روابط حاکم بر ساختارهای سیاسی، محور توجهِ «اجتناب عالیجناب»

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، مجموعه داستان اجتناب عالیجناب تالیف سیدمهدی شجاعی که به تازگی از سوی انتشارات کتاب نیستان روانه بازار نشر شده آخرین اثر داستانی منتشرشده از این نویسنده است که در قالب هفت داستان کوتاه در کنار هم قرار گرفته است.

شجاعی در سال‌های گذشته بر حیات ادبی خود، برای مخاطبان مختلف و در قالب‌های متفاوتی نوشته است و البته بخش مهمی از این آثار در قالب روایت‌های داستانی اجتماعی بوده است. داستان‌هایی که گاه با طنز و گاه با جد، نگاه نافذ نویسنده و نقد جدی او به بسیاری از مناسبات اجتماعی را بازگو می‌کند.

اجتناب عالیجناب نیز در زمره همین دست از آثار نویسنده است. آثاری با زبانی ساده و طنزی جاری و در عین حال گزنده. شجاعی در این روایت‌های داستانی، به دنبال نمایش دغدغه‌ها و نگاه آرمانی خود به روابط حاکم بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشور و کشف نقاط ضعف حاکم بر پیوندهای میان آنهاست.

وی به همین شکل روایت، طنز بدیع داستان انتشار آگهی فروش ماشین یک نماینده مجلس را بازگو می‌کند که با یک غلط یا افتادگی چاپی همراه شده است و برای کارپرداز آن مصائب مختلفی را پیش می‌آورد که عمده آن نشان‌دهنده نگاه حاکم بر مناسبات سیاسی در کشور است یا در روایتی دیگر و با بیانی طنزگونه بی‌سوادی برخی از نیروهای مجری قانون و ناتوانی آنها در فهم و درک کلمات و بهره‌برداری از آنها را به رخ مخاطب می‌کشد.

نویسنده‌ای با زاویه دید نوآورانه

سیدمهدی شجاعی نویسنده‌ نام آشنایی است که در قالب داستان کوتاه، رمان، نمایشنامه و فیلم‌نامه دست به قلم است. بیشتر آثار او رنگ و بوی مذهبی دارد اما زاویه دید و شیوه پرداخت موضوعات مذهبی در آثار این نویسنده نوآورانه و قابل تامل است.

در سال ۱۳۵۶ پس از اخذ دیپلم ریاضی وارد دانشکده هنرهای دراماتیک شد و در رشته ادبیات دراماتیک به تحصیل پرداخت. همزمان وارد دانشگاه حقوق دانشگاه تهران شد و پس از چند سال تحصیل در رشته علوم سیاسی، پیش از اخذ مدرک کارشناسی، آن را رها کرد و به‌طور جدی کار نوشتن در قالب‌های مختلف ادبی را ادامه داد.

نخستین آثار او چه در مطبوعات و چه در قالب کتاب حدود سال‌های ۵۸ و ۵۹ و در ۲۰ سالگی وی منتشر شد. گرچه رشته تحصیلی وی ادبیات نمایشی بود و چند نمایشنامه هم به دست چاپ سپرد، اما بیشتر روی داستان‌نویسی متمرکز شد و مجموعه‌های متعددی از داستان‌های کوتاه و بلند را به رشته تحریر درآورد.

از دیگر آثار هنری شجاعی، می‌توان به قطعات ادبی او اشاره کرد که در قالب چند کتاب روانه بازار نشر شده‌اند. ادبیات کودک و نوجوان بخش دیگری از فعالیت‌های ادبی جدی و مستمر وی به شمار می‌رود. او در این زمینه به تألیف و ترجمه بیش از صد کتاب مبادرت ورزیده است. سرپرستی دایره‌المعارف امام حسین(ع) از دیگر فعالیت‌های تحقیقی او به حساب می‌آید که تاکنون ۱۰ مجلد آن منتشر شده است.

اجتناب عالیجناب؛ دغدغه‌مند درباب روابط حاکم بر ساختارهای سیاسی

کار شجاعی در کتاب اجتناب عالیجناب و داستان‌هایش در واقع به چالش کشیدن بسیاری مبانی و بنیان‌های فکری و اجتماعی، اصطلاحات، مفاهیم عرفی و رایج و بسیاری از روابط ناسالم فکری رایج شده در جامعه پیرامونی ماست. او در این مهم زبان طنز را به عنوان ابزاری برای روایت انتخاب کرده است و تلخی و زهر ماجرایی که در صدد بیان آن است را با این ابزار، پذیرفتنی می‌کند.

همین مساله از زوایایی دیگر و به اشکالی مختلف در داستان سوم از این مجموعه نیز تکرار می‌شود و مخاطب را به وجد می‌آورد.

یکی از مهم ترین توانایی‌هایی شجاعی در این مجموعه خلق دیالوگ‌ها و مجموعه گفتگوهایی میان کاراکترهای داستانی است که در پیش‌برندگی داستان نقش مهم دارند. در واقع او میزانسن داستانی خود را به شکلی چیده که در آن کلام و گفتار نقشی معادل توصیف و صحنه‌آرایی دارد و این نشان از فکر و اندیشه‌ای خاص پشت تالیف این اثر دارد.

در بخشی از این کتاب با عنوان «خاطرنشان» می‌خوانیم:

پس ساده ترین کار این است که در همین جا تلفن را قطع و گوشی را خاموش کنم و با تمرکز و آرامش، موضوع جلسه را پی بگیرم. موضوعی که همواره دغدغه ذهنی من بوده است و جلسه ای که تک تک اعضای آن را با وسواس، انتخاب و دعوت کرده ام. موضوع یا محور جلسه که از قبل هم به همۀ اعضاء ابلاغ شده، عبارت است از:

«راه‌های ارتقاء فرهنگ جامعه»

این عنوان را درشت بالای ورق کلاسور چهارسوراخه نوشته ام و ذیل آن لااقل هفت، هشت سرفصل مهم و صلی را یادداشت کرده ام تا بتوانم ذهن آشفته و پراکنده ام را حول آن محورها سر و سامان بدهم. و چند ورق کلاسور سفید را هم کنار صفحۀ اصلی گذاشته ام برای یادداشت کردن حرف های مهم دیگران.

زنگ تلفن زمانی به صدا درآمده که صحبت های مقدماتی من برای شروع جلسه و طرح و تبیین مسئله به اتمام رسیده، عمدۀ وقت محمود، سپری شده و یک دقیقه وقت برای جمع بندی حرف هایش باقی مانده (ص.۵۸).

مجموعه داستان اجتناب عالیجناب تالیف سیدمهدی شجاعی در ۱۲۴ صفحه و شمارگان ۵ هزار نسخه از سوی انتشارات کتاب نیستان روانه بازار نشر شده است.