گزارش جدید ساترا در مورد قوانین مالیات بر درآمد اینفلوئنسرها؛ بررسی قوانین جهانی در این زمینه

مجلس چندی پیش اعلام کرد که تصمیم دارد از اینفلوئنسرهای اینستاگرامی مالیات دریافت کند. دفتر مطالعات تنظیم‌گری ساترا حال برای تبیین قوانین مربوط به محتوای تبلیغاتی و درآمدی فعالان اینستاگرامی، گزارشی از تجربه کشورهای مختلف در نحوه قانون‌گذاری در این امر پرداخته است.

سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) یکی از متولیان اصلی رگولاتوری در کشور به حساب می‌آید و بنابر اعلام مسئولانش، خود را به آنچه حفظ مرزهای رسانه‌ای کشور خوانده، متعهد می‌داند. با داشتن این دیدگاه، طبیعی است که این نهاد در صدد اعمال معیارهای خود بر فعالیت افراد تاثیرگذار مجازی برآید و نقش آن‌ها در بازاریابی دیجیتال، تغییرات سبک زندگی و واکنش به رویدادهای سیاسی را زیر نظر بگیرد.

ساترا در ابتدای گزارش خود گفته که 50 حساب کاربری فارسی با بیشتر از 3 میلیون نف دنبال‌کننده در اینستاگرام وجود دارد و تعداد حساب‌هایی با بیش از 1 میلیون دنبال‌کننده به 600 عدد می‌رسد. این نهاد سپس با اشاره به مصوبه مجلس که اکانت‌ها مجازی دارای بیش از 500 هزار فالوئر موظف به پرداخت مالیات کرده، از آن به عنوان مهم‌ترین ابزار تنظیم‌گری اینفلوئنسرها یاد می‌کند.

از همین رو، ساترا در گزارش خود مقررات وضع شده بر فعالیت اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی در کشورهای مختلف را در سه دسته کلی ابزارهای اقتصادی (مالیات)، شفافیت تبلیغات تجاری و قواعد تبلیغات سیاسی تقسیم بندی و عرضه کرده است.

ساترا می‌گوید اینفلوئنسری در کشورهای اسکاندیناوی و شمال اروپا بر اساس میزان درآمد، شغل محسوب می‌شود و در کشور سوئد، افرادی با درآمد بیشتر از 19 هزار و 247 کرون معادل 63 میلیون تومان، بایستی اظهارنامه مالیاتی ارائه کنند. این مالیات شامل هدایای غیر نقدی نیز می‌شود.

در کشور استرالیا نیز یک قانون دولتی تحت عنوان «مالیات اینستاگرام» وجود دارد که بر اساس آن سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها باید برای ادامه برخورداری از امکان گرفتن حامی مالی و کسب درآمد از این طریق، مالیات پرداخت کنند.

حال نوبت آن رسیده که به خاورمیانه برگریدیم؛ کشور عربستان سعودی که در سال‌های اخیر برای افزایش سهم درآمدهای غیرنفتی خود تلاش داشته، در سال 2019 اعلام کرد که طبق مفاد سیستم مالیات بر ارزش افزوده و مقررات اجرایی آن، افراد مشهور در شبکه‌های مجازی این کشور که درآمد سالانه‌ای بیشتر از 357 هزار ریال سعودی معادل 3 میلیارد تومان دارند، باید مالیات پرداخت کنند.

شفافیت تبلیغاتی

گاهی در شبکه‌های اجتماعی شاهد تبلیغاتی هستیم که ماهیت تبلیغاتی آن‌ها از سوی فرد تبلیغ‌کننده اعلام نمی‌شود و به همین دلیل، حقوق مصرف‌کنندگان در خطر تضییع شدن قرار می‌گیرد. به گفته ساترا، کشورهای مختلف جهان برای جلوگیری از گمراهی کاربران شبکه‌های اجتماعی، قوانینی در این زمینه وضع کرده‌اند.

برای مثال، اینفلوئنسرهای فعال در کشور هلند باید روند بازاریابی خود را به صورت شفاف اعلام کنند و پست‌های تبلیغاتی نیز باید به با برچسب‌های مناسب منتشر شوند. فعالیت‌هایی که قوانین موجود در این کشور را زیر پا بگذارند، مشمول جریمه‌هایی تا 450 هزار یورو خواهند شد.

ساترا می‌گوید در کشور آمریکا نیز اینفلوئنسرها تنها مجاز به تبلیغ محصولاتی هستند که از گواهی تایید برخوردارند. فعالان فضای مجازی این کشور همچنین باید روابط تجاری خود را به صورت کامل افشا کنند.

تبلیغات سیاسی

سلبریتی‌ها همواره نظرات سیاسی خود را مطرح کرده‌اند و این موضوع با ظهور شبکه‌های اجتماعی به اینفلوئنسرها نیز راه پیدا کرده است. ساترا در گزارش خود امکان جهت‌دهی بر افکار عمومی و تغییر رای آن‌ها در انتخابات را مورد سوال و بررسی قرار داده است.

لزوم رگولاتوری اینفلوئنسرها در ایران

ساترا در بخش آخر گزارش خود به لزوم پرداختن هرچه بیشتر به استراتژی کشورهای مختلف در رابطه با اینفلوئنسرها پرداخته و ضمن اشاره به ابلاغ دستورالعمل اخذ مالیات از اینفلوئنسرهای دارای بیش از ۵۰۰ هزار فالوور توسط رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در مردادماه ۱۴۰۰، پیشنهاداتی برای اصلاح سازوکار مالیات‌ گیری بر درآمد اینفلوئنسرها ارائه داده است.

دفتر مطالعات تنظیم‌گری ساترا، تنظیم‌گری اینفلوئنسرها را موضوع مهمی دانسته که باید در چندین بخش بعد مختلف مورد نظر باشد:

«اقدامات کشورهای مختلف و سیاست‌های پلتفرم‌ها نشان دهنده اتخاذ سیاستی نحیف و جزئی به مساله بازاریابی اینفلوئنسری است. در حالی که تنظیم‌گری این حوزه نیازمند رویکردی کلان است. نه صرفا مساله حفاظت از مصرف کنندگان بلکه تبلیغات به عنوان یک مساله اجتماعی مرزهای اقتصادی، سیاسی، کاری، فرهنگی، هویتی، رسانه‌ای، فناوری و زیست‌ محیطی را در می‌نوردد. از این روی در نظام تنظیم‌گری ایران نیز در حوزه اینفلوئنسرها و چارچوب‌های تنظیم‌گرانه آنان باید ابعاد مختلفی در نظر گرفته شود. ابزار مالیات تنها یکی از ابزارهای تنظیم‌گری است و با اهداف نظام مالیاتی کشورها سازگاری دارد در حالی که اینفلوئنسری مسائل و ابعاد پیچیده‌تری از مالیات را در برمی‌گیرد.»