دیپلماسی اقتصادی، حلقه مفقوده تولید/ضرورت هوشمندسازی سیستم توزیع برای حمایت از تولید/تراکم قانون، مشکل‌ بزرگی بر سر راه تولید است

گروه کشت‌وصنعت بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ حجت الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در بیست و پنجمین نشست بازارنیوز با عنوان «تولید و موانع آن» پیرامون تولید در کشور اظهار کرد: تولید زمانی تحقق می‌یابد که بتوانیم در مسیر آن مانع ایجاد نکنیم یا اگر مانع ایجاد شده، آن را برداریم. همچنین از این تولیدی که قرار است محقق شود، حمایت و پشتیبانی کنیم تا بتواند خروجی داشته باشد و نیازی از جامعه را برطرف کند.

وی افزود: شرایط خوبی در حوزه تولید نداریم. شاخص‌های ما در دنیا شاخص‌های خوبی نیست. در بین کشور‌های جهان رتبه‌های آخر را داریم که نشان می‌دهد اصلا شرایط خوبی نیست. حتی در سند چشم انداز ۲۰ ساله که قرار بوده در سال ۱۴۰۰، به جایگاه خوب منطقه‌ای برسیم، در میان ۲۵ کشور هدف منطقه، رتبه ۲۰ را داریم که رتبه خوبی نیست؛ ضمن این که زمانی هم تا پایان دوره سند باقی نمانده است.

فیروزی درباره انتخاب شعار «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی ها» توسط رهبر انقلاب، تصریح کرد: شاید یکی از دلایل این است که مسئولین کشور، نگاهشان به این سمت باشد که تولید بدون حمایت و رفع موانع محقق نمی‌شود. حتی اگر یک سرمایه‌گذار با دلسوزی وارد میدان شود، اگر حمایت و پشتیبانی نشده و موانع بر سر راه او برداشته نشود، موفق نخواهد بود؛ لذا می‌طلبد که همه دستگاه‌های کشور کمک کنند تا شعار سال که بسیار مهم است، محقق شود.

سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس درباره مهم‌ترین موانع موجود بر سر راه تولید در کشور تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در حوزه‌های اقتصادی و تولیدی داریم، ناهماهنگی اهداف اقتصادی و سیاست خارجی کشور است. وقتی یک کارخانه تولیدی مثل تولید پارچه مشغول می‌شود، طبیعی است که همه محصولات او در داخل کشور مصرف نمی‌شود؛ لذا باید بازار خارجی هم داشته باشد. وقتی سیاست‌های خارجی کشور در راستای تولید نباشد و وزارت خارجه که متولی امر سیاست خارجی است، در سفارتخانه‌های ایران در سایر کشور‌ها کاردار اقتصادی نداشته باشد که بتواند بازار کشور‌ها را رصد و قوانین را بررسی کرده و با بازرگانان ایرانی در ارتباط باشد که بتواند بازار آنجا را برای تولیدکننده فراهم کرده تا این‌ها بتوانند کالای خود را در آن کشور‌ها بفروشند، مشل ایجاد می‌شود. طبیعی است که هنوز سیاست خارجی با ساختار اقتصادی پر مشکل ما همراه نیست، بنابراین نمی‌شود در بحث تولید توقع مشکل نداشته باشیم.

فیروزی مشکل بعدی در زمینه تولید را ناکارایی و ناهماهنگی در سیاست گدذاری اقتصادی دانست و اظهار کرد: مشکل این است که دستگاه‌های مختلف متولی امر اقتصادی هستند. وزیر اقتصاد یک صحبت می‌کند، رئیس بانک مرکزی چیز دیگری می‌گوید، وزیر فلان وزارتخانه اقتصادی کلام دیگری می‌گوید. این‌ها هم جهت نیست و ناکارآمد است. برای تنظیم بازار بین وزیر صمت و وزیر جهاد کشاورزی توافق نامه‌ای تنظیم شد و هر دو وزیر پذیرفتند که بخشی از اختیارات وزارت صمت برای روانتر شدن کارها، به وزارت جهاد سپرده شود. ولی رئیس جمهور این توافق را نقض کرد، در حالی که این‌ها در میدان هستند و می‌دانند چه مشکلاتی در حوزه تامین و توزیع است.

