زیارت اربعین و واقعه عاشورا ستون ولایت است/هدف از زیارت قبور مومنین تقویت جنبه توحیدی است

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، ممکن است از اهداف و انگیزه های تأسیس روز اربعین براى سید الشهدا (علیه السلام) از سال 61 هجرت تا حال، که شیعه بر زنده نگه داشتن آن ،همیشه اهتمام ورزیده و مورد توجه قرار داده است، بدین جهت باشد که براى سیدالشهدا (علیه السلام) زمین و آسمان تا چهل روز گریه کرده ‏اند؛ بنابراین آثار و نتایج نهضتى را که سیدالشهدا (ع)برپا نموده که مزایاى آن تمام شدنى نیست ودرس عبرتى است بر آیندگان و سر مشق نهضتى است براى از جان‏گذشتگان وآن‏هایى که در راه دین ودر احیاى شریعت سید المرسلین (ص)جان خود را نثار مى‏کنند ونفس‏هاى خود را قربانى مى‏دهند لذا در این خصوص با حجت الاسلام «محمد مقصودعلی»، کارشناس دینی گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.

زیارت چیست؟

کلمه زیارت یک واژه و اصطلاح کاملا شیعی است، اگرچه دیدار کردن به کار رفته است ولی از آنجایی که اهل سنت آن گونه که شیعه به مقوله زیارت اهتمام داشته به آن نپرداخته اند لذا زیارت بیشتر یک اصطلاح شیعی محسوب می شود. خود واژه زیارت مشتق شده از زور به معنای تمایل، انحراف و میل پیدا کردن است. زیارت یعنی انحراف از غیر و تمایل به مزور است، آن کسی که زیارتش می کنیم.

از نظر امام حسن عسکری (ع) مومن دارای چه نشانه هایی است؟

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:«عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْإِحْدَى وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ». مؤمن پنج نشانه دارد: اقامه 50 رکعت نماز (مجموع واجبات و مستحبات)، خواندن زیارت اربعین، انگشتر عقیق در دست راست کردن، در سجده پیشانی بر خاک نهادن و «بسم الله الرحمن الرحیم» را (در نماز) بلند گفتن، نکته قابل توجه این است، آن الف و لامی که در کلمه « الْأَرْبَعِینَ» آمده از لحاظ ادبی، ذهنی و ذکری است که بین شیعیان معروف و معهود بوده. نکته قابل توجه دیگر در سخن امام عسکری (ع) این است که زیارت اربعین در ردیف نماز واجب قرار گرفته است. اگر می گوییم نماز ستون دین است، زیارت اربعین و واقعه عاشورا هم ستون ولایت است. این نکته، نکته حائز اهمیتی است اینکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی» من در میان شما دو امانت نفیس و گرانبها می‌گذارم یکی کتاب خدا (قرآن) و دیگری عترت و اهل بیتم را، در واقع دین خدا ستونی بنام نماز دارد، ستون و عصاره خلقت و عترت هم زیارت اربعین است که در فرمایش امام حسن عسگری (ع) به آن اشاره شده است.

