سازه‌هایی که خشکسالی امانشان را نمی‌برد

علیرضا نصرآبادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سال گذشته اعتبارات حوزه آبخیز استان ۵۱ میلیارد تومان بوده که معاون وزیر جهاد کشاورزی در سفر به استان قول اختصاص سه برابر این اعتبار را به مجموعه ما داده است.

وی افزود: مهار روان‌آب و افزایش آب قنوات از جمله دستاوردهای اجرای طرح‌های آبخیزداری در خراسان جنوبی است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با بیان اینکه به دلیل اثربخشی بسیار بالای سازه‌های آبخیزداری در خراسان جنوبی درخواست کشاورزان برای احداث بیشتر این سازه‌ها به شدت افزایش یافته است، بیان کرد: احداث سازه‌های آبخیزداری، برخی قنوات استان را علیرغم خشکسالی‌های شدید زنده نگه داشته است و طرح موفقی است که باید گسترش یابد.

نصرآبادی گفت: ۶ هزار و ۹۶۸ رشته قنات با حجم تخلیه سالانه ۲۵۳ میلیون متر مکعب در استان وجود دارد که این آب نسبت به چاه‌ها دارای کیفیت بهتر و مطلوب‌تر بوده و عملکرد بهتری دارد.

وی افزود: اجرای طرح‌های آبخیزداری با توجه به وضعیت اقلیم خشک و نیمه‌خشک استان ضروری است و اجرای طرح در بالادست منابع آبی به ویژه در مناطق آبخیز می‌تواند سبب پایداری آب قنوات و رونق بخش کشاورزی شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان کرد: درخصوص مدیریت مصرف آب در دشت‌ها و مراتع استان طرح احداث هلالی‌های آبگیر را اجرا می‌کنیم که از سال ۱۳۸۴ تاکنون حدود ۲۷ هزار هکتار هلالی آبگیر در دشت‌های استان اجرا شده است و هر کدام از این هلالی‌ها، ۰.۷ متر مکعب ظرفیت آبگیری دارند.

نصرآبادی ادامه داد:۹۵ درصد تخلیه منابع استان به چاه، چشمه و قنات اختصاص دارد و تخلیه منابع آبی خراسان جنوبی در این دوره نسبت به دوره دوم که سال ۹۰ انجام شد، ۲۴ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وی افزود: با توجه به کاهش بارندگی و سطح تبخیر همچنین شدت خسارات سیل در خراسان جنوبی، اجرای سازه‌های آبخیزداری می‌تواند سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه برای کنترل این دو حوزه مهم باشد.

خوشحالی از احیای آب در مرز خشکسالی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: به طور مثال، بند خاکی شهید سلیمانی سربیشه در بارندگی‌های اخیر حدود ۱۰ هزار متر مکعب آبگیری شد؛ این آبگیری به قنات روستای لانو که بزرگترین روستای نوار مرزی است جانی دوباره بخشید.

نصرآبادی با اشاره به اینکه احداث این سازه‌ها مدیریت سیلاب، کاهش اثرات خشکسالی و کاهش فرسایش خاک را در پی دارد، تصریح کرد: آبخیزداری، از بهترین، موثرترین و زودبازده‌ترین اقدامات در جهت مقابله با خشکسالی، کم‌آبی و سیل است.

وی گفت: کنترل سیلاب، کاهش سرعت روان‌آب‌ها و تخریب آنها، جلوگیری از رسوب خاک در سدها همچنین بهبود کمی و کیفی منابع آبی و کمک به افزایش حجم آب سفره‌های زیرزمینی از جمله مزایای این سازه‌ها است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان کرد: ماهیت بارش‌های فصل بهار رگباری است و حجم زیادی روان‌آب را در لحظه داریم که فقط با سازه‌های آبخیزداری می‌توانیم این حجم آب را جمع‌آوری و در سایر روزهای سال استفاده کنیم.

نصرآبادی با بیان اینکه بیشتر سازه‌های آبخیزداری استان در بالادست قنوات احداث شده است، گفت: طی سه سال گذشته ۲۶۰ سازه آبخیزداری در این استان با اعتبار ۷۵ میلیارد تومان احداث شد که در افزایش آب قنوات تاثیر زیادی داشته است.

وی افزود: این سازه‌ها در بالادست ۳۸۱ منبع آبی خراسان جنوبی احداث شد و در این مدت از طریق این سازه‌ها، ۶ میلیون متر مکعب به ظرفیت آبدهی استان اضافه شده است.