وی موضوع سوم را فضای کسب و کار غیر رقابتی و انحصاری معرفی کرد و گفت: در بسیاری از موضوعات، حوزه تولید دست یک شخص خاص است. طبیعی است وقتی رقابت وجود نداشته باشد، کیفیتی ایجاد نمی‌شود و به دنبال رضایت مشتری حرکت نکرده و توسعه ایجاد نمی‌شود. زیرا مشتری خود را دارد و تلاشی نمی‌کند.

فیروزی درباره چهارمین مشکل با اهمیت فضای تولید توضیح داد: وجود ساختار‌های فسادزا در اقتصاد چهارمین مشکل است. بسیاری از ساختار‌هایی که ایجاد می‌کنیم، مشکل ساز است. مثلا فاصله نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی با ارز آزاد مشکل آفرین است. مجلس کنونی با اصرار در بودجه ۱۴۰۰ برای برخی از کالا‌ها ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص داد. وقتی به عملکرد این ارز نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که به ارزان شدن کالا منجر نشد و تبدیل به رانت‌هایی شدن که به دست مردم نمی‌رسد و این مابه التفاوت قیمت‌ها به جیب افراد خاص می‌رود.

وی افزود: مشکل بعدی، کسری بودجه گسترده دولت است. دولت تعهد ایجاد می‌کند که کسری ایجاد کرده است. دولت جدید در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ با حجم زیادی از دیون مواجه خواهد شد. بسیاری از اوراقی که صادر و تعهداتی که داده شده، پرداختش به دوش دولت بعد است.

سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس با بیان این که تداوم رشد نقدینگی و عدم هدایت آن به بازار‌های مولد اقتصادی یکی از مشکلاتی است که در زمینه تولید وجود دارد، تصریح کرد: روزانه رقم ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می‌شود که اگر به سمت مجموعه اقتصادی مولد هدایت نشود، به بازار‌های مختلف رفته و مثلا بازار‌های مسکن، ارز و خودرو را تخریب می‌کند. این‌ها مشکلات اساسی است که گریبان گیر کشور است و باید راه حلی برای آن‌ها اندیشید.

*تولید بدون صادرات معنی ندارد

فیروزی در پاسخ به این سوال که مجلس برای رفع این موانع چه اقداماتی را تاکنون انجام داده، گفت: مجلس از همان ابتدا به این مشکل پی برد که در زنجیره تولید، حلقه مفقوده‌ای وجود دارد. تولید بدون صادرات معنی ندارد و حلقه مکمل تولید صادرات است. وقتی یک مسئول امور خارجی در کشور وجود دارد، نمی‌توان نتیجه را از یک مجموعه داخلی درخواست کرد. دستگاه اجرایی داخلی نمی‌تواند متولی یک امر خارجی شود.

وی افزود: در ماه‌های ابتدایی تشکیل مجلس، از وزیر خارجه دعوت کردیم که به کمیسیون آمده و آنجا موضوع به دیپلماسی اقتصادی اختصاص پیدا کرد که برخی پیشنهاد دادند نام وزارت خارجه، به «وزارت امور خارجه و تجارت خارجی» تغییر یابد. در آن جلسه مقرر شد کمیته مشترکی از کمیسیون و وزارت، سازوکاری تعریف کنند که مشخص شود چگونه کار پیش برود. آنچه روشن است، سفارتخانه‌های ما باید در سراسر دنیا از نیرو‌های اقتصادی کاردان برخوردار باشند.

