هم‌اندیشی مسئولان میراث فرهنگی و مدیریت شهری برای توسعه اقتصادی آلاشت

به گزارش ایرنا، شهر کوچک و کوهستانی آلاشت در شهرستان سوادکوه به دلیل متمرکز بودن جاذبه‌های متعدد تاریخی، طبیعی، بافت باارزش، صنایع دستی شاخص، بناهای تاریخی، زیرساخت‌های رفاهی مناسب، شرایط اقلیمی خاص و وجود تنها رصدخانه شمال کشور یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد گردشگری مازندران محسوب می‌شود. این شهر کوهستانی طی یک دهه اخیر با افزایش نفوذ شبکه‌های اجتماعی بیشتر از قبل به مسافران و گردشگران معرفی شد و مورد توجه قرار گرفت. به همین نسبت نیز ساخت‌وسازها در این شهر طی یک دهه اخیر گسترش یافت و به مرور سیمای این شهر که بافت باارزش آن در فهرست آثار ملی ثبت شده مخدوش شد.

مدیران و مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران امروز –چهارشنبه- به منظور رایزنی با مدیران شهر آلاشت و بازدید از برخی زیرساخت‌های گردشگری و میراثی این شهر به آلاشت سفر کردند. مدیرکل میراث فرهنگی و معاونان این اداره کل پس از بازدید میدانی از برخی ظرفیت‌های میراثی، گردشگری و صنایع دستی این شهر، در نشستی مشترک پیش‌نیازهای توسعه این شهر کوهستانی و گردشگرپذیر را مورد بررسی قرار دادند.

جایگاه خاص آلاشت در گردشگری

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در این نشست که به میزبانی شهرداری آلاشت و با حضور اعضای شورای شهر و تعدادی از فعالان اجتماعی در سالن اجتماعات رصدخانه این شهر برگزار شد، گفت: آلاشت ظرفیتی کم‌نظیر برای گردشگری مازندران است که اگر بیشتر مورد توجه قرار گیرد می‌تواند به یک قطب شاخص در گردشگری شمال کشور تبدیل شود.

سیف‌الله فرزانه تصریح کرد: آلاشت به عنوان یک مقصد فرهنگی در گردشگری برای ما اهمیت زیادی دارد و حفظ بافت آن نیز یکی از اولویت‌ها محسوب می‌شود. همانطور که اگر سازمان حفاظت محیط زیست وجود نداشت تا کنون تالاب میانکاله هم خورده شده بود، اگر سازمان میراث فرهنگی وجود نداشت نیز تا امروز خبری از همین مقدار بافت باارزش آلاشت یا مناطقی مانند یوش هم نبود.

وی با اشاره به جذابیت‌های بافت باارزش این شهر اظهار کرد: انتظار داریم شهرداری با کمک میراث فرهنگی به حفظ و احیای این بافت زیبا کمک کند. هرچند که طی سال‌های اخیر تخلفاتی صورت گرفت و آسیب‌هایی به بافت وارد شد، اما هنوز جا برای حفظ و احیای آن وجود دارد. بافت ارزشمند آلاشت بر خلاف این باور که محدودیت‌هایی برای بعضی شهروندان ایجاد می‌کند، می‌تواند به توسعه اقتصادی آلاشت کمک کند.

مدیرکل میراث فرهنگی مازندران افزود: ما در اداره کل هر چه توان داشته باشیم برای کمک به توسعه آلاشت بر مبنای گردشگری مبتنی بر فرهنگ و میراث فرهنگی و صنایع دستی کمک می‌کنیم. اما لازم است که مدیران این شهر نیز نشست‌های تخصصی و علمی عمیق‌تری برگزار کنند و پیگیری‌های بیشتری برای اجرای طرح‌های مناسب گردشگری در این شهر داشته باشند.

این مسئول به ظرفیت بالای صنایع دستی آلاشت و جایگاه برجسته آن در کشور اشاره کرد و گفت: صنایع دستی آلاشت جای بسیار زیادی برای مطرح شدن و جذب گردشگر دارد و بهره‌برداری‌های زیادی می‌توان از آن داشت. هنرمندان صنایع دستی این شهر هنوز با عشق و علاقه مشغول تولید آثار و دست‌بافته‌های بومی و زیبا هستند. اما این که همین هنرمندان را می‌بینیم که در کنار خیابان دست‌فروشی می‌کنند تا محصول‌شان را بفروشند زیبنده این شهر نیست.

