دانش کنترل درد در شیراز به یاری بیماران آمد

شاید تا چندی پیش، هیچ تدبیری برای دردهای حاد و عذاب‌آور برخی از بیماران اندیشیده نشده بود اما با ایجاد کلینیک‌های درد، این باور در حال شکل گرفتن است که هیچ دردی بی‌درمان نیست.
رشته نوپای کنترل درد در ایران یکی از پرکاربردترین رشته‌ها در عرصه پزشکی به شمار می‌رود که با توجه به اهمیت این رشته تخصصی هنوز هم آن طور که باید در میان مردم شناخته شده نیست.
این در حالی است که انجمن جهانی بررسی و مطالعه درد در سال ۱۹۷۳ پایه گذاری شد و قدمت کلینیک‌های درد در کشورهای پیشرفته بیش از سی سال است. شعبه این انجمن در ایران با هدف ارتقا رشته درد در سال ۱۳۸۱ با مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به خانواده انجمن‌های علمی پزشکی داخل کشور پیوست و پزشکان حرفه‌ای توانسته‌اند با گذراندن دوره‌های مختلف، رشتۀ درد را وارد کشور کنند و در این زمینه به فعالیت بپردازند.
در شیراز که قطب پزشکی جنوب کشور محسوب می‌شود، چندسالی است این رشته مورد توجه قرار گرفته و بیمارانی از فارس و دیگر استان‌های همجوار از مزایای این رشته از علم پزشکی بهره‌مند شده‌اند.

راه‌اندازی کلینیک درد با هدف کاهش یا درمان دردهای مزمن
یکی از پزشکان فوق تخصص کنترل و درمان درد در شیراز بر این باور است که کلینیک‌های درد با بهره‌گیری از روش‌هایی درمانی نوین می‌تواند کمک‌شایانی به درمان انواع دردهای مزمن کنند با درد بیمار را به اندازه‌ای کاهش دهند تا فرد بتواند هر چه بیشتر به توانایی پیشین خود بازگردد.
دکتر حبیب‌اله ذاکری در گفتگو با ایرنا اظهار کرد: درد یک احساس ناخوشایند ناشی از تحریک پایانه های عصبی است که فرد را از یک شرایط نامناسب آگاه می کند و درد مزمن دردی است که شامل همه دردهای بدن می‌شود و احساس ناخوشایند آن بیش از سه ماه به طول می‌انجامد.
ذاکری، ادامه داد: وقتی مدت زمان درد سه ماه یا بیشتر طول می‌کشد، بدین معناست که اختلالی در عملکرد مسیر حس و درک درد ایجاد شده یا عارضه‌ مزمنی در بدن به پایداری رسیده است. بنابراین درد مزمن برای فرد موجب بروز تغییرات در شیوه زندگی و توانایی‌های عملکردی می‌شود و همچنین علائم و نشانه‌های افسردگی و اضطراب را به همراه دارد.
وی اضافه کرد: بیماری هایی مانند دیسک کمر و درد سیاتیک، درد زونا، آرتریت روماتوئید، نوروپاتی‌های محیطی، سرطان و یا دردهایی با علت نامشخص در مجموعه دردهای مزمن طبقه‌بندی می‌شوند که این گونه دردها می توانند تا سال ها همراه بیمار باشند.
ذاکری بیان داشت: در کلینیک درد به انواع دردهای حاد و مزمن ماهیچه‌ای_استخوانی، مفصلی، سرطانی، آرتروز، دردهای مربوط به اندام‌ها ناشی از دردهای عضلانی_اسکلتی و دردهایی مانند درد عصب سه قلو در ناحیه صورت رسیدگی می‌شود و ما تمام تلاش خود را به کار می‌گیریم که درد بیمار را درمان کرده یا به اندازه‌ای کاهش بدهیم تا بیمار هرچه بیشتر به توانایی پیشین خود بازگشته و شرایط زندگی راحت‌تری برای فرد فراهم شود.
وی عنوان داشت: بیماران در مواقع درد ممکن است دچار سردرگمی شوند و ندانند که علت درد چیست و باید به کدام متخصص مراجعه کنند. لذا بیمار می‌تواند در هنگام درد، به جای اینکه به‌دنبال متخصصین متعدد باشد، با مراجعه به کلینیک درد، مشکل خود را حل کند.