*برجام فرصت خوبی برای جذب سرمایه‌گذار بود ولی توافقنامه محکم بسته نشد

سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس، درباره جذب سرمایه‌گذار خارجی به کشور خصوصا در سال‌های عقد توافقنامه برجام، تصریح کرد: شاید در آن زمان این برداشت بود که برجام می‌تواند ظرفیتی را برای کشور ایجاد کند که منجر به سرمایه‌گذاری و افزایش ظرفیت تولید باشد. اگر آن سند خوب تنظیم شده بود و نکاتی که رهبری تذکر داده بودند در آن اجرا می‌شد و ضمانت اجرایی داشت که آمریکایی نتوانند به راحتی از آن خارج شوند و اروپایی‌ها هم نتوانند به تعهداتشان عمل نکنند، می‌توانست ظرفیت‌هایی ایجاد کند، ولی این سند قوی تظیم نشد و دیدیم در عمل با امضای ترامپ، اساس توافقنامه‌ای که چندین کشور تنظیم کرده بودند، به هم ریخت.

وی افزود: ظرفیتی که ایجاد نکرد، هیچ؛ سرمایه‌گذاران اولیه‌ای هم که در کشور کار می‌کردند، کشور را ترک کردند و کشور ما از خدمات قبلی هم محروم شد؛ لذا موفق نشدیم سرمایه‌گذار خارجی اثرگذار در اقتصاد کشور را جذب کنیم. از طرفی به دلیل بروکراسی اداری و ناهماهنگی‌های تصمیمات اقتصادی و نابسامانی، بالا رفتن ریسک و جهش‌های پی در پی ارز، سرمایه‌گذاران داخلی هم رقبت به سرمایه‌گذاری نداشتند و سرمایه‌های این‌ها به سمت کار‌های دلالی رفت یا از کشور خارج شد.

*کاهش مالیات بر تولید برای حمایت از تولیدکنندگان ضروری است

فیروزی در پاسخ به این که چگونه مشوق‌هایی مانند کاهش نرخ مالیات می‌تواند تولید را در کشور افزایش دهد، اظهار کرد: اگر می‌خواهیم تولید برای سرمایه‌گذار جذابیت داشته باشد، باید به او تسهیلات بدهیم که یکی از این تسهیلات و مشوق ها، کاهش مالیات تولید است. همچنین به نظر می‌آید که باید بخشی از سهم کارفرما در تامین اجتماعی را هم دولت بپردازد که بتواند اشتغال ایجاد کند و در امر تولید، نیرو‌های بیشتری بکار گیرد. مجلس در بودجه ۱۴۰۰ کمک به کاهش مالیات تولید کرد، ولی این‌ها موثر نیست.

وی تاکید کرد: باید ساختار مالیاتی ما اصلاح شود. شاید خیلی از اقتصاددان به این باور باشند که کشور باید به سمت درآمد‌های پایدار مالیاتی برود که درست است، اما در خیلی از موارد فرار مالیاتی داریم، ولی از طرفی تولیدی‌ها که همزمان چندکار را برای کشور انجام می‌دهد، باید به سرعت مالیات زیادی بپردازند.

فیروزی افزود: تولید کننده اشتغال ایجاد کرده و باری از دوش حاکمیت بر می‌دارد. تولید کننده با توسعه تولید، پشتوانه محکم اقتصادی برای حاکمیت ایجاد می‌کند. قدرت یک کشور درست است که نیرو‌های امنیتی و نظامی است، اما بخشی از مولفه‌های قدرت، اقتصادی است. چرا برخی از کشور‌هایی که اقتصاد‌های قوی دارند، کسی نمی‌تواند به راحتی به آن‌ها زور بگوید؟ لذا باید مالیات بر تولید بیش از ۱۰ درصد نباشد تا تولیدکنندگان بتوانند زنده شده و جان بگیرند. بسیاری از تولیدکنندگان ما به مویی بند شدند که می‌تواند بسیار خطرساز باشد. از طرفی جذابیتی در حوزه تولید وجود ندارد، از طرف دیگر حوزه‌های دلالی بسیار جذاب است. آن‌هایی که روز‌های اول وارد بورس شدند، ببینید چه سود‌های کلانی کردند. آن‌هایی که این بازار را می‌شناختند، زود هم از بازار خارج شدند و زیانش برای مردم عادی باقی ماند که به آن‌ها امید واهی داده شده بود.

