اختصاصی کرب و بلا: در کنار مقاتل منثوری که به روایت واقعه کربلا و زندگی و شخصیت سیدالشهدا (ع) می‌پردازند، برخی مقاتل نیز با مرثیه‌سرایی سعی در بیان این واقعه داشته است. متونی که از قرون گذشته در رثای خاندان اهل بیت (ع) سروده شده و به عنوان میراث فرهنگ شیعی توسط پژوهشگران حوزه تاریخ احیاء شده است.

«طوفان البکاء» با نتر و نظمی روان اثر ادیب و شاعر برجسته، «میرزا محمد ابراهیم بن محمدباقر جوهری» یکی از آثار فاخر فارسی است که به بیان مصائب اهل بیت (ع) بویژه واقعه عاشورا و وجود مقدس امام حسین (ع) می‌پردازد. تاریخ نگارش این اثر به دوره قاجار باز می‌گردد.

درباره کتاب

کتاب طوفان البُکاء توسط «میرزا محمدابراهیم بن محمدباقر مروزی» مشهور به جوهری و به تشویق «ملامحمد صالح» و «آقا صالح خانبان» از اعیان قزوین، در رثای اهل بیت (ع) بویژه امام حسین (ع) سروده شده است.

این کتاب که در بعضی کتب، آن را طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا نیز نامیده‌اند، از معروف‌ترین مقاتل فارسی شیعیان است که نگارش آن در سال 1250 خاتمه یافت و در سال 1258 ق برای نخستین بار به ‌صورت خطی در تهران منتشر شد و بعدها با ورود چاپ سربی و سنگی به ایران، این کتاب در شمارگان گسترده چاپ و به دنیای کتاب عرضه شد.

ترکیب نثر و نظم روان، زبان ساده و شیوا و استفاده از صنایع ادبی مانند برائت استهلال (خواننده با خواندن چند بیت آغازین شعر به درونمایه اصلی شعر پی می‌برد) از ویژگی‌های این اثر است. طوفان البکاء قریب به دو قرن، جزء دروس اصلی مکتب‌خانه‌ها و مدارس سنتی قدیم بوده و بسیاری از وعاظ و ذاکرین اهل‌بیت (ع) از آن بهره می‌بردند و در دوران قاجار نیز در تعزیه‌ها از این کتاب استفاده می‌شد.

درباره‌ی نویسنده

مرحوم میرزا محمدابراهیم بن محمدباقر مروزی (هراتی) متخلص به جوهری ملقب به «افصح الشعراء» (متوفی به سال 1252) در شهر هرات متولد شده و مقدمات علوم را در آنجا فرا گرفت و پس از مدتها سیاحت، در قزوین سکنی گزید. بعد از سال‌ها سکونت در این شهر و در اواخر عمرش به اصفهان رفت و در همانجا نیز درگذشت. از دیگر آثار او می‌توان «کتابی در امامت»، «احسن صور»، «راز و نیاز»، «دیوان قصاید» و «غزلیات» و «معراج‌نامه» را نام برد.

بازخوانی کتاب

طوفان البکاء شامل 895 صفحه و 16 بخش متشکل از یک بخش مقدمه در موضوع تعزیه امام حسین (ع) در 14 بند و 14 آتشکده که هر آتشکده در احوال یکی از معصومین است (بجز آتشکده هفتم که در احوال یاری کنندگان امام حسین (ع) است) و شامل چند شعله است که هر شعله قسمتی از زندگی معصومین را بازگو می‌کند، و یک موخره که توصیف زندگانی خود مولف در طول حیاتش را به صورت نثر و نظم سروده ‌شده ‌است.

به عنوان نمونه آتشکده پنجم که بیشترین حجم را نسبت به بقیه دارد، در ذکر مصائب امام حسین (ع) است و از 40 شعله تشکیل شده که شعله اول کیفیت تولد امام حسین (ع) را بیان می‌کند و بعد حوادثی مانند واقعه کربلا و شهادت یاران و اهل بیت که طی زندگی امام حسین(ع) رخ داده تا شعله چهلم که به کیفیت جمال ملعون در قتلگاه شهدا پرداخته ‌است.

برگ هایی از کتاب

صید کمنـــــــد قهر الهی شوی یزید صیادی کبــــــــــــــــــــــــــوتر بام حرم چرا

آه و فغان و واســـــفا در عرب ز چیست؟ جوش و خروش واعجبـــــــــــــــــــا در عجم چرا

در حیرتم که بانی این شور و شین کیست گوید نبی: حسین(ع)، حسین(ع)، این حسین(ع) کیست... (ص30)

.... تاعرش بانگ شیون و شین از مدینه رفت چون زیـــب و زینت حرمین از مدینه رفت

عیسی، چرخ هــــــودج زر بر زمین فکند چون محمل حریم حسیـن(ع) از مدینه رفت.. (ص 304).

... شک نیست که مقتدای دین است حسین (ع) در خاتم اسلام نگین است حسیـــن (ع)

صد بار نبی (ص) حسین (ع) منی فرمود اینست حسین (ع) بالله این است حسین (ع)... (ص 577).

... تارک از عمامه، دســـــــت از نی، میان از ذوالفقار جوشن از بر، پیرهن از تن، تن از سر بی خبر

آه از آن ساعت که در وقت اسیــــــــــری اهل بیت از گرفتاری شـدند از خویش یک سر بی خبر

سر برهنه زینب(ع) و غلطان به خون عریان حسین (ع) دربدر کلثوم و عباس(ع) دلاور بی خبـــــــر

مادر قاســــــم(ع) اسیر و جور قاســــــم (ع) پایمال ام لیلا دست گیر ظلم و اکبر (ع) بی خبــــر... (ص 629).