ناوشکن‌های کلاس آرلی برک بر آب‌های سراسر کره زمین حکمرانی می‌کنند

ناوشکن‌های کلاس آرلی برک برترین شناورها در کلاس خود محسوب شده که بر آب‌های سراسر کره زمین حکم رانی می‌کنند. اما دلیل این برتری چیست؟

ناوشکن یک شناور رزمی با چالاکی و سرعت بالاست که به طیف گسترد‌ه‌ای از تسلیحات سطح به سطح و سطح به هوا و همچنین سیستم‌های راداری و جنگ الکترونیک مجهز است. این کشتی‌ها از ناوهای جنگی کوچک‌تر هستند اما مقاومت و بقاپذیری بسیار بالایی دارند.

این کشتی‌ها برد پیمایشی بالایی داشته و نوک پیکان تهاجم و خط دفاع اصلی از دیگر شناورهای خودی هستند. ناوشکن‌های امروزی از نوع موشک انداز بوده که در ناتو با کد DDG شناخته می‌شوند. در این شناورهای مدرن موشک سلاح اصلی محسوب شده و به لطف برد آتش بالایی که دارند، صحنه نبردهای دریایی را دستخوش تغییرو تحول گسترده قرار داده‌اند. این کشتی‌ها جای شناورهای بسیار بزرگ و قدیمی نظیر رزم‌ ناو و نبرد ناو را پر کرده و اصلی‌ترین شناور در هر نیروی دریایی تلقی می‌شوند.

نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به منظور حفظ برتری رزمی خود مقابل نیروی دریایی شوروی در اوایل دهه 1980 خواهان کلاس جدیدی از ناوشکن‌ها به عنوان جایگزینی برای ناوشکن‌های کلاس اسپرانس بود. از 7 طرح ارائه شده 3 مورد آن‌ها برای بررسی نهایی انتخاب و در نهایت طرح آرلی برک انتخاب شد. ناگفته نماند نام این شناورها به احترام ژنرال 4 ستاره دریاسالار آرلی آلبرت برک که از برجسته‌ترین فرماندهان نظامی تاریخ آمریکا و فرمانده نیروی دریایی این کشور در زمان ریاست جمهوری کندی و آیزنهاور بود، انتخاب شده است.

کلاس آرلی برک را بهتر بشناسیم

تولید نخستین شناورهای این کلاس از سال 1988 آغاز و اولین ناوشکن با نام یو‌اس‌اس آرلی برک – Arleigh Burke با شناسه DDG-51 در سال 1991 وارد خدمت شد. از آن زمان تا به امروز تولید این ناوشکن همچنان ادامه دارد و ده‌ها فروند از آن وارد خدمت شده‌اند. این ناوشکن‌ها توسط دو کمپانی صنایع کشتی سازی اینگالز و BIW تولید می‌شوند.

این ناوشکن‌ها ضمن اینکه ماموریت‌های گشت زنی و حراست از آب‌های تحت کنترل نیروی دریایی آمریکا را انجام می‌دهند، بلکه از دیگر شناورهای خودی به خصوص اَبَرناوهای هواپیمابر و ناوهای هلیکوپتر نیز محافظت کرده و در صورت بروز جنگ وارد نبرد با دیگر شناورهای سبک و سنگین دشمن می‌شوند.

کلاس آرلی برک با 154 تا 156 متر طول از بزرگ‌ترین ناوشکن‌های ساخته شده در دنیا محسوب می‌شوند. وزن این کشتی‌ها بسته به مدل تا نزدیک به ده هزار تن می‌رسد. علی رغم جثه بزرگ، در طراحی کشتی اصول پنهانکاری و رادارگریزی رعایت شده تا یک شناور با سطح مقطع راداری کم بدست آید که کشف و هدف قرار دادن آن سخت‌تر بشد. هریک از این کشتی‌ها حدود 300 خدمه دارد.

این شناورها نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند و تسلیحات متنوعی همراه خود دارند. کلاس آرلی برک چندمنظوره است و شناورها قادرند عملیات ضدزیردریایی، ضد سطحی (ضدکشتی)، پدافند هوایی، حمله به اهداف در خشکی و هر ماموریت دریایی دیگر مانند جستجو، امداد و نجات را نیز انجام دهند. این شناورها همچنین تسلیحات و تجهیزات لازم برای فراهم آوردن سپرموشکی علیه موشک‌های بالستیک کوتاه برد تا قاره پیما را در اختیار دارند. علاوه بر این می‌توانند ماهواره‌ها را نیز هدف قرار دهند. به عبارتی یک شناور آرلی برک می‌تواند اهداف خود را، چه در اعماق آب باشند و چه در فضا، نابود کند.

