چشم‌انداز دریای خزر پس از تصویب پروتکل حفاظت از تنوع زیستی

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، احمدرضا لاهیجان زاده با ابراز خرسندی از تصویب پروتکل حفاظت از تنوع زیستی تصریح کرد: ۳ پروتکل از ۵ پروتکل پیش‌بینی شده به تصویب مجلس رسیده و پروتکل چهارم که تحت عنوان ارزیابی زیست محیطی است، در نوبت رسیدگی در کمیسیون های مربوطه در مجلس قرار گرفته است. پروتکل پنجم نیز که تحت عنوان پروتکل پایش است در حال حاضر در سطوح کارشناسی کشورهای منطقه در حال تدوین است.

مجری ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران در ادامه با اشاره به ویژگی‌های دریای خزر گفت: دریای خزر با وسعت بیش از ۳۸۰ هزار کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه جهان است، طول ساحل این دریاچه ۷۰۰۰ کیلومتری و پنج کشور بزرگ را در بر می‌گیرد، همچنین نزدیک به ۱۵ میلیون نفر سکنه نیز در حاشیه این دریا زندگی می کنند که معیشت آنها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به این پهنه آبی وابسته است.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: اکوسیستم دریای خزر به لحاظ ملی و بین المللی برای ایران بسیار حائز اهمیت است این اکوسیستم از تنوع گونه ای بالایی برخوردار بوده و در مقایسه با آبهای ساحلی ایران بعد از خلیج فارس به عنوان متنوع ترین اکوسیستم آبی به لحاظ گونه‌های ماهیان است.

لاهیجان زاده افزود: ۴۴ درصد از گونه های ماهیان این منطقه قابلیت بهره برداری اقتصادی دارند و ۲۴ درصد از این گونه ها انحصاری دریای خزر بوده و در سایر نقاط دنیا وجود ندارند جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن شرایط خاص جغرافیایی بیشترین زیان را در صورت عدم رعایت ملاحظات محیط زیستی توسط کشورهای ساحلی متحمل خواهد شد.

وی با هشدار به بحث آسیب پذیری زیست محیطی دریای خزر گفت: این آسیب پذیری به دلیل جهت گردش آب که در خلاف جهت عقربه ساعت و به سمت جنوب دریای خزر که سواحل ایران است اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: نظر به اهمیت فراوان حفاظت از تنوع زیستی جانوری و گیاهی دریای خزر به خصوص گونه‌های در معرض خطر انقراض در این اکوسیستم آبی همچون ماهیان خاویاری و لزوم تدوین چارچوبی برای همکاری میان کشورهای حاشیه دریای خزر و برای عملکرد بهتر در این رابطه با محوریت جمهوری اسلامی ایران و با تلاش زیاد در سال ۱۳۸۲ معاهده حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر که به کنوانسیون تهران معروف است به تصویب دولت های منطقه رسید و پس از آن این کنوانسیون در سال ۱۳۸۴ به تصویب مجلس و در ۲۱ مرداد ۱۳۸۵ لازم الاجرا شد. به همین مناسبت نیز ۲۱ مرداد در تقویم بین کشورهای ایران، آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان این روز به عنوان روز ملی دریایی خزر نامگذاری شده است و همه ساله در همین روز برنامه های متنوع علمی، فرهنگی و آگاهی بخشی برگزار می‌شود.

لاهیجان زاده تاکید کرد: به منظور اجرایی کردن تعهدات ایجاد شده در کنوانسیون تهران نیاز به ابزارهای اجرایی و بازوهایی قوی وجود داشت که به همین منظور پنج پروتکل ذیل این کنوانسیون پیش‌بینی شد که از این ۵ پروتکل تاکنون پروتکل مقابله با آلودگی نفتی در شرایط اضطراری مشهور به پروتکل آکتائو به تصویب دولت ها رسید و در سال ۱۳۹۱ نیز در ایران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب سازمان محیط زیست با تشریح پروسه تصویب پروتکل حفاظت از تنوع زیستی دریای خزر در مجلس شورای اسلامی‌خاطر نشان کرد: پروتکل مقابله با آلودگی های با منشاء خشکی مشهور به پروتکل مسکو در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید. پروتکل سوم که پروتکل حفاظت از تنوع زیستی است یکی از پروتکل های مهم ذیل این کنوانسیون است در سال ۹۴ به تصویب دولت های منطقه و در سال ۹۷ به صورت لایحه به مجلس ارسال شد و پس از بررسی های جامعی که بر روی این پروتکل در کمیسیون های مختلف صورت پذیرفت این پروتکل در مورخ ۲۵ مهر ماه سال ۱۴۰۰ با توجه ویژه نمایندگان مجلس و حمایت کمیسیون کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست در و فراکسیون محیط زیست در مجلس با آراء بسیار بالایی به تصویب رسید.

لاهیجان زاده درباره اهداف این پروتکل گفت: اول اینکه کنوانسیون تهران چارچوبی جهت اعمال مدیریت زیست بومی در دریای خزر است، از جمله اهداف این پروتکل می‌توان به حفاظت از گونه ها و حفاظت از زیستگاه ها اشاره کرد. حمایت، حفاظت و احیای سلامت و یکپارچگی تنوع زیستی و تضمین استفاده پایدار از این منابع از دیگر رویکردهای این پروتکل است.

وی اظهارداشت: موضوع حفاظت از ذخایر ژنتیکی و مبادله علمی و مطالعات و پژوهش های انجام شده بر روی ویژگی های دریای خزر خصوصاً با توجه به مسئله مهم تغییر اقلیم از از نکات دیگر این پروتکل است. بندهای قانونی مهمی در پروتکل تنوع زیستی لحاظ شده که حمایت و حفاظت از مناطق حفاظت شده، نحوه مدیریت مناطق حفاظت شده ساحلی، روند ایجاد و احصای مناطق حفاظت شده، ارزیابی اثرات زیست محیطی در چارچوب حفاظت از تنوع زیستی، تبادل دانش فنی و همکاری های علمی و پژوهشی، آموزشهای محیط زیستی و ارتقاء آگاهی عمومی از دیگر موارد لحاظ شده در این پروتکل است.

پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چارچوب حفاظت از محیط زیست دریای خزر ۲۵ مهرماه با ۱۹۲ رای موافق در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

۱۳۵۲