فرزانه تصریح کرد: یکی از ضعف‌های کنونی گردشگری در آلاشت پایین بودن میزان ماندگاری گردشگران است. آلاشت با این حجم از جاذبه‌ها می‌تواند مقصد مناسبی برای اقامت مسافران باشد و این اقامت نیز به شهر سود می‌رساند.

وی افزود: از شهرداری و شورای شهر آلاشت می‌خواهیم که به فکر جذب سرمایه‌گذاران دارای اهلیت و متعهد باشند تا زیرساخت‌های اقامتی و تفریحی متناسب با ظرفیت‌های این شهر ایجاد شود. ما نیز در اداره کل هر چه در توان داشته باشیم به کار می‌گیریم تا موانع پیش روی گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی آلاشت برداشته شود. اطمینان دارم که اگر برای آلاشت یک سال زمان بگذاریم و راه درستی را در پیش بگیریم نتایج خوبی خواهیم گرفت و در نهایت نیز جامعه بومی منتفع می‌شود.

لزوم احیاء بافت باارزش آلاشت

بافت سنتی و قدیمی آلاشت که بخشی از آن سال ۱۳۴۸ به شماره ثبت ۸۷۶ و با نام محله قدیمی آلاشت در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد، حدود یک دهه است که دستخوش تغییراتی گسترده از نظر ظاهری و فیزیکی شد. بافتی که به واسطه بکر بودن آن از نظر معماری بومی در سال ۱۳۸۸ نزدیک به ۵۷ هکتار از آن از سوی سازمان میراث فرهنگی برای اجرای ضوابط عمومی حفاظت بافت به وزارت کشور و سال ۱۳۹۳ هم ۱۳ رویکرد عمومی برای حفاظت از این بافت توسط شورای عالی معماری و شهرسازی به استانداری ابلاغ شد.

معاون میراث فرهنگی مازندران در نشست هم‌اندیشی مسئولان این اداره کل با مدیران شهر آلاشت بر ضرورت انجام اقداماتی برای حفظ بافت با ارزش آلاشت تاکید کرد و گفت: یکی از اقداماتی که می‌توان برای آلاشت انجام داد معرفی یک کارشناس مرتبط و مطلع از سوی میراث فرهنگی به عنوان ناظر معتمد بر اجرای پروژه‌های عمرانی و روند شهرسازی در آلاشت است که این موضوع را در دستور کار قرار دادیم و به زودی ناظر فنی معتمد میراث فرهنگی را به شهرداری آلاشت معرفی خواهیم کرد تا همه اقدامات بر اساس ضوابط میراثی در آلاشت پیش برود.

مهدی ایزدی افزود: آلاشت این ظرفیت را دارد که با احیای بافت و بناهای قدیمی به یک جاذبه منحصربه‌فرد گردشگری تبدیل شود. این اقدام در بافت باارزش گرگان افتاده و بسیاری از بناهای قدیمی با کاربری‌های متفاوت مانند کافه، فضای فرهنگی و رستوران‌ها احیا شده‌اند. چنین ظرفیتی برای آلاشت نیز وجود دارد و آماده هر گونه همکاری در این زمینه هستیم.

وی اظهار کرد: همکاری مشترک میراث فرهنگی، شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی می‌تواند اتفاقات خوبی را برای آلاشت رقم بزند. این اتفاق در آلاشت به صورت تفاهمنامه می‌تواند رقم بخورد.

این مسئول با تأکید بر ضرورت تغییر روند اجرای کف‌سازی در معابر آلاشت تصریح کرد: آسفالت معابر بافت باارزش در آلاشت باید متوقف شود و کف‌سازی با صورت سنگفرش و با اجرای جداره‌های کاه‌گلی در دو طرف انجام شود. معتقدیم چنین کاری اگر با کمک شهرداری و اداره راه‌وشهرسازی و با نظارت میراث فرهنگی حتی به اندازه ۵۰ متر در آلاشت انجام شود با استقبال مردم مواجه خواهد شد.