هر کشتی آرلی برک صد سیلوی پرتاب عمودی موشک دارد که هر سیلو می‌تواند یک موشک آماده شلیک درون خود جای دهد. علاوه‌بر این یک توپ دریایی 127 میلی‌متری با برد 40 کیلومتر و نواخت آتش 20 گلوله در دقیقه در سینه کشتی دارد که می‌تواند انواع گلوله‌های هدایتی را شلیک کند. دو توپ خودکار 20 میلی‌متری نیز از دیگر تسلیحات آن هستند. علاوه‌ بر این چندین تیربار سنگین 12.7 میلی‌متری و تیربار 7.62 میلی‌متری در جای جای بدنه خود دارد که برای درگیری نزدیک هستند.

برای دفاع در برابر موشک در فاصله بسیار نزدیک تا برد 10 کیلومتر ناوشکن‌های آرلی برک دو سامانه به نام‌های فالانکس و RIM-116 RAM در اختیار دارند. فالانکس یک توپ خودکار 20 میلی‌متری از نوع گتلینگ است که 6 لوله داشته و نواخت آتشی تا 4500 گلوله در دقیقه دارد و با شلیک صدها گلوله به سمت هدف، مانع از رسیدن آن به کشتی می‌شود. RIM-116 نیز موشکی است و پرتابگر آن 21 موشک آماده شلیک دارد. هر ناوشکن چند عدد از این سامانه‌ها در بخش‌های مختلف خود دارد تا پوششی 360 درجه برایش فراهم آورند. علاوه بر موشک‌های ضد کشتی، این پدافندها با هواگرد با و بدون سرنشین در برد نزدیک نیز درگیر می‌شوند.

و اما موشک‌هایی که این کشتی با خود حمل و از سیلوهای عمودی خود شلیک می‌کند بسیار متنوع هستند. برای دفاع هوایی در برد کوتاه موشک‌های RIM-162 ESSM را دارد که می‌توانند هر هدفی که پرواز می‌کند، از هواپیما، هلیکوپتر و پهپاد گرفته تا موشک کروز ضدکشتی و حتی موشک‌های بالستیک کوتاه برد را شکار کنند. البته در بیشتر ناوشکن‌های این کلاس موشک مذکور را به صورت جداگانه در پرتابگرهای 4 تایی روی عرشه حمل می‌کنند.

برای دفاع در فاصله متوسط تا دور نیز از موشک‌های موشک‌های استاندارد 1 و 2 را در اختیار دارد که هر موشک هدایت ترکیبی متشکل از آشیانه یابی فروسرخ و راداری نیمه فعال داشته و می‌توانند هر هدف پرنده فروصوت و فراصوت، چه هواگرد باشد و چه موشک را با دقتی بسیار بالا هدف قرار دهند.

برای اهداف هوایی که در فاصله دور تا فرای افق قرار دارند نیز به موشک‌های استاندارد 6 (SM-6) مسلح است که به جرات می‌توان آن را برترین موشک پدافندی ساخته شده در تاریخ دانست. استاندارد 6 علاوه‌ بر این که بردش به 550 کیلومتر می‌رسد و می‌تواند هواپیماهای مهاجم را پیش از آنکه به برد لازم برای شلیک دوربردترین تسلیحات خود برسند هدف قرار می‌دهد، می‌تواند حتی زیردریایی‌ها، کشتی‌ها، موشک‌های کروز و بالستیک و حتی اهداف مستقر در خشکی را نیز مورد اصابت قرار دهد. این موشک با سقف پرواز 35 کیلومتر می‌تواند اهداف را خارج از جو و در لبه فضا تا زیر آب شکار کند. هدایت آن نیز توسط دیگر نیروهای خودی به ویژه هواپماهای آواکس مقدور است. جستجوگر دو حالته آن نیز در گام پایانی حمله روی هدف قفل و موشک را به سویش می‌برد.

