انتخابات 1400 در گذر از شاه‌راه فضای مجازی

به گزارش ایرنا، شیوع کرونا در ایران بسیاری را مجبور کرد تا آنجا که امکان دارد کارهایشان را برخط (آنلاین) انجام دهند و فضای مجازی بیش از پیش برای مردم ارزشمند شد.

شرایط حاکم ناشی از محدودیت‌های کرونایی سبب شده تا به جای سفرهای استانی، دیدارهای مردمی، سخنرانی‌های حضوری، راه‌ و روش‌های غیرحضوری جایگزین شود و این قطعاً به معنای گرایش بیشتر به سمت فضای مجازی است.

در این میان آنچه ضرورت دارد لزوم درک شرایط انتخاباتی حاضر متأثر از عوامل مختلف تکنولوژیکی، محدودیت‌های کرونایی، وضعیت جسمی و روحی افراد جامعه و سطح آمادگی آن‌ها برای مشارکت در انتخابات، ترکیب سیاسی حاکم، نامزدهای انتخاباتی و برند شخصی و پیشینه فعالیت آن‌ها از یک سو و از سوی دیگر درک اهمیت رسانه‌ها و مهارت‌های مواجهه و برخورد با آن‌ها و نیز استفاده موثر از این ابزار است.

آنچه در ادامه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، نقش فضای مجازی و رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های تلفن همراه در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ از ابعاد مختلف است.

دیگر روزگار پخش پوسترهای تبلیغاتی سیاسی، برآوردهای غیردقیق از ترجیحات رأی دهندگان و توزیع گسترده جزوات مربوط به برنامه‌های کاندیداهای انتخاباتی و چهره‌های سیاسی گذشته است زیرا شکل‌گیری اینترنت و رسانه‌های اجتماعی و ایجاد زمینه فعالیت واجدین شرایط شرکت در انتخابات از یک سو و نامزدهای انتخاباتی در این فضا از سوی دیگر، در کنار ظهور هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و کلان داده‌ها و بهره‌گیری از آنها، توانسته‌ بر انتخابات و نتایج آن‌ اثر بگذارد.

باید به هوش مصنوعی در کنار فرصت‌های احتمالی آن برای نامزدهای انتخاباتی از بعد مخاطرات نیز توجه شود؛ اقدامات مخربی مانند انتشار اخبار جعلی با استفاده از ربات‌ها، دستکاری ذهن رأی‌دهندگان از طریق انتشار مطالب احساسی یا غلط و حتی هدایت ارتشی از ربات‌ها به شبکه‌های اجتماعی برای ایجاد موج‌های سیاسی از جمله این مخاطرات است.

شبکه‌های اجتماعی بستری برای موج‌آفرینی‌

ظهور انواع رسانه‌های اجتماعی امکان بهره‌گیری از آن در حوزه و زمینه‌های مختلف، فرصتی را در اختیار نامزدهای انتخاباتی گذاشته تا در این رسانه‌ها در پلتفرم‌های اجتماعی و به یاری سلبریتی‌های فعال در رسانه‌های اجتماعی، اینفلوئنسرها و ایمیل‌ها، تبلیغات سیاسی انجام دهند.

همچنین نقش آفرینی نامزدهای انتخاباتی در رسانه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های تلفن همراه، برخورداری آن‌ها از سوادهای مختلف از جمله سوادهای دیجیتال و خبری، بهره‌گیری از مشاوران و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، داشتن برنامه و استراتژی جامع رسانه‌ای به ویژه حوزه رسانه‌های اجتماعی، تولید محتواهای جذب و اثرگذار در قالب‌ها و فرم‌های محتوایی مختلف، توان مقابله تیم فنی با هَک احتمالی اطلاعات، امکان واکنش لازم در برابر اخبار جعلی و نشر اطلاعات گمراه کننده و نیز در مقابل جنبش‌ها و جریان‌های ضد تبلیغاتی، آشنایی و تسلط بر قوانین انتخاباتی و جرایم رایانه‌ای و مصادیق آن‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

