استارتاپ‌ها بروز عینی جامعه‌پردازی دیجیتال / جامعه‌سازی در فضای سایبر با جامعه‌پردازی دیجیتال

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم ؛ 438 نشست تخصصی کارشناسی جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی و اندیشکده فضای مجازی "مرکز مطالعات راهبردی ژرفا" با مشارکت "دانشکده‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما، دانشکده رفاه، خبرگزاری‌های صداوسیما، فارس، مهر، تسنیم، مهر، میزان، آنا، نورنیوز، پایگاه خبری سدید، جهان نیوز و مؤسسه رسانه‌ای خبر فوری" با حضور " اشکان کاظمی" مدیرعامل "شبکه اجتماعی بالونت" با موضوع "جامعه‌پردازی دیجیتال و مراحل آن" برگزار شد که در حاشیه این نشست با وی به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که از نظر می‌گذرانید:

تسنیم: معنا و مفهوم جامعه‌پردازی دیجیتال چیست ؟

عبارت جامعه‌پردازی دیجیتال مترادفی برای راه‌اندازی کسب و کارهای دیجیتال است که استارتاپ‌ها بروز عینی آن در جامعه هستند و به دنبال ایجاد تحول در اقتصاد دیجیتال هستند، هدف اصلی ما در بحث جامعه‌پردازی دیجیتال، یافتن راهکاری صحیح و مناسب برای جامعه‌سازی در فضای سایبر است به همان شکلی که جوامع در فضای سنتی متولد می‌شوند باید الگویی نیز برای ساماندهی جوامع دیجیتال در کشور داشته باشیم.

توسعه جامعه‌پردازی دیجیتال سبب خواهد شد تا علاوه بر رشد اقتصادی یک کسب و کار، شاهد رشد سیاسی و اجتماعی برای آن کسب و کار و به تبع جامعه باشیم، البته جامعه‌پردازی عاری از مسائل اقتصادی نیست اما محور اصلی ساخت یک جامعه دیجیتال، توسعه اجتماعی است به این معنا که الگویی همچون اجتماع‌سازی در فضای حقیقی برای فضای سایبر تدوین و به مرحله اجرا دربیاید.

برای راه‌اندازی یک استارتاپ چند روش متداول در جهان وجود دارد که معروف‌ترین این روش‌ها، توسعه تاب 12 است. بر همین اساس راه‌اندازی یک جامعه دیجیتال که هر یک از استارتاپ‌ها بخشی از این جامعه هستند، شیوه‌های منحصر به فرد خود را دارد که باید مورد بررسی واقع شود و برای پرداختن به بحث جامعه‌شناسی دیجیتال در ابتدا باید شیوه‌های متداول ساخت آن را فرا گیریم.

تسنیم: نقش‌آفرینان در ساخت و توسعه جوامع دیجیتال چه افرادی هستند؟

برخی معتقدند این روش‌ها به نوعی محتوای نظری هستند، بنابراین برای سیاست‌مداران و سیاست‌گذاران ارزش بیشتری دارند اما بنده معتقدم این محتوا برای اقشار مختلف درگیر با فضای مجازی مهم است، کنشگران و تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی به وسیله شناخت جامعه‌پردازی دیجیتال امکان تبدیل دنبال‌کنندگان خود به جامعه را خواهند داشت، کسب و کارهای فضای مجازی امکان بازاریابی از طریق راه‌اندازی یک ارتش اجتماعی را به دست خواهند آورد، کنشگران سیاسی و اجتماعی نیز امکان بهره‌وری بسیار زیادی از این جامعه خواهند داشت بنابراین هدف اصلی ما در جامعه‌پردازی دیجیتال، راه‌اندازی یک جامعه و اجتماع انسانی به جای یک کسب و کار محدود است، جامعه‌ای که پایدار و ارتقا‌پذیر باشد و رشد خود را براساس توانایی‌های ذاتی جامعه دنبال کند.

