بازاریابی شبکه‌ای؛ از پیشنهادات اغواکننده تا تخلفات شرکت‌ها

گروه بازرگانی بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ پس از دستگیری و جمع شدن بساط شرکت‌های هرمی که مکان تجمع کلاهبردارانی بود که از سادگی و طمع مردم سواستفاده می‌کردند و با بالاکشیدن سرمایه‌های آن‌ها یا از کشور فرار می‌کردند یا در مکانی غیرقابل دسترس پنهان می‌شدند، شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای رفت هرفته جای خود را در بازار‌های کشور باز کردند و با رایزنی‌ها و رفع برخی ایرادات شرکت‌های هرمی، توانستند مجوز فعالیت را از حاکمیت دریافت کنند.

بر اساس آماری که در تارنمای دبیرخانه کمیته نظارت بر عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای و کسب‌وکار‌های مجازی وجود دارد، در حال حاضر بیش از ۲۰ شرکت بازاریابی شبکه‌ای دارای پروانه کسب در حال فعالیت هستند و غیر از این ۲۰ مورد، مابقی فعالیت مجرمانه و غیرقانونی انجام می‌دهند.


*پیشنهادات اغوا کننده

شاید تا به حال با فعالین بازاریابی شبکه‌ای برخورد داشتید و از پیشنهادات اغواکننده که گاهی حاصل از دروغگویی برای فریب و گاهی هم به دلیل فریبی که خود خورده‌اند، متعجب شده باشید. این افراد، چشم انداز‌هایی را از فعالیت در این بازار بیان می‌کنند که عمدتا جزو آرزو‌های محال برای خیلی از افراد جامعه است. از رویای خرید خودرو‌های خارجی گران قیمت تا خرید خانه در بهترین جای شهر در مدت زمان بسیار کوتاه، از جمله این چشم اندازهاست. قعالان این حوزه در جلسات خود، بر این نکته تاکید دارند که شما از طریق بازاریابی شبکه‌ای می‌توانید راه ۱۰۰ ساله را در یک شب بپیمایید.


*شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای چگونه فعالیت می‌کنند؟

حال که به این اغواگری‌ها اشاره کردیم، خوب است روند فعالیت این‌ها را بررسی کنیم. بازاریابی شبکه‌ای، نوعی شیوهٔ فروش است که در آن کمپانی‌ها محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه به فروش می‌رسانند و مشتریان پس از خرید در صورت تمایل می‌توانند محصولات کمپانی را بازاریابی کنند و سود بگیرند. درآمد در بازاریابی شبکه‌ای هم در ازای فروش مستقیم کالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه کسب می‌شود.

تفاوت شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای با شرکت‌های هرمی این است که اعضای شرکت‌های هرمی متعهد هستند افرادی را به شرکت معرفی کنند و در ازای سرمایه گذاری آن فرد کمیسیون دریافت می‌کنند. در واقع در این شرکت‌ها محصول ملموسی خرید و فروش نمی‌شود و سرمایه گذاری فرد به عنوان کمیسیون بین افراد بالاتر در این هرم تقسیم می‌شود. در این ساختار هر چه به راس هرم نزدیک می‌شوید، سود بیشتری دریافت می‌کنید. اما اگر در سطوح پایین هرم باشید، هیچ گاه چنین سودی نخواهید داشت، البته اگر متضرر نشوید. اما در بازاریابی شبکه اصل بر فروش محصول است و سپس می‌توان در ازای معرفی فرد جدید سود دریافت کرد.

در بازاریابی شبکه‌ای، بازاریاب‌ها بصورت «تبلیغات کلامی» یا «تبلیغات چهره به چهره» اقدام به «فروش محصولات کارخانجات» می‌کنند. در حال حاضر به ترتیب کشور‌های آمریکای شمالی، چین، کشور‌های اروپایی از جمله آلمان و ایتالیا و ژاپن در زمینه بازاریابی شبکه‌ای سردمدار هستند.



*چالش‌ها و تخلفاتی که توسط شرکت‌ها ایجاد می‌شود

چالش‌ها و مشکلات مالی و غیرمالی عدیده‌ای گریبان گیر عده زیادی از افراد که عموما جوان و کم تجربه هستند و با سودای اشتغال و کسب درامد بالا در این شرکت‌ها شروع به فعالیت نموده مواجه شده اند و در نهایت عمدتا ناراضی و بدون منفعت با انباشتی از کالا یا هزینه ناشی ازخرید مازاد بر نیاز واقعی کالا مواجه می‌شوند و فقط لیدر‌های انگشت شمار در راس هرم این شرکت‌ها و مسئولین این شرکت‌ها از جو ایجاد شده نهایت استفاده را برده و فروش و درامد خود را تصاعدی افزایش می‌دهند.

