اما و اگرهای ایران برای اجلاس گلاسکو

خبرگزاری مهر، گروه جامعه، سمیرا خباز: تا دو روز دیگر یک هیأت ایرانی به ریاست علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست برای شرکت در بیست و ششمین اجلاس آب و هوایی گلاسکو شرکت خواهد کرد.

بعد از اجلاس پاریس در سال ۲۰۱۵ و تعهدات برخی از کشورهای حاضر در این پیمان نامه به منظور کاهش سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای، عدم موافقت ترامپ و دولت آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این گازها، عملاً این پیمان نامه شکست خورد و آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد پس از گذشت ۶ سال، در نخستین روز از اجلاس گلاسکو با بیان اینکه جهان در مسیر فاجعه اقلیمی حرکت می‌کند هشدار داد که شکست اجلاس پیش رو گزینه نیست بلکه حکم مرگ بشر است.

وی با اشاره به اینکه در سیاره ما از ته اقیانوس‌ها تا قله کوه‌ها با آب شدن یخ‌ها و تشدید اوضاع آب و هوایی در حال دگرگونی است. سرعت افزایش سطح آب اقیانوس‌ها دو برابر ۳۰ سال گذشته است و اقیانوس‌ها بیش از هر زمان دیگری گرم شده و جنگل‌های آمازون بیش از میزانی که کربن جذب، تولید می‌کنند. گفت: گرمایش زمین در صدر فهرست نگرانی مردم در سراسر جهان قرار دارد و باید به این نگرانی‌ها گوش فرا دهیم و اقدام کنیم. من از جانب این نسل و نسل آینده از شما می‌خواهم همبستگی را انتخاب کنید، از آینده خود محافظت کنید و بشریت را نجات دهید. با وجود این سطح ابراز نگرانی دبیر کل سازمان ملل متحد، از سوی رهبران دو کشور بزرگ آلوده‌کننده هوا یعنی چین و روسیه در این اجلاس حضور فیزیکی نداشتند و از طریق ویدئو کنفرانس پیگیر آن بودند.

بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نیز با یک هیأت بزرگ آمد و وعده‌های بزرگ برای کاهش گازهای گلخانه‌ای داد؛ اما نتوانست به جهانیان نشان دهد که او می‌تواند قوانین سفت و سختی را در راستای دستیابی به این هدف به‌وجود آورد.

نماینده چین در این کنفرانس نیز درخواست محدودسازی میانگین افزایش دمای کره زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد را رد کرده و گفته است طبق توافق ۲۰۱۵ پاریس، تنها افزایش دو درجه‌ای دما باید مد نظر قرار گیرد. و مخالفت خود را به کاهش ۲ درجه‌ای نشان داد.

البته برخی کشورها همچون هند و عربستان از تمایل و برنامه کشورشان برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ سخن گفته‌اند.

اما هنوز درباره مواضع جمهوری اسلامی ایران در اجلاس گلاسکو اطلاعاتی در دسترس نیست، خطای دیپلماتیکی که در توافق نامه پاریس برای جلب نظر کشورهای غربی از سوی نماینده ایران در پذیرش تعهدات کاهش گازهای گلخانه‌ای بدون توجه به شرایط تحریمی کشور صورت گرفت و باعث توقف روند قانونی شدن این تعهدات از سوی شورای نگهبان و مجلس شد، این گمانه زنی را محتمل کرده است که ایران نیز در این نشست زیربار تعهدات نخواهد رفت.

ثمانه اکوان کارشناس مطالعات بین الملل در گفت گو با خبرنگار مهر درباره شرایط حاکم بر اجلاس گلاسکو این‌طور توضیح داد که، چیزی که می‌توان در نگاه اول نسبت به توافقنامه پاریس و گلاسکو شرح داد این است که این گونه اجلاس ها که در ابتدا قیدهای اجباری برای مشارکت کشورهای مختلف ندارند، درواقع نوعی فشار دیپلماتیک از سوی کشورهای غربی بخصوص آمریکا از طریق اهداف زیست محیطی هستند.

توافقنامه پاریس فشار برای کاهش روند توسعه کشورها

وی ادامه داد: همانند روندهای حقوق بشری که در ابتدا با آرمان‌های انسانی مطرح می‌شوند و در قدم‌های بعدی هشدارهای نگران کننده از شرایط عدم رعایت آنها به کشورهای هدف داده می‌شود و در گام‌های بعدی منجر به فشارهای امنیتی بر روی کشورها می‌شوند. بنابراین پیمان پاریس هم در قدم نخست اجباری نداشته و بهانه‌ای برای فشار آوردن به کشورهای قدرت یافته‌ای مثل چین و روسیه است تا روندهای توسعه‌ای در این کشورها کنترل شود.

وی با اشاره به اینکه در سخنرانی امسال بایدن رئیس جمهوری آمریکا نشانه‌هایی از این تغییر روند از نگاه‌های توصیه‌ای درباره نگرانی‌های جهانی درباره تغییر اقلیم دیده شد، ابراز داشت: آمریکا بعد از گذشته ۶ سال از توافق پاریس روی واقعی خود را نشان داد، به شکلی که ابتدا بایدن قبل از شروع به کار اجلاس در جریان یک سخنرانی نسبت به خروج ترامپ از این توافق نامه پاریس عذرخواهی کرده و گفت قرار است در این کنفرانس کارهایی صورت گیرد. و سپس تاکید کرد چین و روسیه و عربستان باید برای کاهش گازهای گلخانه‌ای کاری انجام دهند.

این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به جایگاه و نقش آفرینی ایران در توافق پاریس در دولت گذشته اظهار داشت: در سال ۲۰۱۵ با توجه به اینکه دولت روحیه غرب گرایانه داشت، برخی تعهدات را پذیرفت، تا کشور را متمایل به طرف‌های غربی نشان داد اما با توجه به شرایط اقتصادی و تحریمی کشور انجام این تعهدات غیرممکن بود.

