امیرالمومنین(ع) با صبر انقلابی خود زمینه‌ساز وحدت و صدور اسلام شد

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن هفته وحدت (ایام ولادت باسعادت رسول ختمی مرتبت(ص)) و به منظور بررسی وحدت در سیره و سبک زندگی پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع) با حجت الاسلام والمسلمین «امیرعلی حسنلو»، استاد تاریخ و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه‌های علمیه گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:

وحدت در اسلام و آموزه‌های دینی قرآنی ما چه جایگاهی دارد؟

یکی از اهداف بعثت پیامبران از سوی خداوند، ایجاد وحدت در جوامع بشری است؛ دعوت به توحید همان وحدت است؛ تفرقه هرگز مطلوب پیامبران نبوده است، تفرقه منجر به انحراف و شرک می‌شود؛ از این‌رو خداوند در کتاب‌های آسمانی پیامبران قبل از آمدن پیامبری بعدی بویژه پیامبر(ص) خاتم بشارت داده است؛ این خود بهترین دلیل بر مطلوب بودن وحدت جوامع بشری از منظر ادیان الهی است، قرآن کریم در آیات متعدد مسلمانان را دعوت به وحدت و به آن تاکید کرده است ؛«یا أَهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلىٰ کَلِمَةٍ» خطاب به اهل کتاب است چه رسد به جامعه اسلامی و امت اسلام که خطاب آنها اعتصام به حبل الهی است؛ پیامبر(ص) پس از ورود به مدینه و قبل از تشکیل حکومت اسلامی، وحدت اجتماعی در یکی از پایه های حکومت اسلامی قرار داد و بین مسلمانان عقد اخوت و با اهل کتاب پیمان همزیستی مسالمت آمیز منعقد کرد و به خوبی می دانست مادام که در جامعه یکدلی ایجاد نشود کاری از پیش نخواهد رفت؛ اختلاف در جامعه از اسباب گسل و گسل راه نفوذ دشمن است؛ لذا گسل‌ها را باید پر کرد و حفره‌های درونی را باید محکم و استوار بست.

پیامبر اکرم(ص) برای ایجاد وحدت و همدلی در جامعه اسلامی چه راهبردی داشتند و این راهبرد چه برکاتی داشت؟

پیامبر (ص) برای حفظ این استراتژی و تاکتیک، روش خود را بر مدارا قرار داده بود در این راستا منافقین را نیز تحمل کرد در راه وحدت امت قبایل حول محور خود روابط خانوادگی با قبایل قریش را گرم‌تر و نزدیک‌تر کرد. یکی از حکمت‌های تعدد زوجات در سیره حضرت رسول(ص) همین قضیه است که درصدد بود ارتباط وحدت را نیز از این طریق ایجاد کند و موفق هم شد. قبائل ساکن مدینه سال‌ها با یکدیگر نزاع و اختلاف داشتند، و یهودیان با سوءاستفاده از این اختلافات بر آنها سلطة سیاسی یافته بودند، پیغمبر اکرم(ص) پس از هجرت به مدینه و قبول رهبری، با پیمان‌هایی میان آنها همبستگی و الفت برقرار کرد، که یکی از مهمترین این پیمان‌ها، اولین قراردادی بود که بین پیامبر(ص) و طوائف و قبایل موجود یثرب بسته شد و بعضی آن را نخستین قانون اساسی مکتوب جهان دانسته‌اند.

رهاورد این تدبیر برای اسلام و مسلمین چه بود؟

این تدبیر بهترین مقوله برای به وجود آوردن وحدت ملی و همبستگی دینی بود؛ چرا که وحدت میان قبایل درگیر، حقوق اجتماعی یهودیان و نیز مهاجران مسلمان را تضمین می‌کرد و از سوی دیگر، این پیمان‌ها مقدمات تشکیل یک وحدت سیاسی و حکومتی را فراهم می‌آورد. براین اساس در مفاد قرارداد بین مسلمین به روشنی قید شده بود که مسلمین امّت واحده‌ای هستند، «أنهم اُمة واحدة من دون الناس» لذا تصریح شد: مسلمین در برابر ظلم و تجاوز، توطئه و فساد با هم متحد خواهند بود؛ اگر اختلافی بین مسلمین بروز کرد، مرجع حل آن، خدا و رسول خدا(ص) خواهند بود و مسلمین، فرد مقروض و مدیونی را که دین او سنگین است رها نخواهند ساخت، بلکه او را کمک می‌کنند: «تَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی». از این رو، برای ایجاد حساسیت مشترک دینی یکی از شاخص‌ترین راه‌حل‌های پیامبر اکرم(ص) در جهت تحقق وحدت اسلامی بود.

بعد از رسول خدا(ص) وضعیت وحدت در جامعه اسلامی چگونه بود و امیرالمومنین(ع) برای حفظ وحدت و یکپارچگی امت اسلام چه رویکردی داشتند؟

بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص)، اختلافات شدیدی میان مسلمانان پدید آمد، امیرالمومنین امام علی(ع) وقتی دید امت واحده شکست خواهد خورد با روح بلندی که داشت به وظیفه بالاتر، از خلافت ظاهری دست کشید و به جای اینکه جنگ و جدال به راه بیندازد و خود را از جمع مسلمانان کنار بکشد و با توطئه‌کنندگان همدست شود، با تقوای الهی مردم را از تفرقه به اتحاد فراخواند و به کسانی که دانسته یا ندانسته آمده بودند تا در برابر ابوبکر با وی بیعت کنند و به تفرقه بپردازند، فرمود: ای مردم! امواج فتنه ها را با کشتی‌های نجات (علم، ایمان، اتحاد) در هم شکنید و از مسیر اختلاف و پراکندگی دوری نمائید و تاج تفاخر و برتری جویی را از سر بردارید. (دو کس راه صحیح را پیمودند) آن کس که با داشتن یار و یاور و نیروی کافی به پا خاست، پیروز شد و آن کس که با نداشتن نیروی کافی کناره‌گیری کرد، مردم را راحت ساخت.

امیرمومنان علی علیه السّلام که تنها هدفش حفظ اسلام بود با صبر انقلابی که از خود نشان داد، آنچنان وحدتی میان مسلمانان به وجود آورد که مسلمانان به جای جنگ و اختلاف داخل، به صدور انقلاب عظیم اسلامی پرداختند، همین وحدت باعث پیروزی و پیشرفت آنان شد، به طوری که در مدت بسیار کوتاهی دو امپراطوری عظیم و پهناور روم و فارسی را تصرف کردند، اگر آن حضرت(ع) این وحدت و آرامش را به وجود نمی‌آورد محال بود که همه پیشرفت و فتوحات نصیب مسلمانان شود.

پایان پیام/9