معاون میراث فرهنگی مازندران با اشاره به وجود خانه‌های قدیمی در بافت باارزش آلاشت اظهار کرد: اگر مالکان این بناهای قدیمی تمایل داشته باشند می‌توانیم نسبت به ثبت آن‌ها اقدام کنیم که از دو نظر سودمند است. نخست این که تسهیلات کم‌بهره برای بازسازی در نظر گرفته می‌شود و دوم این که می‌توان برای برخی از این بناها اعتبار بلاعوض جذب کرد.

وی در پاسخ به درخواست مطرح شده بابت ایجاد موزه‌ای دیگر در آلاشت گفت: در صورتی که پروژه و ساختمان آن تعریف شود و شرایط موزه شدن را داشته باشد منعی برای صدور مجوز موزه نداریم. حتی می‌توانیم در تأمین اعتبار، تهیه طرح و تأمین اشیاء مورد نیاز کمک کنیم.

البته به گفته احسان محمدی معاون سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی مازندران، پارسال اقداماتی برای ایجاد زیرساخت‌های تفریحی در آلاشت انجام شد که تخصیص ۱۰۰ میلیون تومان برای ساخت کمپینگ آلاشت یکی از این موارد است و امسال نیز قرار است ۲۰۰ میلیون تومان دیگر به تکمیل این طرح در آلاشت اختصاص داده شود.

رونق‌بخشی به صنایع دستی آلاشت

آلاشت به عنوان یکی از مناطق پراهمیت در صنایع دستی کشور طی دهه‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در بازار صنایع دستی داشت. مهم‌ترین محصول صنایع دستی این شهر کوهستانی هم جاجیم است که به ثبت ملی نیز رسید و حتی اقداماتی برای ثبت آلاشت به عنوان شهر ملی جاجیم انجام شده است. اما زیرساخت‌های رونق صنایع دستی در آلاشت هنوز فراهم نشده و شرایط مطلوبی ندارد.

معاون صنایع دستی مازندران در نشست امروز با بیان این که خانه صنایع دستی آلاشت باید احیا شود، گفت: خانه صنایع دستی آلاشت یکی از خانه‌های قدیمی با پیشینه بسیار خوب و یکی از مراکز مهم تولید جاجیم در کشور است. اما باید اقداماتی انجام شود که شاهد تحول در فعالیت‌های صنایع دستی آلاشت به ویژه تولید جاجیم و سایر دست‌بافته‌ها باشیم.

حسین ایزدی گفت: پارسال که ثبت آلاشت به عنوان شهر ملی جاجیم و دفاع از این طرح را پیگیری می‌کردیم خودمان واقف بودیم که ظرفیت‌های آلاشت هنوز بالفعل نشده و جای زیاد برای کار وجود دارد. یکی از مباحث جدی هم احیاء اصالت تولید جاجیم در آلاشت از نظر مواد اولیه و رنگرزی است. واقعیت این است که آن چه هویت فرهنگی این منطقه را نشان می‌داد با آن چه ما ارائه کردیم تطابق نداشت. به همین دلیل نیز احیاء مجدد رنگرزی در آلاشت را باید جدی بگیریم. برای تأمین مواد اولیه نیز حاضریم با هنرمندان صنایع دستی آلاشت همکاری کنیم تا محصول اصیل تولید و عرضه شود.

وی خواستار توجه بیشتر شهرداری به استفاده از نمادهای مرتبط با صنایع دستی آلاشت در شهر شد و افزود: در جلسات پیگیری ثبت آلاشت به عنوان شهر ملی جاجیم وعده داده بودیم که در نمادهای شهری به جاجیک توجه شود. اما این اتفاق هنوز نیفتاد. انتظار داریم مدیریت شهری آلاشت در این زمینه به طور جدی ورود کند.

