با کاهش ارزش لیر، تکلیف تجارت ایران با ترکیه چه می‌شود؟

به گزارش ایلنا لیر ترک در یک سال اخیر بیش از 40 درصد ارزش خود را از دست داده است که به نوعی در تاریخ چند دهه اخیر ترکیه بی‌سابقه است. از همین رو شاهد اعتراضات شهروندان در شهرهای بزرگ ترکیه مانند استانبول و آنکارا از روز گذشته بوده‌ایم، چون این موضوع موجب کاهش اعتماد آحاد جامعه به سیاست‌گذار می‌شود.

کاهش ارزش لیر از کجا شروع شد؟

در ریشه‌یابی این موضوع می‌توان دلایل مختلفی را مطرح کرد، اما تحریم‌های خارجی به ویژه از سوی آمریکا در موضوع خرید سامانه موشکی اس 400 روسیه و به ویژه دخالت رئیس‌جمهور ترکیه در سیاست‌های پولی بانک مرکزی از وزن بالایی برخوردار است.

اردوغان در ماه‌های اخیر در چندین سخنرانی خود را به عنوان مخالف نرخ بهره بالا معرفی کرده است. استدلال او و موافقانش بر این اصل استوار است که با کاهش نرخ بهره می‌توان سرمایه‌گذاری و در نتیجه تولید و صادرات این کشور را افزایش داد. اما در نقطه مقابل مخالفان باور دارند که کاهش نرخ بهره در شرایط کنونی که کشور با تورم تقریبا 20 درصدی دست‌وپنجه نرم می‌کند، می‌تواند تورم را در ماه‌های آینده تشدید کند؛ به طوری که بر اساس پیش‌بینی بانک سوسیت ژنرال، در صورت این اتفاق نرخ تورم در ترکیه به شدت افزایش خواهد یافت و حتی تبدیل به ابرتورم می‌شود. از همین رو این موضوعات موجب نارضایتی شهروندان از سیاست‌های اقتصادی دولت شده است.

کاهش ارزش لیر ترکیه چه معنایی دارد؟

بر اساس تئوری‌های اقتصادی، کاهش ارزش پولی ملی به معنای رشد صادرات و کاهش واردات است. این موضوع برای ترکیه که به عنوان کشور صادرات‌محور تعریف می‌شود، می‌تواند تا حدودی نتایج مثبتی داشته باشد؛ به ویژه آن که این کشور صادرات سالانه 500 میلیون دلاری را هدف‌گذاری کرده است.

همچنین این موضوع می‌تواند برای گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی جذاب باشد؛ برای نمونه ایرانی‌ها و عراقی‌ها که همیشه در صدر خرید مسکن ترکیه قرار دارند، همزمان با کاهش نرخ لیر تقاضای خود را برای مسکن افزایش دادند. بر اساس آمار اعلام شده در ماه اکتبر 2021 ایرانی‌ها 1265 خانه در ترکیه خریداری کردند که پس از آن عراقی‌ها، روس‌ها، آلمانی‌ها و قزاق‌ها قرار دارند.

همچنین آنکارا همیشه روی درآمدهای ارزی حاصل از بخش گردشگری حساب ویژه‌ای باز کرده است. به گفته برخی از مقامات، درآمدهای ارزی این کشور در ماه‌های اخیر از اسپانیا پیشی گرفته است. بنابراین تأثیر لیر را می‌توان از 2 بعد مثبت و منفی بررسی کرد. البته تاثیرات مثبت آن منوط بر عدم کاهش بیشتر آن است، چون در این صورت کشور با بحران ارزی روبه‌رو می‌شود.

ایرانی‌ها از افت لیر سود خواهند برد

رضا کامی، دبیر اتاق بازرگانی تبریز در گفت‌وگو با ایلنا درباره افت ارزش لیر و تصمیمات سرمایه‌گذاران خارجی به ویژه ایرانی‌ها در ترکیه با توجه به نوسانات ارزی در این کشور اظهار داشت: «سرمایه‌گذاری یک مقوله و تصمیم برای بلند‌مدت است و در کوتاه‌مدت نمی‌توان برای آن برنامه‌ریزی داشت؛ اما اگر روند کاهش ارزش لیر طولانی و ادامه‌دار باشد، این موضوع در تجارت با ترکیه به نفع سرمایه‌گذاران ایرانی خواهد بود، چراکه قیمت تمام‌شده پایین می‌آید.»

وی ادامه داد: «تغییرات در سرمایه‌گذاری این کشور به طور مستقیم به این موضوع بستگی دارد که کاهش ارزش لیر در قیمت انواع کالا و خدمات چه اثری داشته باشد. اگر کاهش ارزش لیر روی قیمت‌ها اثر فوری و افزایشی داشته باشد، شاید بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاران اثر‌گذار باشد. اما به هر حال کاهش ارزش لیر به نفع خارجی‌ها و به ویژه ایرانی‌‌ها خواهد بود؛ البته به شرط اینکه قیمت کالا و محصولات به همان اندازه افزایش پیدا نکند.»

این کارشناس مسائل ترکیه افزود: «وقتی قیمت لیر در حال کاهش است و قیمت‌ها ثابت می‌ماند، این جریان به نفع سرمایه‌گذاران خارجی و ایرانی خواهد بود. به طور مثال شاهد این خواهیم بود که حجم خرید مسکن در این کشور افزایش پیدا می‌کند. اگر تجارت ایران و ترکیه بر اساس لیر باشد، باز هم حجم تجارت 2 کشور افزایش پیدا خواهد کرد؛ به دلیل اینکه قیمت تمام شده برای خریدار ایرانی کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه معاملات بیشتر خواهد شد.»

وی با بیان اینکه کاهش ارزش لیر مرتبط با بحث‌های اقتصاد کلان این کشور است، تأکید کرد: «مباحث و جریان سیاسی داخل ترکیه و اتفاقاتی در زمینه سیاسی هم در کاهش ارز لیر اثرگذار بوده است، اما نکته مهم این است که تکالیف دستوری و قیمت دستوری در اقتصاد کشور ترکیه که مبتنی بر قواعد اقتصاد آزاد است نه‌تنها اثر مثبت نداشت، بلکه باعث شدت افت ارزش لیر شد. چنان که دیدیم در ماه‌های اخیر هرچند مدیران بانک مرکزی و مدیران اقتصادی تغییر کرده‌اند، اما بهبودی حاصل نشد و افت قیمت لیر بیشتر شد.»