رها شدگی فضای مجازی و کلکسیون محتوای مجرمانه در «کلاب هاوس»

خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ شهید شاطری پور عضو هیئت علمی پژوهشگاه قوه قضائیه در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد به موضوع رها شدگی فضای مجازی و کلکسیون محتوای مجرمانه در «کلاب هاوس» پرداخت و نوشت:

«شبکه اجتماعی کلاب هاوس شبکه فراگیر صوتی بر پایه گفتگو محوری است. طیف گسترده ای از مخاطبین سرگردان، در این بازار داغ عرضه دیدگاه‌ها، در حال گشت زدن هستند و گاهی صرفاً بر اساس جذابیت و گیرایی یک عنوان، وارد اتاقی برای گفتگو و یا شنیدن می‌شوند. از ویژگی‌های کلاب‌هاوس می‌توانم به وجود تعداد زیادی از اتاق‌های مجازی موضوعی اشاره کنم که افرادی با ذائقه‌های متفاوت را گرد هم آورده تا در رابطه با محورهای مطرح شده در هر اتاق به بحث و تبادل نظر بپردازند. فضای گفتگوی مستقیم و بدون واسطه و شنیدن نظرهای متفاوت در رابطه با یک محور موضوعی بدون نیاز به داشتن حداقل‌های لازم و به دور از محدودیت‌های موجود در فضای واقعی برای بیان و یا نقد دیدگاه‌ها، گفتگوی زنده و همزمان و یا شنیدن آن‌هایی که در فضای واقعی فرصتی برای بیان دیدگاه‌های خود ندارند از ویژگی‌های مهم این شبکه اجتماعی است.

کلاب هاوس از این زاویه فرصتی برای گفتگو و تبادل نظر در جامعه محسوب می‌شود که می‌تواند موجب ترمیم برخی از قسمت‌های از دست رفته سرمایه اجتماعی شود. در عین حال مساله اساسی همانا رهاشدگی کلاب هاوس است. در فضای امروز جامعه ما که به سبب نادیده انگاشته شدن و شنیده نشدن در سال‌های پیشین، عطش وصف ناپذیری در میان مردم برای گفتن و شنیده شدن وجود دارد، به بهانه فرصت‌هایی برای شنیدن و گفتن، محتواهای مجرمانه در صورت‌های گوناگون آن تولید و در سطح گسترده ای در حال انتشار پیدا کردن است.

در هر حال «رهاشدگی» و «ولنگاری»، ویژگی‌های در هم تنیده با ذات این شبکه اجتماعی صوتی هستند. کلاب هاوس امروز چونان آتشفشانی گدازه‌های محتوای مجرمانه را به همه جا می‌پراکند و می‌توان در میان اتاق‌های موضوعی آن به انواع محتوای مجرمانه بدون هیچ محدودیت و نظارتی دسترسی پیدا کرد. با اندک نگاهی به این شبکه می‌توان آشکارا دید که کلکسیونی از محتوای مجرمانه بی پرده و آشکار در حال تولید و انتشار است؛ محتوایی که در فضای واقعی هر کدام می‌تواند طیفی از مجازات‌ها از افساد فی الارض و مجازات‌های حدی تا مجازات‌های شدید تعزیری را در بگیرد. در این چنین فضایی، شهروندان حیران از انبوهی محتوا در شبکه اجتماعی کلاب هاوس، در رویارویی با حجم زیادی از گدازه‌های فوران کننده که از دهانه این آتشفشان به سوی پایین دست‌ها در جریانند چگونه بایستی رفتار کنند و در برابر این آتش‌هایی که به جان اندیشه و عقلانیت و خردورزی، سلامت روانی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می‌افتد چگونه باید از تمامیت و هویت جامعه پاسداری کرد؟

حقیقتاً جای خالی دادستانی کل کشور برای صیانت از سلامت و امنیت مردم و در نگاهی گسترده‌تر صیانت از حقوق عامه در فضای مجازی به وضوح احساس می‌شود. محتوای علیه عفت و اخلاق عمومی شامل اشاعه فحشاء و منکرات، تحریک، تشویق، ترغیب و دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی انتشار، تبلیغ، ترویج محتوای خلاف عفت عمومی، ایجاد شبکه گسترده قوادی و همچنین محتوای علیه مقدسات اسلامی شامل ترویج عقاید الحادی و ترویج گروه‌های آتئیستی و تبلیغ برای عقاید کفرآمیز، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی، تبلیغ به نفع گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی و بازتولید نظام فروپاشیده و منحط پهلوی، تبلیغ گسترده قمار در فضای مجازی و صدها مورد محتوای مجرمانه دیگر که به آسانی در فضای کلاب هاوس تولید می‌شود.

بالاتر از دلنگرانی های متعددی که در رابطه با بی حیایی انتشار یافته و فساد در روابط اجتماعی وجود دارد؛ تزلزل در نظام‌های شناختی موجب دغدغه فروان است. مسؤولیت فروپاشی نظام معرفتی و شناختی نوجوانان و جوانانی که ساعت‌ها در یک اتاق در فضای این شبکه پای صحبت‌ها و استدلال‌های آتئیست ها می‌نشینند متوجه آن‌هایی است که برای این رهاشدگی تدبیری نمی‌اندیشند؛ اساساً در این فضای شبکه ای مرز گریز و برخوردار از ذی نفعان و بازیگران متعدد و سهامدارانی که تنها منافع خود را در نظر می‌گیرند، شیوه رویارویی ما با مسائل متعددی که وجود دارند باید به گونه‌ای باشد که در این رویارویی نابرابر و فضای پیچیده متحمل آسیب‌های اجتماعی متعدد و نو شونده و طیف گسترده بزه دیدگان مجازی ناشی از رهاشدگی فضای مجازی نباشیم.

مساله اساسی که رهبر معظم انقلاب اسلامی نگرانی خود را نسبت به آن بارها ابراز کرده اند، همین رها شدگی فضای مجازی و به تعبیر ایشان افتخار کردن برخی‌ها به آن است. این در حالی است که بایستی استفاده از فضای مجازی برای مردم تسهیل گردد ولی باید توجه داشت که دشمن نتواند از این رهاشدگی علیه ملت و دولت توطئه کند. در وهله اول انتظار می‌رود در رابطه با رها شدگی کلاب هاوس و تولید محتوای مجرمانه بی پرده و بی هزینه آن تدبیری بیاندیشیم و در این رابطه بویژه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که به موجب قانون مسئولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد لازم است در ایفای وظایف قانونی خود و فارغ از فضاسازی‌های موجود اقدام کند و در بلند مدت نیز برای رهاشدگی فضای مجازی تدابیر سیاستی متناسب با ساخت شبکه ای آن طراحی شود. مدیریت و سامان دهی این فضای رهاشده مطالبه امروز آحاد مردم و وظیفه تردیدناپذیر حاکمیت در توجه حکیمانه به بایسته‌های حکمرانی در فضای مجازی و تضمین فضای عقلانیت و معنویت در جامعه است.