بودجه ریزی سال 1401 با چقدر کسری استارت خورد؟

حجت‌الله فرزانی کارشناس امور بانکی و اقتصادی گفت: بخشی از مشکلاتی که تا به امروز در بودجه‌ریزی وجود داشت، مربوط به چندگانه بودن آن‌ها است، زیرا قسمتی ازمنابع کامل کشور محرمانه دانسته می‌شود. در همین ارتباط یک بار پیشنهاد شده بود که بودجه در یک یا دو سطح براساس میزان درآمد‌ها تعریف شود که مورد حذف قرار گرفت.

وی افزود: بخشی از منابع درآمدی عمومی مربوط به فروش نفت و بقیه موارد و قسمت دیگر آن هم به مالیات‌ها ارتباط پیدا می‌کند. چنانچه درصدد نباشند به طور شفاف میزان بودجه‎ای که حاصل از درآمد نفت است را عنوان سازند، هزینه هم برای آن تراشیده نخواهد شد، اما از سر اجبار باید به صورت شفاهی یا صوری منابع درآمدی به تعریف درآید و پس از آن برای منبع درآمد، صورت هزینه کرد صوری تعریف شود که این کار به سازمان برنامه و بودجه سپرده خواهد شد و اشکال اصلی بودجه‌ریزی هم همین مسئله است.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: پیش از هر نقدی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که بخشی از این هزینه کرد‌ها اجتناب ناپذیر است، برفرض دستمزد کارمندان باید پرداخت شود. بخش دیگر که عامل اصلی به حساب می‌آید تفاوت بین آنچه که در لایحه بودجه به عنوان منابع آورده شده و آنچه که در طول سال به عنوان درآمد واقعی کسر شده، است، بطوریکه به نظر نمی‌رسد برای سال ۱۴۰۱ هم بتوان آن را برطرف ساخت، مگر آنکه خیلی شفاف رفتار شود.

وی تصریح کرد: مشکل بعدی درارتباط با بودجه‌ریزی شرکت‌های دولتی است، یعنی مباحثی وجود دارد که درآمد و هزینه گفته می‌شود، ولی در لایحه بودجه قرار می‌گیرد. برای این گروه نه نظارتی وجود دارد و نه مجلس ورود پیدا می‌کند، بر همین اساس بهتر آن است تا بودجه شرکت‌های دولتی جداگانه از لایحه بودجه به مجلس آورده شود. دوره نمایندگی در مجلس پیشنهادی به رئیس مجلس داده شد که چنانچه بودجه رسمی در آبان و آذرتحویل داده می‌شود، بودجه شرکت‌های دولتی را در مرداد ماه بیاورند، حتی یک کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی آن نیز تشکیل شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه افزود: نکته دیگر، تنظیم بودجه براساس عملکرد است. این مسئله با وجود آنکه از سال‌های گذشته کلید خورده، محقق نشده، زیرا بودجه‌ای که با درآمدی مشخص اعلام می‌شود، باید به صرف هزینه کردی واقعی برسد تا بر همان اساس مورد ارزیابی قرار گیرد. متاسفانه این راه هنوز بر ریل خود قرار نگرفته و در این حوزه نه اینکه کم کاری شده باشد، ولی کار‌ها بسیار سخت انجام می‌شود، زیرا بودجه به مکانی برای یکسری توافقات پشت پرده و پنهان مبدل شده و این موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد، یعنی شفاف سازی وارد سازمان برنامه و بودجه شود.

وی درباره تبدیل ردیف محوری به طرح محوری دراستان‌ها ابراز کرد: یک بخش این مسئله اجتناب ناپذیر است. برفرض برای دانشگاه ردیفی در بودجه جهت گسترش فناوری وجود دارد، زمانی این ردیف بخواهد به پروژه محوری تبدیل شود، این کار باید براساس عملکرد صورت گیرد. به این معنا؛ مطرح می‌شود که این بودجه فناوری بنا است تا صرف چه کاری شود. تا این بخش از کار کاملا درست است، ولی اجرای آن نه تنها به این راحتی‌ها نیست، بلکه در واقع سخت هم به حساب می‌آید، زیرا درابتدا سازمان برنامه و بودجه باید به همان برنامه ریزی ونظارت بسنده کند و سمت کار اجرایی نرود و این کار را به دستگاه‌های اجرایی واگذار کند.

فرزانی خاطرنشان کرد: طی سنوات گذشته شاهد بودیم که رئیس سازمان برنامه و بودجه به استانی سفر کرده بود برفرض از جاده شکایت می‌کردند، آن هم برای تامین هزینه‌ اش قول‌هایی می‌داد، این درحالی بود که تخصیص بودجه وظیفه وزیر است، زیرا او باید اولویت‌بندی انجام دهد. به هر حال این پروژه محوری زمانی مفید واقع می‌شود که به دستگاه اجرایی اختیارات داده شود و دخالت‌های بودجه‌ای از سازمان برنامه به حذف درآید، درصورتیکه این سازمان به محل اصلی خود یعنی محل تجمیع برنامه‌ها برگردد، کشور بر دور خوبی خواهد افتاد.