کمبود حدود 28 هزار مشاور در مدارس

بهداشت روان از جمله مهم‌ترین موضوعات روز هر جامعه است، بر اساس آخرین آمار اعلام شده توسط عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، از ۱۵ میلیون دانش آموز در سراسر کشور، پنج میلیون دانش آموز از نظر سلامت روانی مشکل دارند که باید توجه ویژه‌ای به این دسته از دانش آموزان شود، یکی از مراکزی که می‌تواند به آن‌ها کمک کند، مدارس هستند، البته خانواده نیز نقش مهمی در این امر دارد.

مطالعات نشان می دهد که سلامت روان دانش آموزان ارتباط مستقیمی با پیشرفت تحصیلی آن ها دارد بنابراین دانش آموزانی که به نحوی مشکلات روانی یا فقدان سلامت روان دارند، اغلب با افت تحصیلی زیادی مواجه هستند، همچنین این دانش آموزان در معرض آسیب‌های دیگری مثل اشتغال به کار غیرقانونی، مصرف مواد، بزهکاری، خشونت و بیکاری نیز در آینده قرار خواهند گرفت.

علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش که پیشتر در سمت معاون پرورشی و فرهنگی ارتباط مستقیمی با موضوع تمهیدات لازم برای بهداشت روان دانش آموزان داشته است؛ در خصوص خدمات آموزش و پرورش برای حفظ و ارتقای بهداشت و سلامت روان دانش آموزان اظهار کرد: آموزش و پرورش، با آگاهی از خطر آسیب‌پذیری کودکان و نوجوانان در شرایط کرونا، همه اهتمام خود را برای ارائه انواع خدمات مشاوره‌ای و پیشگیرانه به کار بسته است.

به گفته او تماس گسترده و روزانه مشاوران مدارس با دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها، راه اندازی خط ملی نماد به شماره ۱۵۷۰، شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر و ارائه خدمات مورد نیاز به آنها، بخشی از خدمات آموزش و پرورش برای حفظ و ارتقای بهداشت روان دانش‌آموزان و محافظت از آنها در برابر مخاطرات روانی اجتماعی است.


حل تضاد خرده فرهنگ‌های دانش آموزان در مدارس به کمک مشاوران
نیره سادات عبدالهی مقدم روانشناس در خصوص تامین سلامت روان دانش آموزان اظهار کرد: بهداشت روان همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است، به معنای دیگر بهداشت روان، همان بهداشت جسمانی است و به دلیل اینکه بسیاری از مشکلات جسمانی افراد به دنبال مشکلات روحی و روانی در فرد ایجاد می‌شود بنابراین تامین سلامت و بهداشت روان دانش آموزان موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود.

این روانشناس ادامه داد: هر چه میزان بهداشت روانی دانش آموزان بیشتر باشد فرصت شکوفایی، زندگی سالم اجتماعی و حتی ارتباطات سالم اجتماعی را نیز برای او برقرار می‌کند، این موضوع تا حدی مهم بوده که تصمیم گرفته شده است تا بهداشت روان دانش آموزان از دوران کودکی و خردسالی و در ابتدای دوران مدرسه آغاز شود، البته اجرای این طرح نیازمند این است که فرهنگ، دانش و آگاهی خانواده‌ها در مورد موضوع سلامت روان دانش آموزان بالاتر برود.

عبدالهی مقدم در خصوص وظیفه مشاوران مدرسه برای تامین سلامت روان دانش آموزان بیان کرد: اهمیت مدرسه فقط منوط به این نمی‌شود که فرد در مورد حیطه تحصیلی و ارتباطش با اولیا مدرسه باشد، بلکه مسئولیت اولیا و مشاوران مدرسه شامل بالا بردن نیروی عقلی، آشنا کردن دانش آموزان به مسائل اجتماعی و اخلاقی، ارتباطشان در اصلاح با رفتار‌های ناسازگارانه آن ها، تامین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان می‌شود.