تسنیم: آیا در حال حاضر جامعه دیجیتال به معنای واقعی در ایران وجود دارد؟

درست است که امروز شبکه‌های اجتماعی متعدد با کاربران بسیار زیادی در کشور فعال هستند اما هیچ کدام از آنها بدل به یک جامعه دیجیتال نشده‌اند، کلونی جمعیت واحدی شکل گرفته اما این اجتماع حول یک هدف مشترک نیست و اعضای جامعه رفتار و طرز فکر واحدی برای دستیابی به این هدف ندارند.

مدیرعامل شبکه اجتماعی بالونت گفت: پیام‌رسان‌های فعال در کشور جمعیت میلیونی دارند اما هیچ یک از آنها را نمی‌توان جامعه دیجیتال نامید اگر هم جامعه‌ای کوچک در آنها شکل گرفته است، دلیل اصلی توان و خواست خود پلتفرم نبوده است، بلکه این جامعه در خارج از شبکه اجتماعی شکل گرفته و بعد از آن به محیط شبکه اجتماعی نیز تسری پیدا کرده است، برای مثال یکی از پیام‌رسان‌های ایرانی به عنوان محل زیست اقشار مذهبی جامعه شناخته می‌شود اما این جامعه‌سازی در پیام‌رسان شکل نگرفته است، قشر مذهبی عضو این پیام‌رسان در خارج از فضا با یکدیگر در ارتباط هستند ولی ارتباط خود را به پیام‌رسان مذکور نیز تسری داده‌اند.

تسنیم: آیا تاکسی‌های اینترنتی، فروشگاه‌های دیجیتال و ... را می‌توان جامعه دیجیتال دانست؟

به زعم بنده خیر، اینها بیش از آن که نگاه جامعه‌ای داشته باشند، پلتفرم‌های اقتصادی برپایه مشتری‌مداری هستند که مشتریان را عنصر اصلی امتداد حیات خود می‌دانند بنابراین تلاش به ارائه خدمات بیشتری برای آنها دارند و بین اعضای جامعه زیست‌بوم یا تعاملات خاصی شکل نگرفته است، نشان‌های تجاری معروف این امکان را دارند که تعاملاتی داشته باشند که فروش آن‌ها را بهبود ببخشد اما آنها به جامعه هدف خود نگاهی فراتر از یک جامعه تجاری ندارند.

تاکسی‌های آنلاین طی این مدت می‌توانستند که زیست‌بوم ویژه رانندگان خود را بدون اهداف تجاری راه‌اندازی کنند تا آنها امکان تعامل غیرتجاری بین خود را داشته باشند، خرید و فروش بین یکدیگر انجام دهند و بسیاری از فعالیت‌های دیگر از جمله این امکان بود که تاکسی‌های اینترنتی امکان توسعه آن را برای رانندگان داشتند که اطلاعی ندارم تا چه حد توسط آنها دنبال شده است.

طی سال‌های اخیر تلاش شده تا جامعه‌پردازی دیجیتال در کشور وجود داشته باشد، برای مثال برخی سایت‌ها با استفاده از ظرفیت گروه‌های خاص مانند مادران سعی کردند که نوعی از جامعه دیجیتال را در ایران محقق کنند و در پاره‌ای از موارد موفق به ایجاد جذابیت برای اعضای جامعه و صاحبان پلتفرم‌هایی که این جامعه را مدیریت می‌کنند نیز شده‌اند، البته نمونه‌های محدودی در کشور وجود دارد که علاوه بر شکل‌گیری جامعه، مؤسسان از جامعه‌پردازی هم غفلت نکرده باشند به این معنا که اغلب نقاط مختلف تعاملی، اقتصادی و اجتماعی مشخص شده است تا امکان شکل‌گیری جامعه‌ای پویا و مقیاس‌پذیر فراهم شده باشد، نمونه‌های موجود نیز بیشتر بر مدل‌های تبلیغی استوار هستند و از الگوهای جامعه‌سازی پیروی نمی‌کنند، جامعه‌پردازی ژانر جدیدی در دنیای دیجیتال است، گستردگی حوزه‌های دیگر در این عرصه وجود ندارد و از پلتفرم‌های کافی برای رشد جامعه‌پردازی دیجیتال برخوردار نیستیم، هرچند متاسفانه افرادی تصور می‌کنند که جامعه دیجیتال شکل داده‌اند در حالی که صرفاً موفق به راه‌اندازی یک پایگاه کاربری شده‌اند چراکه فعالیت‌های جامعه دیجیتال مستقل است و هدف آن از طریق شکل‌گیری تعاملات قدرتمند بین اعضای جامعه شکل می‌گیرد.