درمان و کنترل درد با به‌روزترین تکنیک‌ها
ذاکری افزود: پزشک فوق تخصص درد نیز پزشکی است که به‌ صورت حرفه‌ای و تخصصی در زمینه‌های ارزیابی، تشخیص درد و درمان آن دانش کافی دارد.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه از چه روش‌هایی برای کنترل درد استفاده می‌شود، گفت: مشکل هر مراجعه‌کننده با استفاده از تکنیک‌های مختلف درمان می‌شود، در واقع علت مشکل ایجاد شده را جستجو و با استفاده از به‌روزترین تکنیک‌ها درد را درمان یا کنترل می‌کنیم. تکنیک‌های به‌ کار رفته می‌تواند به‌ صورت جراحی و غیر جراحی انجام شود که انتخاب نوع درمان بسته به صلاحدید پزشک است.

مهار دردهای ناشی از بیماری سرطان
فوق تخصص کنترل و درمان درد در رابطه با کنترل دردهای ناشی از بیماری سرطان که در کلینیک درد در شیراز خدمات آن به بیماران ارائه می‌شود، عنوان کرد: برای کنترل دردهای ناشی از سرطان ما کاری به منشأ و درمان بیماری نداریم و فقط با از بین بردن عصب اصلی که منجر به ایجاد درد در بیمار شده است کمک می‌کنیم تا بیمار درد را احساس نکند.
ذاکری یادآور شد: متأسفانه بیمارانی که سرطان پیشرفته دارند با دردهای غیرقابل تحملی دست و پنجه نرم می‌کنند که این دردها می‌تواند توانایی آنها را در انجام کارهای روزانه سلب کند. این بیماران برای اینکه پروسه درمانی خود را راحت‌تر و با درد کمتری طی کنند، تحت عمل جراحی نورولیز عصب قرار می‌گیرند.
وی اضافه کرد: در این روش درمانی چسبندگی عصب به بافت‌های اطراف آزاد و عصب از بین برده می‌شود. از بین بردن عصب معمولا برای درمان دردهای شدید و مزمن غیرقابل کنترل، کاربرد دارد.

کنترل دردهای ناشی از پارگی دیسک کمر و دردهای ستون فقرات
دکتر محمد رادمهر از دیگر پزشکان فوق تخصص کنترل و درمان درد در شیراز معتقد است که درمان کامل تمام دردها با جراحی امکان‌پذیر نیست و برخی از انواع دردها اغلب به‌طور کامل از بین نمی‌روند و وضعیت بعضی از بیماران با جراحی نه تنها بهبود نمی یابد، بلکه بیمار ممکن است وضعیت بدتری پیدا کند.
رادمهر در گفت‌وگو با ایرنا افزود: کسانی که با دردهایی مانند پاره‌شدن دیسک کمر روبه رو هستند، حتی با جراحی نیز نمی‌توانند مشکل درد کمر خود را حل کنند و می‌توان گفت بیش از ۹۵درصد از بیماران که دچار دردهای ستون فقرات هستند، نیازی به جراحی ندارند و درد این بیماران فقط باید کنترل شود.
وی هدف کلینیک تخصصی درد را کنترل کردن و به حداقل رساندن درد، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت زندگی بیمار دانست و گفت: در کلینیک درد ما علت درد را با ارزیابی و انجام معاینهٔ دقیق، شناسایی کرده و سپس تلاش می‌کنیم با ترکیبی از درمان‌های دارویی، درد بیمار را کاهش بدهیم.