برای شکار موشک‌های بالستیک، از کوتاه برد گرفته تا قاره پیما و همچنین هدف قرار دادن ماهواره‌ها، سلاح اصلی این ناوشکن‌ها موشک استاندارد 3 است. استاندارد 3 در آزمایش‌های پیشین خود موفقیتش علیه موشک بالستیک قاره پیما را نیز به اثبات رساند. بر اساس تحلیل و شبیه‌سازی‌های وزارت دفاع روسیه، آخرین مدل این موشک که با همکاری صنایع سنگین میتسوبیشی از ژاپن توسعه یافت، به لطف سرعت و برد بالایش قادر است موشک‌های بالستیک قاره پیما را هنگامی که مشغول اوج گرفتن و خروج از جو هستند را نیز هدف قرار دهد؛ موضوعی که اعتراض روسیه نسبت به استقرار آن در حوزه بالتیک را به همراه داشت. ناگفته نماند این موشک‌ها سپر موشکی اصلی ژاپن علیه موشک‌های بالستیک چین و کره شمالی هستند.

برای درگیری با کشتی‌های سبک تا فوق سنگین دشمن این شناورها دو موشک کروز ضدکشتی به نام‌های هارپون و LRASM دارند. هارپون را می‌توان از پرتابگر عمودی شلیک ولی اغلب به صورت جهت دار در دو پرتابگر 8 موشکی حمل می‌شوند. دلیلش نیز این است که موشک‌ها از پیش جهت شلیکشان مشخص است و کشتی هنگام نبرد می‌تواند به سرعت موشک را به سمت آن شلیک کند. پرتابگر عمودی بیشتر برای اهداف پرنده در برد متوسط تا دور مناسب است که نیاز به اوج گرفتن بالای موشک دارند. از این رو است که RIM-116 RAM و RIM-162 ESSM که برای واکنش سریع و درگیری در فاصله نزدیک هستند نیز در پرتابگر جهت دار جداگانه روی عرشه قرار دارند. ناگفته نماند هارپون می‌تواند سنگین‌ترین شناورها را هدف قرار دهد و در جدیدترین مدل خود بیش از 310 کیلومتر برد دارد.

موشک ضدکشتی دیگری که آرلی برک می‌تواند با خود حمل کنم LRASM است که در اصل یک ربات انتحاری پرنده است. این موشک بسیار هوشمند بوده و ضمن اجتناب از پرواز در مسیرهایی که ممکن است توسط دشمن کشف شود، هنگام حمله به کشتی‌ها به کمک الگوریتم‌هایش با ارزش‌ترین آن را انتخاب و سپس همان کشتی را با توجه به اطلاعاتی که در حافظه‌اش دارد از نقطه ضعف یا هر محل دیگری که بیشترین آسیب را وارد سازد مورد اصابت قرار می‌دهد. این موشک تا 800 کیلومتر برد دارد و سرجنگی آن هر شناوری را از پای در می‌آورد. علاوه‌بر این می‌تواند مانند یک موشک کروز به اهداف ثابت و متحرک در خشکی نیز حمله کند. LRASM موشکی پنهانکار و رادارگریز با سرعت بسیار بالا است که سبب می‌شود کشف و هدف قراردادن آن برای دشمن به شدت سخت باشد.

اگر هدف زیرسطحی و در ژرفای آب باشد نیز یک شناور آرلی برک تسلیحات لازم برای نابودی آن را دارد. این شناورها هر کدام 2 پرتابگرهای 3 تایی داشته و مجموعا 6 اژدر آماده شلیک دارند. بسته به نوع و عمق زیردریایی هدف، ناوشکن از 3 نوع اژدر سبک تا متوسط که بین 230 تا 360 کیلوگرم وزن دارند استفاده می‌کند. این اژدرها تا 80 کیلومتر بر ساعت زیر آب سرعت دارند و حتی سریع‌ترین زیردریایی‌ها را نیز شکار می‌کنند. وزن سرجنگی آن‌ها نیز 45 تا 110 کیلوگرم است.

علاوه‌بر این یک نوع موشک ضدزیردریایی دیگر به نام RUM-139 VL-ASROC نیز دارند که از پرتابگر عمودی شلیک شده و در اصل یک اژدر مجهز به موتور راکتی است. این سلاح برای درگیری با زیردریایی‌ها در برد دور است و موتور راکتی پس از پرتاب اژدر را تا 25 کیلومتری کشتی حمل و سپس از اژدر جدا می‌شود. اژدر پس از ورود به آب موتور خود را روشن به سمت هدف می‌رود.