تسنیم: به برخی از این ضعف‌ها اشاره کنید؟

برای مثال امکان تعاملات بین کاربران محدود است، برای مثال در اینستاگرام شما صرفاً توان دنبال کردن این رهبر، مشاهده پست‌ها و داستان‌های وی و کامنت‌گذاری در فضای عمومی را دارید در صورتی که این تمام ظرفیت مدنظر ما برای یک جامعه دیجیتال نیست و ابزار بهتری برای برقراری تعاملات قدرتمندتر وجود دارد.

تسنیم: اینترنت را می‌توان خون یا نفس جوامع دیجیتال دانست که اگر دچار قطعی شود، جامعه دچار نوعی سکته می‌شود و این قطع می‌تواند تمام ارتباط بین رهبران و دنبال‌کنندگان را قطع کند؟

بله، اینترنت زیرساخت اصلی جوامع دیجیتال است که می‌توان از آن با تعابیری مانند خون یا نفس جامعه مذکور یاد کرد البته جهان به سمتی پیش می‌رود که جوامع نوین دیجیتال را بر بستر بلاک‌چین توسعه دهد که تقریباً می‌توان از اقتصاد به عنوان عنصر اصلی آن یاد کرد. شبکه‌های اجتماعی ، بلاک‌چین‌ها و ... به عنوان زیرساخت حضور پررنگی در شکل‌گیری جوامع دیجیتال خواهند داشت.

تسنیم: عملکرد این جامعه را بر اساس کدام سنجه می‌توان مورد ارزیابی جدی قرار داد ؟

به زعم بنده مهم‌ترین سنجه برای ارزیابی این جامعه بررسی جاذبه‌ای است که برای اعضای خود و کسانی که مایل به عضویت در آن هستند، ایجاد می‌کند. معیار جاذبه دارای دو سنجه ارزیابی است، نخست فاکتور (میزان کیفیت و کمیتی عملکرد یک عضو جامعه براساس ارزش‌های آن در علاقه)، برای مثال معیار می‌گذاریم که اعلام نظر افراد ذیل پست‌های دیگران، سر زدن مداوم به اعضای جامعه، خرید از اعضا فاکتوری است برای سنجش میزان عشق و تعلق‌خاطری که اعضاء به این جامعه دارند که آن را در میزان اثرگذاری ضرب می‌کنیم، مؤلفه‌ای که بیانگر میزان اثری که یک فرد می‌تواند در جامعه بگذارد، خواهد بود؛ برای مثال اگر جاذبه من در یک جامعه عدد 7 را نشان دهد و 8 واحد اثرگذاری در جامعه داشته باشم به طور کل جاذبه‌ای معادل 56 در جامعه خواهم داشت، جاذبه کل هر جامعه دیجیتال برآیند میانگین میزان جاذبه تک تک اعضای جامعه است که می‌توان به راحتی آن را محاسبه کرد، البته باز هم تاکید می‌کنم که سنجه جامعه دیجیتال با مولفه‌های سنجش موفقیت یک کسب و کار تفاوت بنیادین دارد، در کسب و کار مؤلفه‌هایی مانند میزان جذب مشتری، رشد فروش ماهانه و ... اثر بیشتر دارد.

انتهای پیام/