قهر و آشتی کشاورزان خراسان شمالی با بیمه محصولات کشاورزی

به گزارش خبرنگار ایرنا، عدم شفافیت دربرآورد کارشناسی خسارت محصولات کشاورزی، تاخیر در پرداخت غرامت ها، ناهمخوانی بین میزان خسارت ها و پرداخت غرامت، نبود سامانه الکترونیکی اعلام خسارت ها و کم تعداد بودن کارشناسان ارزیاب بیمه دست به دست هم داد تا با وجود این که کشاورزان استان خراسان شمالی که همساله زیان های چند صد میلیارد ریالی را در حوزه کشاورزی براثر بلایای طبیعی متحمل می شود، رغبت چندانی به بیمه سپاری محصولات کشاورزی خود برای جبران حداقل بخشی از این خسارت ها ندارند.
استقبال سرد کشاورزان از بیمه
براساس آمار رسمی صرفا در سال ۹۹ بلایای طبیعی ( سیل، سرمازدگی، خشکسالی و تگرگ ) حدود ۱۸ هزار میلیارد ریال به بخش کشاورزی استان خراسان شمالی خسارت وارد کرد ،ولی بررسی ها نشان می دهد که میانگین بیمه سپاری محصولات کشاورزی در این استان با وجود این که بیمه سپاری برخی از محصولات راهبردی ( انگور) به صورت رایگان انجام می شود زیر ۲۰ درصد است و همچنان افزون بر ۸۰ درصد کشاورزان اقبالی نسبت به بیمه سپاری نشان نمی دهند.
یکی از کشاورزان بجنوردی تاخیر در پرداخت غرامت و بازدید دیرهنگام کارشناسان از اراضی خسارت دیده را مهمترین مشکلات و بی انگیزگی کشاورزان برای بیمه سپاری محصولات کشاورزی در استان خراسان شمالی اعلام کرد و گفت : با وجود این که کارهای کارشناسی به شرکت های کارگزاری بیمه محصولات کشاورزی در استان ها واگذار شد، ولی همچنان کارشناسان با تاخیر برای بررسی میزان خسارت ها به مزارع کشاورزی مراجعه می کنند به گونه ای که گاها اثر خسارت هایی مثل تگرگ و سرما زدگی از بین می رود.
علی رحمانی اظهارداشت : همین تاخیر کارشناسان باعث می شود تا آنها محاسبات دقیقی نسبت به برآورد خسارت ها نداشته باشند و این کار در پرداخت غرامت نیز تاثیر گذار است به گونه ای که پرداخت و عدم پرداخت آن دردی از کشاورزان دوا نمی کند که خود را برای گرفتن غرامت و حتی بیمه سپاری به آب و آتش بزنند.
وی شفاف نبودن معیار ارزیابی ها را از دیگر مشکلات کشاورزان دانست و افزود : گاها معیار سنجش و ارزیابی کارشناسان از خسارت های ناشی از بلایای طبیعی برای کشاورزان شفاف نیست و بیشتر ارزیابی با نگاههای شخصی صورت می گیرد و این رویه موجب می شود که کشاورزان نیز سردرگم شوند.
وی گفت: به نظر می رسد معیار ارزیابی در برآورد خسارت ها باید میانگین تولید محصول در هر هکتار باشد و بیمه با دو ارزیابی ابتدای بروز خسارت و انتهای برداشت محصول می تواند این مشکل کشاورزان را رفع کند و غرامت ها را نیز به صورت علی الحساب پرداحت کند و غرامت نهایی به زمانی موکول شود که برداشت نهایی محصول انجام شد.
ارزیابی سنتی
رضا شهریاری یکی از کشاورزان مانه سملقان قطب کشاورزی استان خراسان شمالی ارزیابی سنتی بیمه محصولات کشاورزی را دلیل اصلی روی گردانی کشاورزان از بیمه سپاری محصولات کشاورزی دانست و گفت : در حالی که تمام حوزه های ارزیابی در حوزه های کشاورزی به سمت الکترونیکی پیش می روند، صندوق بیمه محصولات کشاورزی ارزیابی سنتی و کارشناس محور با خطای بالا را دنبال می کند و برآورد کارشناسان از میزان خسارت ها نیز تاکنون نتوانست رضایت کشاورزان را تامین کند.
وی افزود : علاوه بر آن ارزیابی سنتی حاکم بر کارشناس محور زمانبر بوده و این تاخیر در حضور موجب می شود که اثرات ظاهری خسارت ها از بین برود و کارشناس نیز بدون توجه به این زمان طلایی ،محاسبات خود را براساس زمان بازدید انجام می دهند و این رویه مورد اعتراض شدید کشاورزان است و باید بیمه محصولات کشاورزان به عنوان حامی تولید و کشاورز تجدید نظر اساسی در این ارتباط داشته باشد.