برخی از این مشکلات و چالش‌های موجود طی حدود ۱۰ سال فعالیت این شرکت‌ها شامل: عدم موفقیت و کسب درآمد مناسب برای بیش از ۹۰ درصد اعضای این شرکت ها، اعلام نارضایتی خریداران کالا‌های این شرکت‌ها (مصرف کنندگان نهایی) از قیمت و کیفیت مورد عرضه، فعالیت در اماکن عمومی فاقد مجوز و عدم نظارت بر نوع آموزش افراد در شرکت ها، بکار گیری غیر مستقیم افراد کمتر از ۱۸ سال در شرکت‌ها و مشکلات اخلاقی مرتبط با آن، رها کردن تحصیل یا شغل قبلی به واسطه تبلیغات فریبنده با عنوان کسب درامد‌های میلیونی در کوتاه مدت، موضوعات پیرامون مسایل شرعی و عدم تایید اکثریت مراجع، مشکلات اجبار در خرید و اغواگری در خصوص درامد و محصول، استفاده از کارت‌های تخفیفی با عنوان انجام خرید ارزان که در نهایت بلااستفاده بوده و منفعت اصلی در قالب حق عضویت به شرکت‌های غیرمجاز هرمی تعلق می‌گیرد، جایگاه فروشی صرف فارغ از بازاریابی محصول توسط لیدر‌های بالای مجموعه، عدم اجرای بازخرید کالا با بهانه‌های تغییر سبد کالایی یا فروش به صورت پک یا عدم اطلاع عموم بازاریابان از حق انصراف از خرید خود و استرداد وجه خرید و ...

متاسفانه موارد فوق همواره از چالش‌های فعالیت در بازاریابی شبکه‌ای در کشور بوده و با وجود مقررات و بخشنامه‌های وزارت صمت، اقدامات کمیته نظارت و اتحادیه کسب و کار‌های فضای مجازی که متولی اصلی صدور مجوز و برخورد با تخلفات این شرکت‌ها می‌باشند کماکان مشهود می‌باشد.

*اذعان به وجود تخلف در عملکرد شرکت‌ها

رضا الفت نسب، عضو هیئت مدیره اتحادیه کسب و کار‌های مجازی با تایید وجود تخلفات در عملکرد این شرکت ها، به بازارنیوز گفت: نمی‌توانیم این تخلفات را رد کنیم و بگوییم که وجود ندارد. در هر کسب و کاری تخلفاتی رخ می‌دهد. باید ببینیم ما چه زیرساخت‌هایی در اختیار این شرکت‌ها باید قرار دهیم که با استفاده از آن‌ها نتوانند برخی تخلفاتی مانند به کارگیری افراد زیر ۱۸ سال برای بازاریابی را انجام دهند.

وی خطاب به افرادی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت داشته باشند، تاکید کرد: پیشنهاد ما این است که اگر می‌خواهند خرید، سرمایه‌گذاری یا فعالیت بازاریابی داشته باشند، طبق قانون از طریق شرکت‌های بازاریایی شبکه‌ای که مشغول فعالیت مجاز هستند (چون تعدادی شرکت هستند که فعالیت غیررسمی دارند)، سرویس بگیرند و هرگز وارد کار با شرکت‌های بدون مجوز و غیرمجاز نشوند. همچنین اگر به مشکلی برخورد کردند، می‌توانند از طریق کمیته شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای، موضوع را پیگیری کنند و ما هم در اتحادیه پیگری خواهیم کرد.

به نظر می‌رسد، دستگاه‌های نظارتی باید توجه ویژه‌ای به فعالیت این شرکت‌ها داشته باشند. همچنین دستگاه‌های قانون‌گذار، باید ضمانت اجرایی فعالیت قانونی این شرکت‌ها را محکم‌تر و دقیق‌تر مشخص کنند تا شاهد چنین اتفاقاتی در آینده نباشیم. همچنین مردم می‌توانند برای اطمینان از قابلیت اعتماد به شرکت‌ها‎ی بازاریابی شبکه‌‎ای از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۶۰۸۲ در خصوص نحوه فعالیت آن‌ها اطلاعات کسب کنند.

پایان پیام//