و اما سلاح یک ناوشکن آرلی برک برای درگیری با اهدافی که در خشکی قرار دارند موشک کروز تاماهاوک است. این موشک که در نبردهای بسیاری شرکت کرده و آزمایش خود را با موفقیت پشت سر گذاشته، 1700 کیلومتر برد دارد و در جدیدترین مدل خود موسوم به بلاک 5 می‌تواند علاوه بر اهداف ثابت و متحرک در خشکی، نقش ضدکشتی ایفا کرده و سنگین‌ترین شناورهای متحرک دشمن را نیز در برد 1700 کیلومتری مورد اصابت قرار دهد؛ از این رو دوربردترین موشک ضدکشتی سطح به سطح نیز محسوب می‌شود.

تجهیزات الکترونیکی این شناورها نیز بسیار گسترده و متنوع هستند. رادار آرایه فازی 3 بعدی که در باند S کار کرده چشم اصلی این ناوشکن‌ها برای جستجوی 360 درجه آسمان است و می‌تواند به طور همزمان ده‌ها هدف را تعقیب و کنترل آتش را انجام دهد. این رادارهای چند وجهی در شناورهای جدید به مدل آرایه فازی فعال ارتقا یافته و قرار است در نمونه‌های قدیمی‌تر نیز این جایگزینی صورت گیرد. رادارهای جستجو و پویش سطحی، هواشناسی، رادار کنترل آتش، سیستم جنگ الکترونیک و سیستم پادکار الکترونیک (جهت مقابله با جنگ الکترونیک) از دیگر تجهیزات این شناورها هستند. این شناورها همچنین به سیستم‌های ناوبری، مخابراتی و ماهواره‌ای مجهزند و می‌توانند تسلیحات شلیک شده توسط دیگر نیروهای خودی را با کمک سیستم پیوند داده هدایت کنند.

برای پویش زیرسطحی نیز یک سونار در بخش جلویی دارند تا به کمک آن زیردریایی و حتی کشتی‌های دشمن را پیدا کنند. یک سونار دیگر در پشت خود داشته که در صورت نیاز رها شده و به کمک یک کابل دنبال کشتی کشیده می‌شود. این کشتی‌ها برای دفاع در برابر اژدرهای دشمن نیز یک سیستم پدافندی مخصوص دارند که پس از کشف اژدر و جهت تقرب آن، اقدام به رهاسازی هدف کاذب در آب جهت منحرف کردن اژدر می‌کند. همچنین دو سیستم دیگر جهت رهاسازی اهداف کاذب جهت فریب انواع موشک‌های کروز ضدکشتی با هدایت راداری و فروسرخ دارند.

و اما گل سرسبد تجهیزات الکترونیکی این شناورها سیستم رزمی یک پارچه ایجیس است که شناورهای رزمی نیروی دریایی آمریکا به آن متصل هستند. این سیستم متشکل از کامپیوترهای فوق العاده قدرتمند و سیستم‌های رادرای یک پارچه است که با اشتراک گذاشتن اطلاعات بدست آمده توسط هر کشتی با کشتی‌های دیگر، در شناسایی و نابودی اهداف به آن‌ها کمک می‌کنند. به عبارتی ایجیس یک شبکه امن مختص شناورهای آمریکایی جهت به اشتراک گذاشتن اطلاعات درگیری است. ایجیس تمام سیستم‌های دفاعی و پادکار کشتی را در بر می‌گیرد. نیروی دریایی آمریکا به نیروی دریایی ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، نروژ و اسپانیا نیز اجازه اتصال به این شبکه را داده و تجهیزات لازم را در اختیار آن‌ها نهاده است. این سیستم در برابر خرابکاری و جنگ الکترونیک دشمن مقاوم است و همواره دستخوش بهسازی و بروزرسانی قرار می‌گیرد.

هرکشتی برای تامین برق 3 ژنراتور 440 ولت داشته که هر یک 2500 هزار وات توان دارد. جهت حرکت نیز 4 توربین گازی هریک با توان 20 هزار وات داشته که نیروی تولیدی را توسط محور و سیستم انتقال قدرت به دو پروانه پیشران 5 پره انتقال می‌دهند و به کشتی امکان پیمایش با سرعت 60 کیلومتر بر ساعت را می‌دهند. هر کشتی سوخت لازم برای پیمایش مسافت ده هزار کیلومتر با سرعت 40 کیلومتر بر ساعت را نیز دارد.