معاون صنایع دستی مازندران خاطرنشان کرد: آمادگی داریم که خانه صنایع دستی آلاشت را به بخش خصوصی واگذار کنیم. البته این ساختمان خانه صنایع دستی آلاشت آسیب‌هایی دیده که باید مرمت و برطرف کنیم. معاون میراث فرهنگی استان نیز قول داد که در این زمینه به ما کمک کند و امسال در فهرست تخصیص اعتبار قرار گرفت. امیدواریم با نظارت و طراحی میراث فرهنگی بتوانیم این خانه را به جایگاه مناسبی برسانیم تا مقدمه‌ای برای ثبت آلاشت به عنوان شهر ملی جاجیم شود.

ایزدی با اشاره به درخواست هنرمندان صنایع دستی آلاشت برای راه‌اندازی بازارچه دائمی صنایع دستی نیز گفت: وضعیت کنونی در شأن و جایگاه هنرمندان صنایع دستی آلاشت نیست. ما برای این که اعتباری به ساخت بازارچه تخصیص دهیم باید زمین داشته باشیم. در صورتی که شهرداری در این زمینه همکاری کند می‌توانیم برای پرداخت اعتبار و تسهیلات کم‌بهره به منظور ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی همراهی کنیم.

آلاشت؛ شهر مینیاتوری و حفظ هویت

کارشناسان معتقدند که توسعه اقتصادی آلاشت فقط از راه توجه به صنایع دستی و میراث فرهنگی و گردشگری مبتنی بر این شاخه‌ها میسر است و بر همین اساس نیز باید طرح‌های مربوط به گردشگری این شهر متناسب با هویت و ماهیت آن باشد.

دبیر اجرایی رویداد بین‌المللی ساری ۲۰۲۲ و کارشناس گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران نیز در این نشست با بیان این که در آلاشت ظرفیت‌های بی‌نظیری داریم، اظهار کرد: آلاشت می‌تواند یکی از شهرهای مینیاتوری ایران لقب بگیرد. اما باید ببینیم با رویکرد یک شهر مینیاتوری به آن نگاه می‌کنیم یا نگه‌مان به توسعه آلاشت مانند شهرهایی مثل ساری و کاشان است؟

دکتر علی ماهفروزی اظهار کرد: آلاشت می‌تواند خیلی راحت‌تر از شهرهای بزرگ به توسعه اقتصادی مبتنی بر فرهنگ و گردشگری برسد. اما مسیری که برای آن باید ترسیم شود متفاوت است. ما قطعا با توسعه صنایع دستی در آلاشت به نتیجه می‌رسیم. اما این صنایع دستی با شرایط، زیرساخت‌ها و وضعیت کنونی راه به جایی نمی‌برد. چون جایگاه صنایع دستی آلاشت این نیست که می‌بینیم. مسیر توسعه آلاشت باید با برگزاری نشست‌های دقیق و عمیق علمی کارگروه تخصصی مشخص شود.

وی تصریح کرد: قرار نیست در چنین فضایی مانند شهرهای بزرگ با توسعه شهرسازی به توسعه برسیم. نمی‌شود شهری مانند آلاشت را با شهرفروشی مدیریت کرد و منتظر توسعه هم بود. امروز مساله شهرهای ما هویت است. شهر ما به جای این که محل ساخت عمارت‌ها و ساختمان‌های بزرگ امروزی شود باید هویت داشته باشد. هویت و اقتصاد در شهر آلاشت با همان منظر فرهنگی ایجاد می‌شود.

دبیر رویداد بین‌المللی ساری ۲۰۲۲ افزود: امیدوارم رویداد بین‌المللی ساری ۲۰۲۲ آغاز توجه به این شکل نگرش به گردشگری در مناطقی مانند آلاشت باشد. گردشگری در بافت‌های اینچنینی فرصت بی‌نهایت اقتصادی را در مناطقی مانند ابیانه و ماسوله ایجاد کرده و آلاشت نیز همین ظرفیت و فرصت را دارد.

در این نشست مدیران شهر آلاشت نیز دیدگاه‌ها و درخواست‌های خود را درباره برنامه‌هایی که برای این شهر دارند مطرح کردند و خواستار توجه بیشتر مسئولان به آلاشت به عنوان یکی از جاذبه‌های فرهنگی و منحصربه‌فرد گردشگری متکی بر فرهنگ و صنایع دستی شدند.