روابط اقتصادی ایران و چین در گذر زمان
چین، بزرگترین شریک تجاری ایران است؛ گزارهای که برای امروز و فردا نیست و سالهاست درباره تجارت ایران صدق میکند؛ چین بزرگ ترین خریدار نفتی و سرمایه گذار خارجی در ایران محسوب می شود.
صادرات و واردات، در تاریخ ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ اعلام شد تجارت ایران و چین افت چشمگیری در سال ۲۰۱۹ داشتهاست، بهطوری که صادرات ایران به چین بیش از ۳۶ درصد کاهش داشته و به ۱۳ میلیارد و ۴۳۴ میلیون دلار افت کرد و صادرات چین به ایران نیز با کاهش حدود ۳۱ درصدی به ۹ میلیارد و ۵۹۰ میلیون دلار رسید.
قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، در روز هفتم فروردین سال ۱۴۰۰، برنامهٔ جامع همکاری ایران و چین برای مدت ۲۵ سال امضا شد.
پیامدهای تحریمها علیه ایران، بدنبال تشدید تحریمهای آمریکا علیه ایران، شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت ساینوپک خرید نفت از ایران را متوقف خواهند کرد. شرکت ساینوپک از ماه سپتامبر تقاضای خرید نفت از ایران را ۵۰ درصد کاهش دادهبود. در نیمه اول ۲۰۱۹ صادرات چین به ایران ۴۶ درصد افت کرده و تنها ۴ میلیارد و ۵۵۲ میلیون دلار صادرات به ایران داشتهاست و واردات چین از ایران ۲۸ درصد افت داشته و به ۸ میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار رسیدهاست.
روابط چین و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی
قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، در روز هفتم فروردین سال ۱۴۰۰، برنامهٔ جامع همکاری ایران و چین برای مدت ۲۵ سال امضا شد.
پیامدهای تحریمها علیه ایران، بدنبال تشدید تحریمهای آمریکا علیه ایران، شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت ساینوپک خرید نفت از ایران را متوقف خواهند کرد. شرکت ساینوپک از ماه سپتامبر تقاضای خرید نفت از ایران را ۵۰ درصد کاهش دادهبود. در نیمه اول ۲۰۱۹ صادرات چین به ایران ۴۶ درصد افت کرده و تنها ۴ میلیارد و ۵۵۲ میلیون دلار صادرات به ایران داشتهاست و واردات چین از ایران ۲۸ درصد افت داشته و به ۸ میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار رسیدهاست.
روابط چین و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی
سال ١٩٧٩، چین سیاست اصلاحات و درهای باز را به اجرا گذاشت و با آمریکا روابط سیاسی برقرار کرد؛ در همان سال، به رهبری امام خمینی (ره)، انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست و جمهوری اسلامی تأسیس شد. این دو رویداد، ساختار سیاسی بینالمللی در اواخر دوران جنگ سرد را دگرگون و روابط چین و ایران را نیز متحول کرد.
چین از شرایط درهای بسته به سمت درهای باز گروید و با آمریکا رابطه سیاسی برقرار کرد، درحالیکه رویکرد جامعه سیاسی ایران، از گرایش و وابستگی کامل به غرب بهویژه آمریکا، به صورت گسترده به سمت استقلال و قطع وابستگی به اجانب و گرایشهای دینی و مذهبی و حرکات انقلابی و اسلامی تحول یافت و در نتیجه، روابط و همپیمانی آمریکا و ایران پس از ٣٠ سال به دشمنی تبدیل شد. به عبارت دیگر، سیاستهای چین و ایران در این دوره، تقریبا همزمان، مخالف جهت یکدیگر به حرکت در آمد؛ بنابراین روابط چین و ایران برای مدتی به سردی گرایید.
با توجه به دیدگاههای مشترکی که میان رهبران دو کشور به وجود آمد، از آن پس، ایران و چین در زمینه مبارزه با استکبار طلبی قدرتهای غربی با هم، همدردی و از یکدیگر پشتیبانی کردند.
چین از شرایط درهای بسته به سمت درهای باز گروید و با آمریکا رابطه سیاسی برقرار کرد، درحالیکه رویکرد جامعه سیاسی ایران، از گرایش و وابستگی کامل به غرب بهویژه آمریکا، به صورت گسترده به سمت استقلال و قطع وابستگی به اجانب و گرایشهای دینی و مذهبی و حرکات انقلابی و اسلامی تحول یافت و در نتیجه، روابط و همپیمانی آمریکا و ایران پس از ٣٠ سال به دشمنی تبدیل شد. به عبارت دیگر، سیاستهای چین و ایران در این دوره، تقریبا همزمان، مخالف جهت یکدیگر به حرکت در آمد؛ بنابراین روابط چین و ایران برای مدتی به سردی گرایید.