او افزود: دانش آموزان با خانواده‌ها و فرهنگ‌های مختلفی وارد فضای مدرسه می‌شوند و این موضوع وظیفه اولیا مدرسه و مشاوران است که بتوانند خانواده‌ها را شناسایی کنند و در آن‌ها فرهنگ سلامت روان را بنیانگذاری کنند تا دانش آموز حداقل تامین ابتدایی سلامت روان را داشته باشد.

این روانشناس با اشاره به اینکه تامین سلامت روان دانش آموزان نیازمند یک فرد متخصص است، گفت: در دوران مدرسه دانش آموزان رقابت و ارتباط سالم و نحوه برخورد با مشکلات را به خوبی یاد می‌گیرند، همه این موارد مستلزم این است که فردی به عنوان متخصص، راه صحیح را به دانش آموزان و معلمان نشان دهد، همچنین نیاز به یک مشاور که آگاهی کامل به شرایط خانواده‌ها داشته باشد، از اولویت‌های تامین سلامت روان دانش آموزان است. مشاور باید سعی کند برای تامین سلامت روان دانش آموزان از بستر خانواده شروع کند.


راهکار‌هایی به مدارس و خانواده‌ها برای تامین سلامت دانش آموزان
عبدالهی مقدم ادامه داد: خانواده‌ها و اولیای مدرسه باید یاد بگیرند در مواجه با فرزندانشان در موقعیت‌های بسیار سخت، حوصله و متانت داشته باشند، گاهی اوقات فرزندان در موقعیت‌های بسیار خوشحال کننده ممکن است قادر به کنترل هیجانات خود نباشند و به دنبال همین موضوع ممکن است که رفتار‌های غلط از آنها سر بزند.

او بیان کرد: هنگامی که دانش آموزان در هر دوره‌ای از مقاطع تحصیلی خود با بحرانی مواجه می‌شود والدین و اولیا مدرسه باید سعی کنند با یک گفت‌وگوی صحیح، شنونده خوبی باشند.

این روانشناس در خصوص جلب اعتماد دانش آموزان گفت: تشویق از مشاهده پیشرفت دانش آموز هرچند به میزان خیلی کم، اما باید توسط والدین و اولیا مدرسه انجام شود همچنین سعی کنند موقعیت اعتماد را برای دانش آموزان فراهم کنند و از اعتماد دانش آموزان برای سو استفاده و نقطه ضعف استفاده نشود.

عبدالهی مقدم تصریح کرد: نکته مهم این است که خانواده‌ها سعی کنند با حداقل امکانات مالی و رفاهی محیطی شاد و آرام را برای دانش آموزان فراهم کنند.

او گفت: همه این موارد باعث می‌شود که علاوه بر دانش آموزان، خانواده‌ها نیز از سلامت روان بسیار بالایی برخوردار باشند و اگر از مدرسه به خانواده بیاید ریشه عمیق تری خواهد داشت.


کمبود حدود ۲۸ هزار مشاور در مدارس
طبق مطالعاتی که انجام شد به ۴۰ هزار نیروی مشاوره برای دانش آموزان در مدارس سراسر کشور نیاز داریم، اما در حال حاضر حدود ۱۲ هزار نیروی مشاور در مدارس فعالیت می‌کنند، بنابراین با توجه به این شرایط حدود ۲۸ هزارمشاور در مدارس کم داریم.

هرچند کم و بیش امروزه در مدارس مشاور حضور دارد، اما این مشاوران بیشتر در حیطه تحصیل و هدایت تحصیلی پایه نهم دانش آموزان فعالیت می‌کنند و با خانواده این دانش آموزان ارتباط نمی‌گیرند و این در حالی است که سیستم آموزش و پرورش باید به موضوع سلامت روان دانش آموزان نگاه ویژه‌ای داشته باشد به دلیل اینکه اگر دانش آموزانی داشته باشیم با سطح علمی بالا، ولی فقر روح و روان، این دانش آموزان نمی توانند اثری بر پیشرفت جامعه با عملکرد علمی خود داشته باشند.