وی راهکار رفع این نگرانی کشاورزان را همسان سازی برآوردها با معیار منطقه ای اعلام کرد و توضیح کرد : در شرایط فعلی کارشناسان برای برآورد خسارت ها در یک منطقه تلاش دارند تا تمام اراضی کشاورزی را از نزدیک بازدید کنند و این در حالیست که با برآورد چند نقطه از یک منطقه می توان آن را به سایر نقاط نیز تعمیم داد تا ارزیابی با تاخیر کمتری انجام شود و کشاورزان هم به غرامت حداقلی خود برسند.
وی بی اعتمادی بین کشاورز و بیمه محصولات کشاورزی را یکی دیگر از دلایل استقبال سرد کشاورزان از بیمه سپاری در این بخش دانست و شفاف سازی بیمه در دریافت و پرداخت و ارزیابی را زمینه ساز این اعتماد اعلام کرد.
رویکرد مخارج محوری ضعف بیمه محصولات کشاورزی
عضو شورای مرکزی بنیاد گندم کشور ضعف اصلی صندوق بیمه محصولات کشاورزی را مخارج محوری دانست و گفت : در شرایط فعلی بیمه محصولات کشاورزی بیشتر رویکرد مخارج محوری را بر عهده دارد به طوری که صرفا به دنبال جبران مخارج کاشت محصول کشاورزان است و این در حالیست که بیمه باید خسارت نهایی یعنی میزان درآمد کشاورز از محصول را جبران کند.
علی کاظمی اظهار داشت: کشاورز پس از رفت و آمد زیاد و صرف زمان ، تنها خسارت هزینه هایی که برای کاشت محصول انجام داده را از سوی بیمه آن هم نصف و نیمه دریافت می کند، این غرامت نمی تواند رضایت کشاورزی که حاصل دسترنج یکساله و درآمد خانوارش از بین رفت را جلب کند و از بیمه سپاری محصولات کشاورزی رویگردان می شود و کما این که این اتفاق در اکثر استان های کشور از جمله خراسان شمالی به وضوح قابل مشاهده است.
کاظمی بی توجهی صندوق بیمه به نقطه نظرات خبرگان و کارشناسان کشاورزی خارج از استخدام بانک کشاورزی را از دیگر نقاط ضعف این بخش دانست و اظهارداشت : به هر حال کشاورزان برآوردی که از سوی خبرگان و کارشناسان خارج از صندوق و به نوعی بیطرف انجام می شود را بیشتر از کاشناسان حقوق بگیر صندوق می پذیرند و صرار صندوق به بهره گیری از کارشناسان اداری بی اعتمادی کشاورزان را به دنبال داشت.
این کارشناس کشاورزی بر این باور است که حضور کشاورز و یا خبرگان کشاورزی در برآورد خسارت ها باعث اقناع کشاورزان خواهد شد و این اعتماد سازی بین بیمه و کشاورز که از سال های متمادی دچار مشکل است را افزایش می دهد.
کاظمی عدم پرداخت غرامت به خسارت های ناشی از بادهای گرم موسوم به "تف باد" را از سوی بیمه محصولات کشاورزی به کشاورزان خراسان شمالی یکی دیگر از مشکلات کشاورزان این منطقه اعلام کرد و گفت : خراسان شمالی میان دو کویر لوت و قره قوم ترکمنستان قرار دارد و هر چند سال یکبار ،براثر وزش بادهای گرم این منطقه در استان موسوم به "تف باد" سبب می شود تا محصولات گندم در یک شب از بین می رود اما بیمه پرداخت غرامت این خسارت را قبول ندارد و گزینه تف باد در میان گزینه های بیمه وجود ندارد.

وی افزود: کشاورزان در بیشتر شهرستان های استان از تف باد در سنوات گذشته متحمل خسارت های زیادی شدند که تاکنون صندوق بیمه نسبت به پرداخت غرامت به این بخش اقدام اساسی انجام نداد.
ضریب نفوذ ۲۰ درصدی بیمه محصولات کشاورزی
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این باره گفت: در شرایط فعلی به طور میانگین ضریب نفوذ بیمه محصولات کشاورزی در این استان را حدود ۲۰ درصد اعلام کرد و گفت : بر اساس اعلام بانک کشاورزی ، خراسان شمالی در بیمه محصولات کشاورزی و دامی جایگاه هجدهم را در بین استان های کشور دارد و این در حالیست که از لحاظ ارزش افزوده و تولید در برخی از محصولات کشاورزی رتبه برتر را دارد.
عبدالله یوسفی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا کم بودن میزان پرداخت غرامت ها، هزینه محور بودن کارکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی و تاخیر در پرداخت غرامت ها به کشاورزان را را از ضعف های جدی وارده به صندوق بیمه محصولات کشاورزی دانست و اظهارداشت : بیمه محصولات کشاورزی در سال های اخیر به سمت به روز شدن پرداخت ها حرکت کرد؛ ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب مورد نظر کشاورزان همچنان فاصله زیادی وجود دارد که باید جبران شود تا با اعتماد سازی کشاورزان اقبال بیشتری به بیمه سپاری داشته باشند.