*تراکم قانون مشکل‌ساز است

نماینده مردم فسا در مجلس، درباره مشکلات تراکم قوانین و اخذمجوز‌ها برای شروع کسب و کار، توضیح داد: گاهی اوقات در جامعه مردم خیال می‌کنند ما نقص قانون داریم در حالی که ما در بسیاری از مواقع، تراکم قانون داریم که مشکل ساز است. یک نفر در فلان شهر می‌خواهد کارگاه تولیدی راه‌اندازی کند، استعلامات متعددی گرفته می‌شود که همین، مشکل ایجاد می‌کند.

وی افزود: مرکزپژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران که بخش خصوصی است، وضعیت کشور در شاخص سهولت انجام کسب و کار را بررسی کرده است. شاخص سهولت انجام کسب و کار، مقیاس عینی از قانون‌گذاری و تنظیم مقررات، اخذ مجوز، دسترسی به برق، ثبت مالکیت، اخذ اعتبار، حمایت از سهامداران خرد، تجارت فرامرزی، پرداخت مالیات، الزام‌آور بودن اجرای قرارداد‌ها و توجه به ورشکستگی و پرداخت دیون موارد مورد بررسی بوده‌اند. طبق اعلام اتاق بازرگانی، رتبه ایران در بین ۱۹۰ کشور، ۱۲۷ است.

فیروزی ادامه داد: در بین شاخص‌های کسب و کار، از بین ۱۹۰ کشور در اخذ مجوز‌ها رتبه ۷۳ و در شروع کسب و کار رتبه ۱۷۸ داریم. در اواخر سال ۹۹ در مواد ۷ و ۸ سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی قانونی تصویب و اصلاحاتی انجام شد که دستگاه‌های اجرایی متعهد هستند در زمان کوتاه مجوز‌ها را صادرکنند و اگر صادر نشد، شخص درخواست‌کننده می‌تواند از آن دستگاه‌ها شکایت کند.

وی افزود: در این آمار، در بین کشور‌های منطقه، گرجستان که تازه استقلال یافته است، در بین ۲۵ کشور منطقه مقام اول را دارد. ما با این تمدن و سابقه مقام بیستم منطقه را داریم. این‌ها ربطی به مشکلات خارجی و ترامپ و... ندارد. این‌ها مشکلات ساختاری داخل کشور است که باید اصلاح شوند.

سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس عنوان کرد: اگر شما می‌خواهید یک کارگاه راه‌اندازی کنید، به عنوان مثال سازمان محیط زیست نباید مانع شود. باید اعلام کند که الزامات این سازمان این چند مورد است و شما هم متعهد شوید آن الزامات را رعایت کنید؛ لذا دستگاه‌هایی که مرجع استعلامات هستند، اجازه بله یا خیرگویی نباید داشته باشند، چون نمی‌خواهند تایید صلاحیت کنند. وزارتخانه‌ای که متولی امر تولید است باید اعلام کند که تولیدکننده توان اجرای الزامات را دارد یا خیر و بعد به او مجوز دهد.