هدف گذاری اصلی زیارت اربعین چیست؟

ما به جایگاه نماز واقف هستیم، می دانیم که نماز انسان را فطرتا موحد می کند، یعنی طبیعت انسان را از آن جزع و فزعی که دارد، جدا می کند و به مرتبه عالی می رساند. گفتیم زیارت یعنی انحراف از غیر و تمایل به مزور است، آن کسی که زیارتش می کنیم. لذا اگر زیارت در فرهنگ شیعی آنگونه که حضرات معصومین (ع) به ما فرمودند اتفاق بیفتد، یک اتحاد کامل بین زائر و مزور شکل می گیرد لذا ما در عوالم مختلفی که در خواندن زیارت ها طی کردیم یک عهدهایی بستیم ، زیارت اربعین هم می خواهد همان آن مسئله را زنده کند، در عوالم گذشته «الانور»، «اشباح» و «زینت» بوده که ما این عوالم را طی کردیم، در دعای عهد می خوانیم «اللّٰهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هٰذَا وَمَا عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وَعَقْداً وَبَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْها وَلَا أَزُولُ أَبَداً» (خدایا در صبح این روز و تا زندگی کنم از روزهایم، برای آن حضرت بر عهده‌ام، عهد و پیمان و بیعت تجدید می‌کنم که از آن‌، رو نگردانم و هیچ‌گاه دست برندارم).این همان چیزی است که ما آن را احیا و تجدید می کنیم. در واقع از اهداف مهم زیارت اربعین تاسی از سیره معصومین (ع) است،لذا اگر اخلاق، منش، گویش و کسب و کار معصومین (ع) را الگوی خود قرار دهیم، حقیقتا معنای واقعی زیارت در زندگی ما جاری و ساری خواهد شد.

می دانیم که از اهداف مهم قیام امام حسین (ع) تعلیم و تزکیه بوده است. در زیارت اربعین می خوانیم «فَاَعْذَرَ فىِ الدُّعآءِ وَمَنَحَ النُّصْحَ وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فیکَ لِیَسْتَنْقِذَ
عِبادَکَ مِنَ الْجَهالَةِ وَحَیْرَةِ الضَّلالَةِ» و در دعوتش جای عذرى باقى نگذاشت، و از خیرخواهى دریغ نورزید، و جانش را در راه تو بذل کرد، تا بندگانت را از جهالت و سرگردانى گمراهى برهاند، درحالی که بر علیه او به کمک هم برخاستند،) نکته ظریف در زیارت اربعین این است که در ادبیات عرب کلمه «لِیَسْتَنْقِذَ» از باب تنازع متعلق به هر سه فعل است، یعنی « اَعْذَرَ، من اَعْذَرَ وَبَذَلَ » در واقع با آن حرکتی که امام حسین (ع) در روز عاشورا کردند هر عذری از ملت را رفع کردند. خود کلمه «مُهْجَتَهُ» دو معنا دارد، یکی خون قلب، خونی که در قلب انسان جریان دارد، دیگری خون دل ، یعنی امام حسین(ع) برای اینکه بشریت را به مرحله کمال (ع) برسانند، هم خون قلب شان را دادند و هم خون دلشان را خوردند تا انسان ها را از آن هلاکتی که در جهل علمی و فساد اخلاقی غوطه ور بودند را نجات دهند.در واقع وجود نازنین سالار شهیدان (ع) در واقعه عاشورا موجب شکل گیری یک جهاد علمی و عملی شد که انسان را از هلاکت و فساد اخلاقی نجات دهد.

زیارت امامان و فرزندان شان چه آثار و برکاتی در زندگی ما به دنبال دارد؟

در روایات تاکید زیادی بر زیارت اخوان مومنین، زیارت قبور مومنین و زیارت حضرات معصومین (ع) شده است.اگر زیارت اخوان مومنین را در نظر بگیریم که تاکید بر مصافحه و مبالغه انسان ها با یکدیگر می کند،این نشان می دهد که اگر به دیدار مومن برویم، تمام گناهان ما آمورزیده می شود، در واقع زیارت ما باید برای خدا انجام بگیرد، حقیقت زیارت همان اتحادی است که بین زائر و مزور شکل می گیرد.

لذا در فضای معارفی شیعه و روایات وارد شده، بیشتر به جنبه توحیدی زیارت اشاره می کند. در واقع مرکز ثقل زیارت قبور مومنین و امامان اشاره به تقویت جنبه توحیدی زیارت افراد دارد. یعنی زیارت مومن هم مانند زیارت فی الله است؛ بنابراین اگر توحید محور همه کارهای ما قرار گیرد، یک مدینه فاضله شکل می گیرد که تاکید بر آن هم از این باب می باشد.

پایان پیام/35