رسانه‌های اجتماعی در کنار فرصت‌های بسیاری که در اختیار نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهند تا بتوانند ضمن معرفی خود، زمینه لازم برای اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها، برنامه‌ها، نگرش‌ها و اقدامات را فراهم کنند، در عین حال می‌توانند به ابزاری برای ایجاد جو منفی تبلیغاتی تبدیل شوند؛ زیرا با دسترسی اکثر افراد به این رسانه‌ها به ویژه بر بستر ابزارها و نرم افزارهای موبایلی، هرگونه موج آفرینی سیاسی، افشاگری، نشر و بازنشر شایعه و خبر جعلی به راحتی قابل شکل‌گیری است.

از سوی دیگر رسانه‌های اجتماعی با توجه به در دسترس بودن و سرعت بالا ابزار مناسبی برای نامزدها و کاربران و طرفداران آن‌ها برای کسب اطلاع و آگاهی از اوضاع اجتماعی و سیاسی، ایجاد جمع‌های مجازی طرفدار و یا مخالف و تالارهای گفتگو، امکانی برای انجام گفتگوهای دوسویه و تعاملات در بستر این رسانه‌ها به طور آنلاین و آفلاین، شکل‌گیری هشتگ‌ها، کمپین‌ها، جنبش‌های سیاسی، برگزاری میتینگ‌های مجازی، وبینارها و مواردی مانند آن هستند.

یکی از نکاتی که در بحث رسانه‌های اجتماعی نباید از نظر دور بماند، رسانه‌های اجتماعی داخلی است که بعضاً از امکانات، قابلیت‌ها و طراحی و گرافیک مناسب در مقایسه با نمونه‌های خارجی برخوردار نیستند و برای موفقیت در این میانه نیازمند ارتقا و جلب اعتماد کاربران و حمایت‌های لازم است.

اینترنت رایگان بگیر و مناظره ببین

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از نحوه ثبت نام شهروندان برای دریافت بسته هفت گیگ اینترنت رایگان انتخابات خبر داد و گفت: متقاضیان می‌توانند برای دریافت هفت گیگابایت اینترنت هدیه به سایت ictgifts.ir مراجعه و ثبت‌نام کنند.

محمدجواد آذری جهرمی هفته جاری در صفحه اینستاگرام خود از ثبت‌نام برای دریافت بسته یک ماهه انتخابات خبر داد و افزود: این بسته هفت گیگابایتی اینترنت رایگان یک ماهه بر اساس کدملی برای تمامی افراد کشور فعال خواهد شد و در مرحله اول کسانی که آخر کد ملی‌شان صفر و یک است باید برای دریافت این هدیه به سایت ictgifts.ir مراجعه و در آن ثبت‌نام کنند.

وی درباره لزوم در نظر گرفتن این بسته اینترنتی گفت: ستاد ملی مبارزه با کرونا برای حفظ سلامت مردم در روزهای انتخابات، تبلیغات در فضای مجازی را تجویز کرده و علاوه بر دستوراتی به ستادهای انتخاباتی به استفاده از این ظرفیت، از وزارت ارتباطات هم خواست که به مردم برای این روزها بسته‌های رایگان اینترنت ارائه کند.

آذری جهرمی با بیان اینکه برای هر کد ملی یک بسته هفت گیگابایتی اینترنت (نپرسید داخلی، اینترنت یک شبکه بین‌المللی است) یک ماهه به عنوان هدیه در نظر گرفته شده است، بیان کرد: برای اینکه یک‌باره شبکه تحت فشار قرار نگیرد و سرعت اُفت نکند، ثبت‌نام در یک هفته انجام می‌شود که تقسیم‌بندی ثبت‌نام نیز بر اساس رقم آخر کدملی خواهد بود و هر بسته از زمان فعال‌سازی تا یک ماه اعتبار دارد.