فیروزی با بیان این نکته که این مشکلات به ساختار‌های اداری ما برمی گردد، تصریح کرد: هرچه به دهه‌های اول انقلاب نگاه می‌کنیم، امورصدور مجوز‌ها و راه‌اندازی کسب و کار‌ها بسیار راحت‌تر بود. الان با وجود این که سامانه‌های هوشمند در اختیار داریم و فضای اداری و شروع کسب و کار بیشتر الکترونیکی شده، متاسفانه قفلی بر روند اداری و بروکراسی و دیوان سالاری ما زده شده است؛ لذا باید در سال ۱۴۰۰ در مجلس و در کمیسیون تخصصی صنایع و معادن، حوزه‌های نظارتی را تقویت کنیم. ما قانون کم نداریم. باید نظارت کنیم که چرا فلان دستگاه مجوز را به سرعت صادر نکرده است.

وی افزود: در مجلس تنقیح قوانین وجود دارد که قوانین در سطح کشور را رصد می‌کنند. در کشور بسیاری اوقات قوانین ناسخ و منسوخ مشخص نشده است. یعنی معلوم نیست که قانونی که امروز تصویب شده، قانون قبلی را نسخ کرده یا قبلی همچنان به قوت خود باقی است. به نظر می‌آید مجلس باید خیلی بیشتر از آنکه به قانون‌گذاری بپردازد، به نظارت توجه کند. ما در اکثر زمینه‌ها تراکم قانون داریم که دست و پا گیر شده است. مثل این است که در یک کوچه‌ای برای جلوگیری از حادثه، یک دست‌انداز ایجاد کنید که سرعت خودرو‌ها را کنترل کنید. حال اگر چندین دست‌انداز در یک کوچه باشد، عبور و مرور را مختل می‌کند. قانون‌گذاری هم همین است. زمانیکه حرف از قانون می‌زنیم، قانون باید روابط ما مردم را در جامعه نظم بدهد، قرار نیست دائم مانع ایجاد کند. البته جایی هم که قانون مانع منطقی ایجاد می‌کند، برای همین انتظام جامعه است.

*تولید ارزهای دیجیتال باید دولتی باشد

این نماینده مجلس درباره تولید ارز‌های دیجیتال در کشور گفت: چندسالی است که بحث این ارز‌ها مطرح شده و این‌ها ظرفیت جهانی است و دنیا در آینده به این سمت حرکت می‌کند. هیچ مجموعه‌ای در ایران این‌ها را بررسی دقیق علمی و کارشناسی نکرده است تا مسئولین کشوری به درستی بتوانند تصمیم بگیرند که آیا این‌ها کمک کننده کشور هستند و باید به سمت استفاده از آن‌ها برویم یا خیر. هنوز اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاده است.

وی افزود: آنچه که ما شاهد آن هستیم، مجوز‌هایی صادر می‌شود در قالب مزارع ارز دیجیتال که این‌ها چند آسیب به کشور می‌رساند. ابتدا اگر دولت این کار را کند، مجوز ندارد و خلاف است. اگر به نیت درآمدزایی به بخش خصوصی مجوز می‌دهند، درآمد کاذب است. اگر قرار باشد برای پول برق بیشتری که از این‌ها دریافت می‌شود، مجوز بدهیم، خیلی از کشور‌های منطقه و همسایه به برق ما نیاز دارند و به راحتی خریداری می‌کنند. همچنین وقتی مجموعه‌ای در دولت بدون وجود قانون، به این سمت برود و مجوز بدهد، مفسده زاست.

فیروزی ادامه داد: کسانی که سرمایه خرد دارند که این سرمایه‌های خرد در کنار هم می‌تواند به یک تولیدی و کار موثر اقتصادی بینجامد، آن‌ها را به سمت این مزارع و خرید و فروش ارز‌های دیجیتال می‌برند و به کار تولید نمی‌رسد. اگر روزی هم کشور به این نتیجه برسد که باید به سمت ارز‌های دیجیتال حرکت کند، این‌ها نباید در قالب بخش خصوصی فعال باشند. انجام این کار‌ها باید در دولت باشد که درآمدش بالا برود و بتواند بر آن کنترل لازم را هم داشته باشد.

پایان پیام//