چابک‌سازی دولت از منظر اصلاح نظام اداری ایران روی میز مرکز پژوهش‌ها

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در گزارش معاونت رصد و مطالعات این مرکز در بررسی چابک‌سازی دولت از منظر اصلاح نظام اداری ایران و تمایز چابک‌سازی و کوچک‌سازی آمده است:‌ یکی از دغدغه‌های مطرح دولت و مجلس شورای اسلامی در اصلاح ساختار بودجه، موضوع کوچک‌سازی و کاهش هزینه دولت است. ضرورت کاهش هزینه‌های دولت، سیاست‌های اصلاح نظام اداری ایران را بر راهکارهای کاهش هزینه متمرکز کرده است.

این گزارش افزود: در این میان، به علت اهمیت بالای کاهش هزینه، نه تنها سیاستگذار در سیاست‌ها و اقدامات به صورت شایسته به تمام ابعاد کوچک‌سازی و اندازه دولت نپرداخته است، بلکه حتی تفکیکی میان مفاهیم چابک‌سازی و کوچک‌سازی نیز قائل نشده است. در اثر این خلط مفهومی، چابک‌سازی دولت صرفاً به منزله کوچک‌سازی آن و کوچک‌سازی نیز صرفاً با هدف کاهش هزینه‌های دولت مدنظر قرار گرفته و از سایر فواید آن غفلت شده است.

معاونت رصد و مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح کرد: علاوه بر این، شیوع بیماری کرونا ویروس، ضرورت چابک‌سازی دولت را بیش از پیش نشان می‌دهد. زیرا از یک سو، مقابله با بیماری به دلیل سرعت بالای شیوع آن، نیاز به چابکی تصمیم‌های دولتی و همچنین هماهنگی میان دستگاه‌های مربوطه دارد. و از سوی دیگر، کم شدن میزان حضور کارمندان دولت به دلیل دورکاری، منجر به کندتر شدن فرآیندهای اداری می‌شود.

در این گزارش عنوان شده است:‌ مباحث کوچک‌سازی و چابک‌سازی در سیاست‌ها و برنامه‌های نظام اداری سابقه بیست ساله دارد. اگرچه روند اغلب آنها نشان می‌دهد که این سیاست‌ها کمتر به مرحله اجرا رسیده‌اند، اما مسائل ناشی از بزرگ بودن و پرهزینه بودن دولت برای سیاستگذاران و مجریان حوزه اصلاح نظام اداری به خوبی شناخته شده است.

معاونت رصد و مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس یادآور شد: درک تفاوت میان دو مفهوم چابک‌سازی و کوچک‌سازی، این امکان را فراهم می‌کند که در تدوین سیاست‌های چابک‌سازی، جنبه‌های متنوع‌تری از مسئله مدنظر قرار گیرد و صرفاً محدود به کوچک‌سازی دولت و به خصوص کاهش هزینه از طریق کاهش تعداد نیروی انسانی دولت نشود.

در این گزارش، تفاوت معنا بین کوچک‌سازی و چابکسازی دولت و اقدامات لازم برای دستیابی به آنها از لحاظ هزینه‌های دولت، مداخلات در قوانین و مقررات، وظایف تصدی‌گری و حاکمیتی و نیروی انسانی بحث می‌شود. در گزارش حاضر نشان داده می‌شود که پیاده‌سازی سیاست‌های کوچک‌سازی لزوماً منجر به چابک‌سازی نمی‌شود. طبق تحلیل‌های صورت گرفته است.

معاونت رصد و مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس، به تفاوت تمرکز بر کوچک‌سازی و چابک‌سازی دولت اشاره کرد و افزود: کاهش هزینه در کوچک‌سازی؛ در مقابل متناسب‌سازی هزینه در چابک‌سازی؛ حذف و اصلاح قوانین و مقررات اختلال‌زا در کوچک‌سازی؛ در مقابل ایجاد پایداری در نظام تصمیم‌گیری و تدوین مقررات برای شرایط آتی، و ایجاد نظام بازخور جهت اصلاح قوانین و مقررات در چابک‌سازی؛ کاهش تصدی‌گری دولت در کوچک‌سازی؛ در مقابل تمرکز زدایی از دولت و کاهش فعالیت های حاکمیتی دولت با ارتقای توانمندی بخش خصوصی برای مشارکت در اداره عمومی در چابک‌سازی، کاهش تعداد نیروی انسانی در کوچک سازی؛ در مقابل افزایش کیفیت نیروی انسانی، تربیت نیروی انسانی انعطاف پذیر برای تغییر و تقویت فرهنگ یادگیری در سازمان در چابک سازی از جمله این تفاوت ها هستند.

این گزارش خاطرنشان کرد: علاوه بر ابعاد اندازه دولت و تفاوت مفهومی و اقدامات لازم برای دستیابی به کوچک سازی و چابک سازی، ضرورت «یکپارچگی و چرخش اطلاعات» به عنوان مسئله کلیدی چابک سازی -که در کوچک سازی به آن توجه نمی شود- بحث می شود. پس از آن، چالشهای چابک سازی دولت در ایران از منظر صاحبنظران بحث می شود. در پایان، توصیه های سیاستی در راستای تسهیل شرایط چابک سازی دولت ارائه می شوند.