توانمندسازی روستائیان برای جلوگیری از مهاجرت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: اینکه می‌گوئیم روستاها سلول‌های اقتصادی یک جامعه هستند که توسعه آن در نهایت به پیشرفت پایدار جامعه می‌انجامد، اغراق نیست.

بی شک در یک جامعه ایده‌آل، روستا یک واحد تولیدی فعال در حوزه‌های اقتصادی، صنایع دستی و دامپروری است که نه تنها نیازهای خود را تأمین می‌کند، بلکه بخشی از نیازهای زندگی شهری نیز از روستاها تأمین می‌شود.

اما متأسفانه در خراسان‌جنوبی به واسطه خشکسالی‌های متمادی و آسیب‌های شدید به بخش کشاورزی و عدم برنامه‌ریزی مستمر برای اشتغال روستاییان نه تنها وضعیت مردمان روستایی در سال‌های اخیر بهبود نیافته بلکه موجب مهاجرت از روستا به شهر شده است.

ضعف فعالیت‌های اقتصادی در روستاها

مصطفی نخعی، نماینده مردم نهبندان و سربیشه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: به طور طبیعی نبود زیرساخت‌های لازم و فعالیت‌های ضعیف اقتصادی موجب شده روستاها و مناطق عشایری کارکرد اصلی خود یعنی تولید را در حد مطلوب نداشته باشند.

وی بیان‌کرد: در بسیاری از روستاها مکانیزم طبیعی و خودکفایی در تولید محصولات مختلف کشاورزی و لبنی و صنایع دستی و …به دلیل بی توجهی‌ها کاهش پیدا کرده و شاهد شرایط سخت و ناگواری هستیم که موجب مهاجرت از روستا می‌شود.

اقدامات تأثیرگذار در ثبات جمعیت روستایی

نماینده مردم نهبندان و سربیشه با اشاره به اینکه بسیاری از روستاهای ما یا خالی از سکنه شده و یا با کاهش جمعیت رو به رو شده‌اند، گفت: این مسئله بسیار مشهود است که به ویژه در مناطق مرزی می‌توان دید.

نخعی گفت: برخی از اقدامات چون ساخت مسکن روستایی و کمک دولت و بنیاد مسکن تا حدی به مهاجرت معکوس کمک کرد که البته شرایط سخت اقتصادی زندگی شهری نیز بر این موضوع مزید بر علت شد.

وی ادامه‌داد: اقدامی مثل عوائد سوخت مرزنشینی در روستاهای مرزی انگیزه‌ای برای ماندگاری روستاییان مناطق مرزی شد که نشان می‌دهد که اگر برنامه‌ریزی کنیم می‌توانیم به ثبات جمعیت در روستا و حتی مهاجرت معکوس کمک کنیم.

آخرین واریزی عوائد سوخت مرزنشینی اسفند ماه بوده است

نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس گفت: البته روند کند مسکن سازی روستاییان که معمولاً با نگاه پروژه‌ای صورت می‌گیرد و یا در مورد عوائد سوخت مرزنشینی که آخرین واریزی مربوط به اسفند سال گذشته است، مردم را سردرگم و ناامید می‌کند.

نخعی افزود: یک نکته مهم و اساسی دیگر این است که باید به مردم روستا آموزش فعالیت اقتصادی بدهیم که متأسفانه مغفول مانده است.

سید رضا حسینی، معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد خراسان‌جنوبی نیز به خبرنگار مهر گفت: مشوق‌هایی برای بازگشت مددجویان از شهر به روستا در نظر گرفته شده است.

اقدامی برای تشویق مددجویان به بازگشت به روستا

وی با بیان اینکه توجه ویژه به اشتغال و مسکن روستاییان موجب کاهش حاشیه‌نشینی روستاییان در شهرها می‌شود، ادامه‌داد: در اولویت قرارگرفتن مددجویان روستایی برای دریافت خدمات مسکن علاوه بر فعال نگه‌داشتن و توسعه طرح‌های اشتغال‌زایی، موجب محرومیت‌زدایی از چهره روستاها می‌شود.

معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد خراسان جنوبی، یادآور شد: علاوه بر مسکن، تسهیلات ویژه برای اشتغال‌زایی روستاییان در نظر گرفته‌ایم که امیدواریم در راستای مهاجرت معکوس مؤثر باشد.

حجت‌الاسلام یدالله وحدانی‌نیا، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: پدیده مهاجرت از روستا به شهر آن هم به لحاظ خشکسالی سال‌های اخیر و زرق و برقی که در جامعه شهری وجود دارد، طی سالیان گذشته رو به رشد بوده است.

وی افزود: از آنجایی که امکان تهیه مسکن مناسب در بافت جدید شهر خصوصاً با افزایش بی رویه قیمت مسکن برای مهاجرت کنندگان از روستا به شهر وجود ندارد، به ناچار در حاشیه شهر یا بافت‌های ناکارآمد و قدیمی و یا در روستاهای نزدیک شهر سکنی می‌گزینند.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی گفت: این دسته از مهاجران از طرفی برای انطباق خود با دیگر ساکنین و تأمین مایحتاج خویش به مشاغل کاذب و حتی ارتکاب جرم چون فروش مواد مخدر رو می‌آورند.