با توجه به دیدگاههای مشترکی که میان رهبران دو کشور به وجود آمد، از آن پس، ایران و چین در زمینه مبارزه با استکبار طلبی قدرتهای غربی با هم، همدردی و از یکدیگر پشتیبانی کردند.
ایران در زمینه حقوق بشر و مسئله تایوان از چین پشتیبانی کرد و چین نیز در مجامع بینالمللی، بهویژه در برابر تحریمهای بینالمللی و صدور قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل که تحت فشار آمریکا علیه ایران صادر میشد، مقاومت میکرد. رفتوآمد مقامات عالیرتبه دو کشور و افزایش مبادلات تجاری و اقتصادی در این شرایط، زمینه را برای همکاریهای فرهنگی نیز فراهم کرد.
ایران یکی از شرکای تجاری مهم چین در خارمیانه است که در سالهای اخیر، دو کشور از طریق امضای موافقت نامههای مختلف در حوزه تجاری، اقتصادی، سرمایه گذاری و بانکی تلاش کرده اند این مناسبات را تقویت کنند. از آنجا که ایران یکی از اجزای اصلی پروژه جاده و کمربند چین است و نقش مهمی در تامین نفت مورد نیاز چین دارد، روابط دو کشور حتی پس از خروج دولت ترامپ از توافق هستهای در سال ۲۰۱۵ نیز ادامه یافت.
اوج تحرک در روابط اقتصادی دو کشور را میتوان در امضای قرارداد ۲۵ ساله همکاریهای استراتژیک ایران و چین دانست که به عنوان بخشی از این قرارداد، چین متعهد به ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در ایران طی بازه فوق شده است. حجم روابط تجاری دو کشور در سالهای اخیر حدود ۲۰ میلیارد دلار بوده که طرفین در تلاش اند تا این عدد را ۵۰ میلیارد دلار افزایش دهند.
چین بزرگترین تامین کننده تجهیزات الکتریکی، صوتی- تصویری، شیمیایی و صنعتی ایران است. از طرف دیگر ایران هفتمین صادرکننده بزرگ نفت به چین محسوب میشود و واردات نفت از ایران حدود ۶.۵ درصد کل واردات نفتی چین را تشکیل میدهد.
در نتیجه تحریمها و شیوع کرونا، اقتصاد ایران اخیرا دچار مشکلات زیادی شده است، اما روند مناسبات اقتصادی دو کشور رو به گسترش بوده است. در نهایت اگرچه هر دو کشور با سیاستهای آمریکا به صورت کلی مخالف اند، اما احیای برجام بر روی روند آتی مناسبات اقتصادی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
ما همواره رابطه سیاسی خوبی با چین داشتهایم و نگاه سیاستگذار ما بعد از جنگ، نگاه گردش به شرق بوده است، اما اگر این فاکتور را هم درنظر بگیریم، ارزش اقتصاد چین روزافزون است و همین باعث شده که در گذر زمان و در ۳ دهه اخیر، چین تبدیل به یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان شود. ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار ارزش تجارت خارجی جهان است.
در ۱۰ سال گذشته، بیشترین صادرات ایران به چین مربوط به سال ۲۰۱۸ است. در این سال ایران ۹ میلیارد و ۴۴۶ میلیون و ۷۷ هزار دلار کالا به چین صادر کرده است، این در حالی است که بیشترین وارداتی که از چین در ۱۰ سال اخیر داشتهایم در سال ۲۰۱۴ و به ارزش ۱۲ میلیارد و ۴۶۲ میلیون و ۵۶۷ هزار دلار بوده است.
ما همواره رابطه سیاسی خوبی با چین داشتهایم و نگاه سیاستگذار ما بعد از جنگ، نگاه گردش به شرق بوده است، اما اگر این فاکتور را هم درنظر بگیریم، ارزش اقتصاد چین روزافزون است و همین باعث شده که در گذر زمان و در ۳ دهه اخیر، چین تبدیل به یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان شود. ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار ارزش تجارت خارجی جهان است.
در ۱۰ سال گذشته، بیشترین صادرات ایران به چین مربوط به سال ۲۰۱۸ است. در این سال ایران ۹ میلیارد و ۴۴۶ میلیون و ۷۷ هزار دلار کالا به چین صادر کرده است، این در حالی است که بیشترین وارداتی که از چین در ۱۰ سال اخیر داشتهایم در سال ۲۰۱۴ و به ارزش ۱۲ میلیارد و ۴۶۲ میلیون و ۵۶۷ هزار دلار بوده است.