هر ناوشکن آرلی برک با خود پهپاد نیز حمل می‌کنند. از جمله این پهپادها می‌توان به اسکن ایگل اشاره کرد که با یک پرتابگر کوچک پرتاب و پس از اتمام عملیات با تور بازیابی می‌شوند. این ناوشکن‌ها همچنین دو قایق بادی سخت بدنه نیز همراه خود حمل می‌کنند.

علاوه بر این هر ناوشکن آرلی برک 2 هلیکوپتر چندمنظوره دریایی سی‌هاوک همراه دارد که می‌تواندند ماموریت‌های مختلف، اعم از مین روبی، نبرد سطحی و ضدزیردریایی، شناسایی، دیده بانی، جستجو، امداد و نجات، ترابری و هر عملیات دریایی دیگر انجام دهند. این دو هلیکوپتر در آشیانه داخلی جای گرفته و هنگام نیاز جهت برخاست به عرشه پرواز که پشت ناوشکن قرار دارد منتقل می‌شوند. در شرایط اضطراری می‌توان دو هلیکوپتر درون آشیانه و یک هلیکوپتر دیگر روی عرشه حمل کرد.

چرا کلاس آرلی برک حاکم آب‌هاست؟

نیروی دریایی آمریکا در حال حاضر 70 ناوشکن آرلی برک در اختیار داشته و 7 فروند دیگر نیز در حال ساخته شدن هستند. 3 فروند دیگر نیز سفارش داده و تا اینجای کار در نظر دارد شمار آن‌ها را به 90 فروند افزایش دهد. در آینده نیز احتمالا درخواست شمار بیشتری از آن‌ها خواهد داشت. نیروی دریای آمریکا بیش از هر کشوری ناوشکن داشته و آرلی برک‌ها پرتعدادترین ناوشکن‌ها در دنیا هستند. پس از آمریکا، ژاپن با 36 و سپس چین با 35 ناوشکن دومین و سومین دارندگان بزرگ ناوشکن محسوب می‌شوند.

و اما این ناوشکن‌ها علاوه بر برتری در کمیت، در کیفیت نیز پیشتاز هستند و پیشرفته‌ترین فناورهای روز را در دل خود دارند. آن‌ها می‌توانند به مصاف یک ناوگروه همراه ناوهواپیمابر رفته و همه شناورهای دشمن را از فاصله‌ای خارج از برد آتش آن‌ها غرق کنند؛ بی آن که دشمن متوجه نزدیک شدن موشک‌های آن‌ها نظیر موشک LRASM شود.

بر خلاف اکثر ناوشکن‌ها که خاص منظوره هستند، مثلا مخصوص دفاع هوایی می‌باشند، آرلی برک‌ها چند منظوره بوده و هر نوع ماموریتی می‌توانند انجام دهند. تسلیحاتی که این شناورها حمل کرده متنوع‌تر و پیشرفته‌تر از هر ناوشکن رزمی دیگر در تاریخ است و همانطور که اشاره شد اهداف را از اعماق آب تا خارج از جو در فضا هدف قرار می‌دهند، همچنین هیچ هدفی از گزند آن در امان نیست و عملا با هر چیزی درگیر می‌شود. برای این کار تجهیزات لازم را نیز دارد.

سیستم رزمی ایجیس به هر ناوشکن هزار چشم می‌دهد و می‌تواند هر اطلاعاتی از اهداف مختلف که توسط هر شناور مجهز به ایجس بدست می‌آید را دریافت کرده و مثلا یک موشک را از نقطه پرتابی که خارج از برد رادار و سیستم‌های خود است کشف کرده و منتظر آمدنش جهت مقابله با آن باشد.

این ناوشکن‌ها علی رغم جثه بزرگ، سطح مقطع راداری کمتری نسبت به رقبا دارند و دیرتر دیده می‌شوند، اما با کمک رادارهای فوق قدرتمند خود زودتر ببینند و اهداف را از برد دورتر مورد اصابت قرار دهند. سرعت و چالاکی بالا در کنار زره قدرتمند نیز به آن‌ها بقاپذیری بالایی می‌دهد. آرلی برک حریفی بسیار سخت برای هر شناور است و به لطف ویژگی‌های منحصر به فردش می‌تواند از هر نبردی پیروز بیرون آید. این کشتی‌ها بالاترین نقطه هرم غذایی در دریاها و اقیانوس‌ها را برای خود نگه داشته نیروی دریایی آمریکا با بهسازی، ارتقا و بروزرسانی پیوسته ناوشکن‌هایش این جایگاه را همواره برای خود نگه می‌دارد.