اگر اجماع جهانی صادقانه باشد باید اجازه استفاده از سوخت پاک هسته‌ای برای ایران فراهم شود

وی یادآور شد: اگر کشورهای پیشرفته از طریق این اجماع جهانی صادقانه می‌خواهند برای تغییرات آب و هوایی و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان کاری انجام دهند، باید اجازه دهند دیگر کشورها مثل چین، ایران هم از پاک‌ترین انرژی دنیا یعنی انرژی هسته‌ای بهره مند شوند.

غربی‌ها راه جایگزینی در مقابل محدود کردن سوخت فسیلی ارائه نمی‌کنند / ‏‬هدف اجماع اقتصادی و سرمایه سالاری است نه محیط زیستی

اکوان با اشاره به بحران جدید چرخه تأمین کالا در اروپا که برخی از کارشناسان آن‌را ناشی از اجرای تعهدات اروپایی‌ها در قبال توافق نامه پاریس و محدود شدن استفاده از وسایل حمل و نقلی می‌دانند، ابراز داشت: اگر قرار باشد این تعهدات از سوی کشورهای در حال توسعه‌ای مثل کشورهای غرب آسیا که اقتصادشان با مصرف سوخت‌های فسیلی می‌گذرد، اجرا شود؛ منجر به کم شدن، شغل و اختلال در تأمین انرژی می‌شوند و باید راه حل جایگزینی پیشنهاد داده شود و باید بسنجند که هر کشور چه میزان در قبال آلاینده‌ها مسئولیت دارد.

وی با بیان اینکه با تحلیل اخبار می‌توان شرایط را اینگونه توصیف کرد که کشورهای پیشرفته به سرکردگی آمریکا در حال ایجاد تغییراتی در الگوی سرمایه داری هستند، اظهار داشت: بایدن در ماه‌های اول ریاست جمهوری اش از پروژه ساخت خودروی الکترونیکی حمایت کرد و انگلیس و آلمان هم به پیروی از آمریکا در حال تولید این محصول هستند و به همین دلیل بر سر باتری‌های لیتیومی گران قیمت این خودروها منازعاتی شکل گرفته است. گفت: در واقع ژست طرفداری از محیط زیست از سوی این کشورها برای این است که می‌خواهند برای محصولات جدید خود همچون خودروهای الکترونیکی جدیدشان بازارهای جدیدی داشته باشند.

این کارشناس درباره اینکه آیا شرایط حاکم در این اجلاس به گونه‌ای هست که بر ایران برای اجرای تعهدات سنگین فشار آورده شود، توضیح داد: روسیه و چین که روی خوشی به این اجلاس نشان نداده‌اند، سهم شأن در تولید گازهای گلخانه‌ای بالاست ولی ایران در این مساله مسئولیت چندانی ندارد، مگر اینکه فشارهای سیاسی و دیپلماتیکی باعث مسئولیت پذیری شود.

نمایندگان ایران محتاطانه گام بردارند

وی درباره اینکه نمایندگان دولت ایران باید در این اجلاس چه رفتار دیپلماتیکی داشته باشند، اظهار داشت: نمایندگان ایران باید گام‌های آهسته و محتاطانه ای بردارند و باید بررسی شود که امضای سند همکاری با کشورهای غربی به فشار سیاسی و دیپلماتیکی منجر می‌شود یا خیر.

اکوان با بیان اینکه اقتصاد ایران وابسته به سوخت‌های فسیلی است و برای پذیرش تعهدات بین المللی کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای باید محتاطانه رفتار کند ابراز داشت: حتی در آمریکا هم نسبت به این تعهدات حساسیت وجود دارد، وال استریت ژورنال چند روز پیش در مقاله‌ای با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته آمریکا به بزرگترین فروشنده نفت تبدیل شده است، عنوان کرده است که معادن زغال سنگ آمریکا از بزرگترین منابع آلایندگی گازهای گلخانه‌ای است و اگر این تعهدات پذیرفته شود دولت این کشور باید به فکر ایجاد شغل‌های جدیدی باشد درحالیکه میزان شغل‌هایی که بایدن در مدت ریاست جمهوری اش ایجاد کرده با وعده‌هایش همخوانی نداشته است و البته اعلام نکرده است که تعهدات را اجرایی می‌کند.

دستیابی به انرژی هسته‌ای راهی برای کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی در ایران

وی در ادامه با اشاره به اینکه سال‌ها است ایران در مجامع جهانی درباره از جایگزینی سوخت هسته‌ای به جای سوخت فسیلی سخن می‌گوید و کشورهای غربی با سرکردگی آمریکا اعلام می‌کنند، ایران دارای منابع نفت و گاز است و نیازی به انرژی هسته‌ای ندارد ابراز داشت: اما با شرایط جدید آب و هوایی و گرمایش زمین می‌توان نگاه جهانی را در این زمینه جلب کرد. ایران می‌تواند از فرصت این اجلاس برای گرفتن کمک‌های بین المللی و به روز کردن نیروگاه‌های خود استفاده کند و اعلام کند برای کاهش انتشار نیازمند به روز رسانی نیروگاه‌های خود است و همچنین نیازمند انرژی هسته‌ای است.

این کارشناس امور بین الملل تاکید کرد: دولت سیزدهم می‌تواند با فضا سازی رسانه‌ای، یک اجماع بر نیاز ایران به انرژی پاک هسته‌ای ایجاد کند و این مساله را تبیین کند که استفاده از این نوع انرژی در جهت همکاری صلح آمیز و برادرانه با دیگر کشورها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه است.