وحدانی نیا اظهار کرد: تا در عمل برای ایجاد مشاغل در روستاها خصوصاً برای نسل جوان و حمایت‌های مادی و معنوی برای جامعه هدف روستایی در بخش‌های مختلف کشاورزی و دامداری و پرورش طیور و ایجاد کارگاه‌های تولیدی زود بازده و … اقدامی انجام نگیرد، نمی‌توان جامعه روستایی را در روستا نگه داشت.

خراسان جنوبی یکی از هفت استان مهاجر فرست

وی با بیان اینکه برای این مهم دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف مسئولیت دارند و باید جهاد گونه اقدام کنند، افزود: در این زمینه جزیره‌ای کارکردن هم اثر بخش نیست.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی اظهار کرد: در سنوات گذشته که پدیده مهاجرت از روستا به شهر مورد توجه مسؤلین قرار گرفت، طبق بررسی‌هایی که انجام شد در سطح کلان کشوری استان خراسان‌جنوبی یکی از هفت استان مهاجرفرست تشخیص داده شد که داشتن چنین رتبه‌ای زیبنده استان فرهنگی ما نیست.

وحدانی نیا گفت: با عنایت به مطالبه‌گری که در کارگروه پیشگیری از گسترش بافت‌های ناکارآمد شهر ذیل ستاد بازآفرینی شهری استان در معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم استان داشتیم و با تعامل و همکاری دستگاه‌های مختلف خصوصاً در شهرستان هدف در استان، در شهرستان نهبندان آن هم در سه دهستان نهبندان و میغان برابر اعلام دستگاه‌ها و گزارشات واصله اقدامات خوبی انجام گرفته است.

وی اظهار کرد: با طرح‌هایی مثل حمایت از جامعه روستایی مرز نشین و همچنین با حمایت‌های معیشتی که انجام شده شاهد مهاجرت معکوس هم بودیم که از شهرها به روستاها برگشتند.

معاون دادگستری خراسان‌جنوبی ادامه‌داد: هرچند اجرای هر طرحی اگر با دقت و ظرافت و پیش بینی برخی مسائل پیش رو نباشد در دل خود آسیب‌هایی دارد که نمونه آن طرح پرداخت وجوه نقدی به مرزنشینان است.

مسئله ما روستاهای حاشیه شهر بیرجند است

وحدانی نیا بیان‌کرد: حاشیه نشینی در قالب آنچه که در دیگر کلان شهرها وجود دارد، در بیرجند و حتی دیگر شهرها نداریم و بیشتر حاشیه نشینی که تا به حال مد نظر بوده و مراقبت می‌طلبد در روستاهای نزدیک به شهر است.

وی یادآور شد: در این زمینه دستگاه‌های متولی اراضی از منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، اوقاف و …باید بیشتر از گذشته مراقبت کنند تا تصرف نسبت به اراضی و ساخت وساز غیر مجاز و تغییر کاربری غیر مجاز انجام نگیرد.

معاون دادگستری خراسان جنوبی گفت: اینگونه نباشد که در نتیجه غفلت، به خود بیاییم و ببینیم ساخت و سازی انجام شده و حتی افرادی در حاشیه شهر ساکن شدند بعد دنبال اجرای قانون باشیم.

عدم پاسخگویی دفتر امور روستایی استانداری

گفتنی است مجموعه خبرگزاری مهر، سوالاتی پیرامون مسائل مرتبط با مهاجرت از روستا به شهر در خراسان‌جنوبی را برای دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان‌جنوبی ارسال کرد که بعد از گذشت ۱۰ روز هیچ پاسخی دریافت نشد.

در نهایت با مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان‌جنوبی تماس گرفته شد که در پاسخ اشاره کردند که چرا خبرنگاران سوالات تکراری مطرح می‌کنند و ما جز همان آمار سال ۱۳۹۵ آمار دیگری نداریم چون آمارگیری هر ۱۰ سال یک بار انجام می‌شود و آمار سال ۹۵ هم بارها تکرار شده است.

بعد از این گفتگوی تلفنی باز هم چند روزی را برای ارسال پاسخ‌ها منتظر ماندیم که متأسفانه بی نتیجه بود.

گفتنی است اگر بخواهیم به آمار سال ۹۵ استناد کنیم مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری خراسان‌جنوبی در مهرماه ۹۵ خبر از مهاجرت گسترده روستاییان در این استان می‌دهد و بیان کرده است که هزار و ۷۰۳ روستای خراسان جنوبی خالی از سکنه شده و روند مهاجرت در استان به دلیل خشکسالی‌ها در حال افزایش است.

همچنین بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن کشور که در سال ۹۵ انجام شده ۵۹ درصد از جمعیت خراسان جنوبی شهری و ۴۱ درصد نیز روستایی هستند که این آمار در تاریخ ۲۶ اسفند ۹۵ در خبرگزاری مهر درج شده است.

اکنون سوال این است که آیا با وجود آمارهای به روز نبوده، می‌توان برنامه‌ریزی دقیقی برای روستاییان انجام داد و آیا می‌توان بر اساس آمارهای پنج سال قبل برای امروز برنامه‌ای تدوین کرد.