وی با بیان اینکه این بسته‌ها فقط بر روی اپراتورهای تلفن همراه ارائه شده است، گفت: بسته‌های فعال فعلی نیز "رزرو" نگهداری می‌شوند و پس از اتمام بسته هدیه، باقی‌مانده بسته قبلی قابل استفاده خواهد بود.

آذری جهرمی در هشدار به سواستفاده‌هایی که ممکن است از این طریق انجام شود، گفت: باهیچ کسی برای بسته هدیه تماس گرفته نمی‌شود، از شما درخواست ارسال هیچ کد فعال‌سازی هم نخواهیم کرد، ثبت‌نام نیز فقط از طریق سایتی صورت می‌گیرد که اطلاع‌رسانی کرده‌ایم.

بررسی‌های ایرنا نشان می‌دهد، با تکمیل ثبت نام، پیامی مبنی بر فعال‌سازی بسته هدیه حداکثر ظرف ۷۲ ساعت آینده نمایش داده می شود که در آن تاکید شده که فعال‌سازی این بسته از طریق پیامک به اطلاع می‌رسد؛ البته در صورت داشتن بسته اینترنت فعال، اولویت با بسته‌ای است که زودتر تمام می‌شود.

به گزارش ایرنا، پیشتر آذری‌جهرمی در توییتر خود از اینترنت رایگان برای مردم خبر داده و گفته بود: با تجویز و تصویب ستاد ملی کرونا و با همکاری «محمدباقر نوبخت» رییس سازمان برنامه و بودجه و به‌منظور ترویج تبلیغات انتخابات در فضای مجازی به‌جای تجمعات خیابانی و میدانی، بسته‌های «اینترنت» یک‌ماهه «رایگان» به همه مردم ایران عرضه می‌شود.

مراقب اخبار جعلی باشیم

در کنار مزایایی که رسانه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های تلفن همراه دارند باید متوجه خطر نشر و بازنشر اخبار و تصاویر جعلی و گمراه کننده و اخبار جعلی عمیق (دیپ فیک‌ها) بود.

جعل عمیق، فناوری جدیدی بر مبنای هوش مصنوعی است که به واسطه آن تصاویر و ویدیوهای دروغین، اما واقع گرایانه درست می‌شود و می‌تواند هر بیننده‌ای را تحت تاثیر خود قرار دهد.

امروزه ویدئوهای بسیاری با همین روش از هنرمندان و افراد مشهور ساخته می‌شود و بیننده بدون آنکه متوجه صحت و واقعیت آن‌ها شود، محتوای آن‌ها را باور کرده و به انتشار آن‌ها در فضای مجازی دست می‌زند؛ در نتیجه با توجه به پیشروی بدون محدودیت این فناوری، باید گفت که به زودی تشخیص بین مرز حقیقت و دروغ کاملا غیر ممکن می‌شود.

همین نبود امکان تشخیص مرز بین واقعیت و جعل و دروغ است که این تکنولوژی را به خصوص در بزنگاه‌هایی، چون انتخابات و دیگر رویدادهای مهم و سرنوشت ساز، خطرناک و چالش برانگیز می‌کند؛ زیرا به ویژه در انتخابات می‌تواند در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در خصوص رأی به یک نامزد انتخاباتی یا حتی مشارکت یا کاهش مشارکت تأثیر بگذارد.

رسانه‌های اجتماعی علیرغم مزایای بسیارشان برای ارتباط و تعامل، اطلاع رسانی، خبررسانی، اطلاع یابی، خواسته و ناخواسته به بستری برای تولید و نشر و بازنشر اخبار و تصاویر جعلی، دیپ فیک‌ها تبدیل شده‌ است.

گاه تشخیص صحت یا نبود صحت این گونه محتواها به قدری سخت می‌شود که بعضاً پای هوش مصنوعی که خود زهر و پادزهری همزمان است به این عرصه باز می‌شود.