وی درباره ورود بخش خصوصی برای بیمه بخش کشاورزی اظهار داشت: ریسک بیمه کشاورزی بالاست و هیچ وقت بیمه خصوصی به این عرصه وارد نمی شود، فرآیند بیمه کشاورزی، دولتی است و تمام منابع آن وابسته به دولت است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی کمبود منابع صندوق بیمه کشاورزی را یکی از چالشهای اساسی این بخش دانست و اظهارداشت : مقرر شد در برنامه بودجه سال ۱۴۰۰ اعتبارات مناسبی برای این صندوق در نظر گرفته شود تا از این طریق کیفیت و کمیت عملکرد صندوق و به تبع آن رغبت کشاورزان افزایش یابد.
یوسفی از قرارگیری "تف باد" در زمره بیمه محصولات کشاورزی خبر داد و گفت : در سال گذشته در شهرستان های فاروج، مانه وسملقان، شیروان و جاجرم برای سطح هزار و ۴۳۰ هکتار حدود چهار میلیارد و ۸۲۰ میلیون ریال غرامت پرداخت شد.
اختلاف برداشت کشاورزان از غرامت
یکی از کارگزاران صندوق بیمه محصولات کشاورزی در استان خراسان شمالی دلیل اصلی استقبال سرد کشاورزان در بیمه سپاری محصولات کشاورزی را ناشی از اختلاف برداشت نسبت به دریافت غرامت ها دانست و توضیح داد : کشاورزان در هنگام بیمه سپاری به دلیل محدودیت مالی پایین ترین سطح بیمه ها را انتخاب می کنند و در زمان دریافت جدول بندی دریافت غرامت ها به دنبال بالاترین سطح پرداختی هستند و این اختلاف برداشت باعث شد تا کشاورزان رغبت زیادی به بیمه سپاری نداشته باشند.
وی که نخواست نامش ذکر شود به خبرنگار ایرنا دولتی بودن صندوق بیمه محصولات کشاورزی را دلیل اصلی انتظار بالای کشاورزان دانست و عدم ورود شرکت های بیمه ای خصوصی به بخش کشاورزی به دلیل ریسک بالا را از نقاط ضعف این حوزه دانست و اظهارداشت : به نظر می رسد دولت باید به جای پرداخت اعتبار به صندوق بیمه محصولات کشاورزی، این اعتبار را در قالب یارانه کمکی به کشاورزان پرداخت کند و از طرفی شرکت های بیمه ای خصوصی را نیز ترغیب به فعالیت در این حوزه کند تا برای کشاورزان قدرت انتخاب بیمه ای وجود داشته باشد.
وی مخارج محور بودن صندوق بیمه را از دیگر چالش های این بخش دانست و دلیل آن را پایین بودن میزان اعتبار اختصاصی به این صندوق از محل بودجه های مصوب سالانه دانست و اظهارداشت : در شرایط فعلی صندوق بیمه بدهی معوقه زیادی به بانک کشاورزی به علت پرداخت نشدن مطالباتش از سوی دولت دارد، و اگر مخارج محور نباشد و بخواهد پرداخت ها مطابق با تولید محصول در سطح انجام دهد، یکساله ورشکست می شود.
پرداخت غرامت هفت میلیارد ریالی به کشاورزان
معاون خدمات بیمه‌ای مدیریت شعب بانک کشاورزی خراسان شمالی گفت: هفت میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال غرامت در قالب ۳۳۴ درخواست به کشاورزان خسارت دیده استان از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون پرداخت شده است.
محمدعلی حسین پور مجموع غرامت پرداخت شده سال زراعی گذشته را ۱۷۰ میلیارد و ۳۶۸ میلیون ریال عنوان کرد و اظهارداشت : تمام غرامت های کشاورزان بیمه گذار استان در سال زراعی گذشته پرداخت شده به طوری که در این مدت ۱۱ هزار و ۶۵۱ فقره درخواست کشاورزان خسارت دیده از حادثه های طبیعی استان بررسی شده است.
وی اظهار داشت: در سال زراعی جاری ۵۶ هزار و ۹۷۰ هکتار عرصه زراعی استان بیمه شده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال زراعی قبل ۲۳ درصد رشد دارد و در بخش باغداری نیز ۱۲ هزار و ۷۸۰ هکتار از باغات استان تحت پوشش بیمه قرار گرفتند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال زراعی قبل هشت درصد کاهش دارد.
به گفته وی در مجموع میزان اقبال کشاورزان استان در زیربخش های مختلف ۱۵ درصد نسبت به سال زراعی قبل رشد دارد.
معاون خدمات بیمه‌ای مدیریت شعب بانک کشاورزی خراسان شمالی گفت: اکنون میزان نفوذ بیمه در حوزه زراعت ۲۰ درصد، در حوزه باغ ۲۷ درصد و در حوزه دام حدود ۱۰ درصد است.
سهم خراسان شمالی از تولید ناخالص داخلی کشور ۶ دهم درصد در تمامی بخش های اقتصادی است و سهم بخش کشاورزی این استان از تولید ناخالص بخش کشاورزی کشور ۱.۱ درصد است.

خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این میزان ۳۰۰ هزار هکتار زراعی و مابقی باغی است و بیش از ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند. بیشترین شاغلان استان در بخش کشاورزی اشتغال دارند.