانوس شوند. بخشی از این انس، با نشستن و رویت کتاب الله و تلاوت یک ساعته شکل می گیرد و بخشی نیز می تواند با کمک متخصصان جامعه در فضاهای بصری، رسانه ای و موسیقیایی سامان یابد. البته با مدلی کاملا بر آمده از عبودیت دینی و نه مدل های التقاطی و سکولار! اینک لازم است که با روش های صحیح، کمیت و کیفیت عبودیت در جامعه را ارتقاء داده و با منطق های قرآنی همراه تر سازیم و نقش رسانه ها در این بخش، نقشی شاخص و ممتاز است.