افزایش ۱۶ برابری اعتبارات

نصرآبادی گفت: اعتبارات آبخیزداری استان خراسان جنوبی در سه سال اخیر از محل اعتبارات ملی ۱۶ برابر رشد را نشان می‌دهد به گونه‌ای که این اعتبار اختصاصی حتی از ۴۰ سال گذشته نیز بیشتر بوده است.

وی تصریح کرد: از سال ۱۳۸۴ تاکنون ۲ هزار و ۲۰۰ سازه آبخیزداری به ظرفیت ۸۰ میلیون متر مکعب در این استان احداث شده است و توازن بین شهرستان‌ها را در احداث سازه‌ها در نظر گرفته‌ایم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: در خراسان جنوبی سالانه ۷۰۰ میلیون متر مکعب روان‌آب داریم که با احداث ۲ هزار و ۲۰۰ سازه آبخیزداری در استان فقط ۱۰ درصد این روان‌آب جمع آوری و از هدررفت آن جلوگیری شده است.

وی ادامه داد: هفت میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار وسعت حوضه‌های آبریز خراسان جنوبی است که تاکنون طرح‌های آبخیزداری در سطح یک میلیون هکتار انجام شده است.

نصرآبادی گفت: این سازه‌ها در سال‌های آبی مختلف حداقل هشت میلیون متر مکعب و حداکثر ۸۵ میلیون میلیون متر مکعب به خصوص در سال گذشته آبگیری شده‌اند.

وی اظهار کرد: در بارندگی خوب اردیبهشت امسال، ۷۰ درصد سازه‌های آبخیزداری استان بین ۳۰ تا ۷۰ درصد آبگیری شد و در این مدت ۱۴.۵ میلیون متر مکعب روان‌آب در سازه‌های آبخیزداری خراسان جنوبی ذخیره‌سازی شده که در سال آبی جاری ظرفیت آبگیری سازه‌های آبخیزداری به بیش از ۱۶ میلیون متر مکعب رسیده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی به اثربخشی احداث سازه‌های آبخیزداری در آبدهی قنوات اشاره کرد و گفت: با احداث این سازه‌ها حجم آبدهی برخی قنوات تا ۶ برابر افزایش یافته است؛ به عنوان مثال در روستای خانیک فردوس قناتی که ۲۰ سال قبل خشک شده بود، دوباره احیا و زنده شد.

نصرآبادی گفت: حتی برخی سازه‌های آبخیزداری استان حین اجرا آبگیری شد که بلافاصله اثرات خود را در افزایش دبی آب قنوات پایین دست گذاشت، البته خشکسالی سال جاری هنوز اثرات خود را در آبدهی قنواتی که بالادست آن‌ها سازه آبخیزداری اجرا شده، نگذاشته است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تصریح کرد: در قنواتی که بالادست آن‌ها سازه آبخیزداری احداث شده اگر سازه حتی یک مرتبه هم آبگیری شده باشد، خشکسالی دو تا سه سال باعث کاهش دبی آب قنوات نخواهد شد، البته این موضوع به سازه قنات هم بستگی دارد.

وی یادآور شد: هنوز در بیشتر عرصه‌های منابع طبیعی استان به تعداد زیادی از سازه‌های بزرگ و کوچک آبخیزداری نیاز داریم و برای احداث این سازه‌ها نیاز است کارهای مطالعاتی انجام شود که بر این اساس امیدواریم با اختصاص اعتبارات کارهای مطالعاتی این عرصه‌ها را انجام دهیم و سازه‌ها را اجرایی کنیم.

نصرآبادی بیان کرد: برای اجرای سازه‌های آبخیزداری ابتدا نیاز به انجام مطالعه هستیم که با توجه به کمبود اعتبار در این زمینه تاکنون تنها در یک میلیون و ۷۸۰ هزار هکتار مطالعات مورد نیاز انجام شده است.

وی تصریح کرد: اجرای سازه‌های آبخیزداری در مناطق مرزی استان در شرایط سخت خشکسالی اهمیت بسزایی دارند و باعث جلوگیری از مهاجرت و ثبات شغل و درآمد در روستاهای مرزی می‌شوند که هرچه بیشتر به آن بپردازیم بیشتر به تثبیت زندگی مردم کمک کرده‌ایم.

انتهای پیام