الزامات حضور و فعالیت کاربران در فضای مجازی

از الزامات حضور و فعالیت کاربران در فضای مجازی در ایام انتخابات داشتن هوشیاری و آگاهی لازم در عین کسب سوادهای مورد نیاز برای این حضور است.

کوشش برای تشخیص سره از ناسره در بین اخبار و تصاویر و اطلاعات، تلاش برای درک سوگیری در رسانه‌های مختلف به یاری سواد رسانه‌ای، حضور و مشارکت آگاهانه در جریان تولید، نشر و اشتراک گذاری و توزیع محتوا (به یاری سوادهای خبری و بصری) از جمله این ضروریات است.

دوره انتخابات بیش از هر زمان عملکرد و مشارکت رسانه‌ای مسئولانه را طلب می‌کند، از این رو هر نوع مشارکت و نقش‌آفرینی سیاسی شهروندان و کاربران اعم از مشارکت در قالب تبلیغات سیاسی به عنوان اینفلوئنسر، در نشر و بازنشرها، تشکیل گروه‌ها و کانال‌های طرفداران، لایک و کامنت گذاری‌ها و حتی کلیک‌هایی که می‌توانند به معنای شرکت در یک نظرسنجی باشند باید با هوشمندی انجام پذیرد.

کلاب‌هاوس و انتخابات ۱۴۰۰

در مطلبی که خبرگزاری ایرنا چندی پیش به نقل از روزنامه ابتکار منتشر کرد، آمده است: زمان زیادی به انتخابات ریاست جمهوری نمانده است؛ گروه‌های سیاسی هنوز نتوانسته‌اند، یخ فضای پر رخوت کنونی را بشکنند. با این حال، پلتفرم جدیدی به نام کلاب هاوس، شوکی به فضای سیاسی وارد کرده است.

در این پلتفرم مردم می‌توانند با یکدیگر گفت‌وگوی آزاد داشته باشند و امکانات گفت‌وگو نسبت به پلتفرم‌های گذشته بیشتر شده است؛ این پلتفرم، مردم‌محور است و به نوعی نمی‌توان نامش را گونه‌ای تریبون گذاشت، بلکه کارکرد آن محمل گسترده گفت‌وگو است.

کلاب هاوس توانسته در این مدت اندک، اقبال مردم را برانگیزد و درصد قابل توجهی از مردم به آن اقبال نشان داده‌اند، در سایه و باوجود بی‌برنامگی و بی‌تحرکی سیاستمداران، مردم در این پلتفرم توانستند مقداری یخ فضای سیاسی را بشکنند و در واقع انگار مردم خود دست‌به‌کار شده‌اند و تکانی به حوزه عمومی داده‌اند.

کلاب هاوس نیز چون مخاطب‌ محور است و به نوعی امکان‌های گفت‌وگوی عمومی در آن توسعه یافته است، پس این پلتفرم توانسته اقبال مردم را برانگیزد، حرف جذابی از سیاستمداران در این پلتفرم عرضه نشده؛ لذا علت اقبال مردم همان توسعه امکان گفت‌وگوی مردم است.

این گفت‌وگو البته می‌تواند به سیاستمداران و سیاست‌گذاران کمک کند چراکه به ایضاح حرف مردم کمک می‌کند و می‌تواند بازتاب بی‌واسطه‌ای از مطالبات و مطلوبات کنونی ملت باشد؛ کلاب هاوس صدای ملت را بلندتر کرده اما بیش و مهمتر از سایر پلتفرم‌ها، با توسعه دیالوگ، سخن ملت را نیز تنقیح می‌کند، در واقع از رهگذر گفت‌وگوی جدی در این پلتفرم (نسبت به نوع امکان گفت‌وگوهای سایر پلتفرم‌ها)، حرف ملت دقیق‌تر و تراش‌خورده‌تر عرضه می‌شود.

به گزارش ایرنا سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، دومین انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری همراه با ششمین دوره‌ انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا روز جمعه (۲۸ خردادماه) امسال برگزار می‌شود.