سفارش قرآن به نرم گفتاری

محمدعلی‌ رحیمی در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با آداب سخن گفتن و اینکه متاسفانه اغلب مردم با آداب سخن گفتن به‌درستی آشنا نیستند و همین موضوع باعث ایجاد کدورت‌هایی بین آنها می‎شود و در پاره‌ای موارد نیز با یک سخن نسنجیده خود را به دردسر و مخاطره‌هایی می‌اندازند، اظهار کرد: با مروری در آیات قرآن کریم می‌بینیم که در قرآن آیات زیادی در رابطه با سخن گفتن آمده است که با عمل به آنها می‎توانیم با نحوه سخن گفتن درست آشنا شویم.

وی با بیان اینکه آیه ۴۴ سوره طه با این مضمون «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَی» در رابطه با سخن گفتن به زبان نرم و لین است و تاکید دارد که اگر با نرمی سخن بگویید سخن شما تاثیرگذار خواهد بود و این امر نشان از تأثیرات تربیتی نرم زبانی است.

این کارشناس با بیان اینکه آیات ۱۷ و ۱۸ زمر در رابطه با عمل کردن به بهترین سخن‌هاست و در آیات ۸ و ۹ سوره بلد با این مضمون «أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَیْنَیْنِ، وَلِسَانًا وَشَفَتَیْنِ» به نعمت‌های چشم و زبان اشاره کرد و این بیانگر اهمیت زبان و سخن است، اضافه کرد: در قرآن کریم آیات زیادی داریم که با «قُلْ» یا «قُولُواْ» شروع شده‌اند که با مرور این آیات و مراجعه به تفاسیر و مفاهیم قرآنی این آیات می‎توانیم با آداب سخن گفتن قرآنی آشنا شده و عفت کلام داشته باشیم.

وی با بیان اینکه همه قرآن‌شناسان مُنصف اعم‌از شیعه و غیرشیعه و مسلمان و غیر مسلمان بر این حقیقت غیرقابل انکار گواهی داده‌اند که قرآن کریم کامل‌ترین کتاب اخلاقی برای هدایت بشر است، ادامه داد: قرآن کریم در آیه ۷۰ سوره احزاب با این مضمون «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا» بر سخن گفتن محکم و مستدل تاکید دارد.

این مُبلغ هجرت بلندمدت چگنی با بیان اینکه آیات ۱۰۹ طه، ۲۳ اسراء، ۸۳ بقره، ۵ مزمل|، ۸۷ نساء، ۱۰ و ۱۱ انفطار، ۶۳ فرقان، ۳۳ فصلت نیز در رابطه با سخن و زبان است، ادامه داد: خداوند متعال در آیه ۵۴ سوره یوسف نیز در رابطه با سخن گفتن و اینکه آدمی زیر زبانش پنهان است فرموده است: « وَقَالَ الْمَلِکُ ائْتُونِی بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِی فَلَمَّا کَلَّمَهُ قَالَ إِنَّکَ الْیَوْمَ لَدَیْنَا مِکِینٌ أَمِینٌ؛ و پادشاه گفت او را نزد من آورید تا وی را خاص خود کنم پس چون با او سخن راند گفت تو امروز نزد ما با منزلت و امین هستی».

حجت‌الاسلام رحیمی در ادامه به وجود احادیث و رویات فراوان از ائمه‌اطهار(ع) در رابطه با اهمیت سخن اشاره کرد و گفت: در حدیثی از امام علی(ع) آمده است: «إیّاکَ وَ ما یَستَهجَنُ مِنَ الکَلامِ فَإنَّهُ یَحبِسُ عَلَیکَ اللِّئامَ وَ یُنَفِّرُ عَنک الکِرامَ؛ از به زبان آوردن سخنان زشت بر حذر باش. زیرا فرومایگان را گرد تو جمع می‌کند و گران‌مایگان را از تو فراری می‌دهد».(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ح ۴۱۷۴ ص۲۱۴) و امام جعفرصادق(ع) نیز در حدیثی فرموده است: «إِنَّ لِلْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ سَبْعَهَ حُقُوقٍ فَأَوْجَبُهَا أَنْ یَقُولَ الرَّجُلُ حَقّاً وَ إِنْ کَانَ عَلَی نَفْسِهِ أَوْ عَلَی وَالِدَیْهِ فَلَا یَمِیلُ لَهُمْ عَنِ الْحَقِّ؛ مؤمن را بر مؤمن، هفت حق است. واجب‌ترین آنها این است که آدمی تنها حق را بگوید، هر چند بر ضد خود یا پدر و مادرش باشد و به‌خاطر آنها از حق منحرف نشود».(مستدرک‌الوسایل و مستنبط المسایل ج ۹، ص ۴۵)

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه احدیث فراوانی در رابطه با سخن گفتن با موضوعات نحوه سخن گفتن امام امت با مردم و نحوه سخن گفتن مردم با امام خویش، سخن گفتن حاکم و والی با زیردستان و رعایا، سخن گفتن پدر و مادر با فرزندان و بالعکس فرزندان با پدر و مادر، سخن گفتن معلم با شاگرد و بالعکس شاگرد با معلم، سخن گفتن همسایه با همسایه، سخن گفتن طلبکار با بدهکار و بالعکس بدهکار با طلبکار، سخن گفتن فروشنده با خریدار و بالعکس خریدار با فروشنده، سخن گفتن مهمان با میزبان و بالعکس میزبان با مهمان، سخن گفتن زن و مرد با همدیگر، مناجات کردن با پروردگار، سخن گفتن مشاور با مراجع و بالعکس مراجع با مشاور، سخن گفتن بیمار و مریض با طبیب و بالعکس طبیب با بیمار و مریض، سخن عالم با جاهل و بسیاری موارد دیگر در روایات و احادیث آمده است که می‎تواند الگوی مناسبی برای نحوه سخن گفتن باشد.

رحیمی اظهار کرد: در برخوردهای کلامی و زبانی با دیگران باید به نکاتی ازجمله سخن گفتن به نیکوترین روش، راستگویی، پرهیز از مجادله، اغراق و مبالغه، پرهیز از سخنان کینه‌توزانه، بیان سخنان خیرخواهانه و به دور از ریاکاری، عفت کلام، پرهیز از نیش و کنایه و دوپهلو حرف زدن توجه داشته باشیم.

انتهای پیام