کاهش یا درمان درد از طریق درمان‌های دارویی
رادمهر اضافه کرد: درمان‌های دارویی برای برخی از افراد پاسخ مثبت می‌دهد و دردهایشان کنترل می‌شود. این افراد بعد از مصرف دارو، از شدت دردهایشان کاسته می‌شود و می‌توانند به فعالیت‌های روزمرۀ زندگی‌شان بازگردند. اما برای درمان برخی دیگر از بیماران، از روش‌هایی مانند آب‌درمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی استفاده می‌شود که این روش‌های درمانی باعث افزایش حرکت یا فعالیت مفاصل و تقویت عضلات ستون‌ فقرات یا اندام‌ها خواهد شد.
وی استفاده از اعمال جراحی بسته مانند انجام تزریق‌هایی در ریشه اعصاب را از دیگر روش‌های درمانی در کلینیک درد قلمداد کرد و گفت: این روش درمانی در اتاق عمل و زیر دستگاه رادیولوژی مخصوصی انجام می‌شود و ما سعی می‌کنیم با تزریق دارو بر روی ریشه عصبی که تحت فشار است و دچار التهاب شده، درد را کنترل کنیم. یا با استفاده از یک جریان الکتریکی، جریانی را از طریق پوست وارد کرده تا قسمتی از بدن که دچار مشکل شده، بهبود یابد.
این پزشک فوق تخصص کنترل و درمان درد اضافه کرد: با این روش آستانه تحریک عصب را بالا می‌بریم تا عصب دیرتر تحریک شود. جراحی لیزری دیسک که به‌ صورت سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد یا تزریق در داخل دیسک نیز از دیگر روش‌ها برای درمان و کنترل درد است که در کلینیک درد به کار گرفته می‌شود.

اعمال جراحی بدون نیاز به بیهوشی
وی یادآوری کرد: بیماران برای اعمال جراحی در کلینیک درد نیازی به بیهوشی ندارند و روش‌های درمانی ما با بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد. البته بیمار پس از انجام این فرآیند، چندین ساعت تحت نظر است و سپس مرخص خواهد شد.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه مدت زمان بهبودی درد در افراد مراجعه کننده به کلینیک چقدر به طول می‌انجامد و آیا این دردها برای دوران بلندمدتی کنترل خواهند شد، گفت: درمان درد در بیماران مختلف متفاوت است. به عنوان مثال حدود هشتاد درصد از افرادی که دچار التهاب تاندون در شانه‌هایشان هستند و به دلیل التهاب تاندون محدودیت حرکت شانه پیدا کرده‌اند، مشکل آنها با یک بار تزریق برطرف می‌شود اما برخی از افراد برای کاهش یا کنترل دردهایشان باید به صورت مستمر به کلینیک مراجعه کنند.
رادمهر تأکید کرد: وقتی می‌گوییم یک روش درمانی موفقیت‌آمیز بوده است، منظور ما این نیست که درد مریض به طور کامل از بین می‌رود بلکه مقصود ما بهتر شدن شرایط بیمار است.
وی ادامه داد: ما در «کلینیک درد ناب» به صورت تیمی کار می کنیم و در صورت نیاز بیماران را به دیگر متخصصان ارجاع می‌دهیم. البته در کلینیک از وجود متخصصین مختلفی از جمله متخصص داخلی، متخصص روانپزشکی و متخصص توانبخشی بهره می‌بریم و همچنین از واحد فیزیوتراپی، نوارعصب و بخش ریکاوری برخوردار هستیم.
رادمهر اظهار کرد: تمام اعمال جراحی در کلینیک با دستگاه سونوگرافی و رادیولوژی در اتاق‌های جداگانه انجام می‌شود و بیمار پس از عمل جراحی چندین ساعت تحت نظر ما قرار دارد و با به دست آوردن شرایط مطلوب ترخیص می‌شود.