تولید منهای پراید و مونتاژی‌ ها مساوی افزایش تیراژ !

نام سایپا طی ۲۷ سال گذشته به‌نحوی با پراید عجین شد که حتی صنعت خودرو ایران با پراید شناخته شد؛ خودرویی که به‌واسطه تیراژ بالا و حضور گسترده در خیابان‌ها و جاده‌ها بر اساس قواعد آماری بیش از دیگر خودروهای دیگر به چشم آمد و حادثه‌ساز شد. تا جایی که دیگر دلایل تصادفات جاده‌ای مانند خطاهای انسانی و تعدد نقاط حادثه‌خیز جاده‌های کشور تحت‌الشعاع سهم ۶۰ درصدی پراید از خودروهای در حال تردد در سطح کشور قرار گرفت. البته در این میان، این استدلال هم وجود داشت که آیا اگر این سهم به‌جای پراید به یک خودرو ایمن تعلق می‌گرفت، باز هم شاهد این میزان تلفات جانی در حوادث جاده‌ای بودیم؟ این بحث‌ها و حواشی موجب شد تا مدیران عامل گروه خودروسازی سایپا حداقل طی ۵ دوره اخیر همگی برای خروج پراید از خط تولید اعلام برنامه کنند و وعده بدهند، اما در نهایت پس از حدود سه دهه تولید، این مهم به نام سیدجواد سلیمانی ثبت شد. سایپا با راهکارهایی همچون داخلی‌سازی قطعات، تامین حداکثری مواد اولیه در داخل، استفاده از پلت‌فرم‌های مشترک برای تنوع‌بخشی به تولید، جایگزینی خودروهای داخلی با محصولات مشترک خارجی، جایگزینی محصولات به‌روزتر با خودروهای قدیمی و کم‌کیفیت، افزایش بهره‌وری و معرفی محصولات جدید با درصد داخلی‌سازی بالا کوشید تا نه‌تنها چراغ تولید را روشن نگه دارد، بلکه کیفیت و تنوع محصولات تولیدی خود را ارتقا دهد.

زمین نخوردن سایپا در غیاب پراید

پراید طی سال‌های پایانی تولیدش، حدود ۶۷ درصد از کل ظرفیت تولید سایپا را در اختیار داشت و خداحافظی با این خودرو که هنوز هم متقاضیان زیادی دارد، معادل بخشیدن عطا به لقای محصولی بود که آخرین نسخه‌های صفرکیلومترش در بازار با مدل پارسال (۹۹) تا ۱۷۰میلیون تومان معامله می‌شود. زمین نخوردن سایپا در غیاب پراید و توقف تولید محصولات مشترک با خارجی‌ها، تنها با عملیاتی‌کردن یک برنامه‌ریزی بسیار فشرده هم در تدوین و هم در اجرا میسر بود. این خودروساز در گام نخست پس از خداحافظی پراید و در غیاب محصولات مونتاژی، پلت‌فرم ایکس۲۰۰ را به‌عنوان نخستین ماژول خود برای جایگزینی و ایجاد تنوع محصول به کار گماشت و پس از معرفی نسخه‌های آپشنال تیبا، ساینا و کوییک، به سراغ فیس‌لیفت ساینا و کوییک رفت و همزمان مگاپلت‌فرم اس‌پی را توسعه داد. این توسعه تا بدان‌جا پیش رفت که پس از شاهین، نخستین کراس‌اوور ایرانی با نام آریا بر اساس همین پلت‌فرم رونمایی شد. خودرو جدید اطلس نیز که فرزند جدید خانواده X۲۰۰ است و در کلاس B طراحی شده، به‌زودی رونمایی خواهد شد.

سبدی که خالی نماند!

تا دو سال پیش یعنی در سال ۹۷ از هر ۴ خودرو تولیدی سایپا، یک خودرو مونتاژی یا محصول مشترک وجود داشت که با مشارکت شرکای خارجی این خودروساز اعم از رنو، برلیانس یا چانگان تولید می‌شد و از سه خودرو باقی‌مانده معادل ۲.۵ خودرو را پراید تشکیل می‌داد! اما در سال جاری، افزایش تولید در سایپا در غیاب پراید و محصولات مشترک رقم خورده است. البته در سال ۹۸ نیز سایپا تنها خودروساز ایرانی بود که نسبت به سال ۹۷ کاهش تولید نداشت و با کمک محصولاتی همچون تیبا، ساینا و کوییک جای پراید و محصولات مشترک را پر کرد. اما در سال ۹۹ و امسال، سایپا به تولید محصولات قبلی خود اکتفا نکرد و مدل‌های جدیدی از ساینا و کوییک را تولید و روانه بازار کرد که ساینا اس و کوییک اس ازجمله آن‌ها است. این حرکت‌ها در شرایطی بوده که تحریم‌ها عملا امکان کوچک‌ترین تعامل با خودروسازان و قطعه‌سازان خارجی را از بین برده و خودروسازان داخلی حتی برای تبادلات مالی هم دچار مشکلات عدیده بوده‌اند. محدودیت های ناشی از کرونا هم در دو ‌سال گذشته همچون تمام دنیا بر دوش صنایع کشور ما نیز سنگینی می‌کرده است. سایر معضلات و مشکلات داخلی ازجمله نوسانات نرخ ارز، تورم لجام‌گسیخته، افزایش نرخ نهاده‌های تولید و... هم در این مدت گریبان‌گیر تولید بوده‌اند.

هم کیفیت، هم تنوع محصول

اسناد منتشرشده از روند توسعه محصولات سایپا که در پروژه‌ای موسوم به «سایپای نوین» دنبال می‌شود، بیانگر آن است که مساله کیفیت قربانی شتاب در معرفی محصولات جدید نشده است.

انتشار ویدیوهای آزمایش ایمنی ایربگ و تست تصادف جانبی شاهین بر اساس استاندارد اروپایی ECE، برای نخستین‌بار در صنعت خودرو کشور اتفاق افتاد و تصویری جدید از ایمنی محصولات جدید داخلی را به نمایش گذاشت. این در حالی است که پاس‌کردن چنین استانداردهایی برای تولید یک خودرو در ایران ضروری نیست و تنها خودروها برای ورود به بازار اروپا ملزم به رعایت این الزامات هستند. سایپا نه‌تنها در طراحی شاهین و آریا، بلکه در طراحی ساینا هم ایمنی عابرین پیاده را در نظر گرفته و طراحی سپر و درِ موتور به‌گونه‌ای است که کمترین آسیب را به عابر پیاده در صورت تصادف وارد کند. همه این‌ها در حالی است که صنعت خودرو ایران تا پیش از رویدادهای عجیب اقتصادی و تحریم‌های یکی‌دو سال اخیر، چند محصول قدیمی را به تولید می‌رساند و مونتاژی‌ها نیز سهم ویژه‌ای در ایجاد تنوع محصولات داشتند. اما با اتفاقات تاریخ‌سازی نظیر خداحافظی با پراید، تنوع‌بخشی به سبد محصولات، آن هم با برند و مهندسی کاملا بومی در اولویت فعالیت‌ها قرار گرفت و اخباری که از سایپا منتشر می‌شود، نشان‌دهنده آن است که این حرکت موقتی نیست و با قدرت پیگیری می‌شود.